Καθαρά Δευτέρα: Γιατί πετάμε χαρταετό

Πώς γεννήθηκε άραγε ο χαρταετός; Από πού προέρχεται το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού την Καθαρά Δευτέρα; Ποιά αλήθεια είναι η ιστορία του και ποιά η ονομασία που έχει ο χαρταετός στις διάφορες χώρες ανά τον κόσμο;

Ο χαρταετός πετάει  για πρώτη φορά γύρω στο 200 π.Χ στην Κίνα και τη Μαλαισία. Εκεί κατασκευάζονται οι πρώτοι χαρταετοί από μετάξι και μπαμπού και μάλιστα με τη μορφή που έχουν ως επί το πλείστον μέχρι σήμερα στις χώρες αυτές,  η οποία δεν είναι αλλή από τη μορφή του δράκου.

Από την Κίνα οι χαρταετοί ταξιδεύουν στην Κορέα και την Ιαπωνία για να εμπλουτιστούς με περισσότερα σχέδια.

Γύρο στο 1400 μ.Χ οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξιδεύουν στις χώρες της Ασίας φέρνουν τους χαρταετούς στην γηραιά ήπειρο, όπου κατά τους δυο Παγκόσμιους πολέμους χρησιμοποιούνται ως συσκευές παρατήρησης.

Ο σκοπός του εθίμου του χαρταετού

Ο σκοπός του εθίμου στην Αρχαία Κίνα ήταν η επικοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Μάλιστα οι άνθρωποι πίστευαν τότε ότι όσο πιο ψηλά πετάξει ο χαρταετός τόσο πιο πιθανό ήταν ο Θεός να δει τις ευχές τους που κρεμιόντουσαν πάνω του και να τις πραγματοποιήσει!

Ο συμβολισμός του πετάγματος του χαρταετού στην ελληνική χριστιανική παράδοση είναι αρκετά συναφής, καθώς συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείο.

Με άλλα λόγια θέλει να πει ότι ο προορισμός του πνεύματος του ανθρώπου είναι στον ουρανό δίπλα στον δημιουργό του. Το γεγονός δε, ότι το έθιμο γίνεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι, καθώς πραγματοποιείται την  πρώτη μέρα της Σαρακοστής, οπότε οι χριστιανοί ξεκινούν τη σωματική και πνευματική τους κάθαρση μέσω της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής.

Πάντως, πέρα από τη θρησκευτική του διάσταση, ο χαρταετός στο παρελθόν είχε και άλλες χρήσεις μιας και χρησιμοποιούνταν για μετεωρολογικές προβλέψεις, για στρατιωτική κατασκοπεία, ακόμη και για μεταφορά αντικειμένων σε δυσπρόσιτες περιοχές, ενώ ο  Αμερικανός εφευρέτης Βενιαμίν Φραγκλίνος ανακάλυψε το αλεξικέραυνο χάρη σε πειράματα που έκανε με έναν χαρταετό και ένα κλειδί!

Το έθιμο του χαρταετού σήμερα ανά τον κόσμο

Σήμερα κάθε χώρα έχει τα δικά της έθιμα  γύρω από το πέταγμα του χαρταετού. Στην Κίνα θεωρείται ιεροτελεστεία από την κατασκευή του εως και το πέταγμά του και μάλιστα διοργανώνονται διαγωνισμοί κάθε χρόνο για τον καλύτερο χαρταετό. Μάλιστα, οι Κινέζοι πιστεύουν ακόμα και σήμερα ότι πετώντας τον χαρταετό διώχνουν την κακή τύχη και ότι όσο ψηλότερα φτάσει ο αετός τους, τόσο καλύτερη τύχη θα έχουν.

Στην Οσάκα της Ιαπωνίας, κάθε χρόνο, την πέμπτη ημέρα του Μαίου, οι μικροί Ιάπωνες περιμένουν  το Κοντομόνο—χι ή αλλιώς τη Μέρα των Παιδιών. Εκείνη την ημέρα, οι οικογένειες που έχουν μικρούς γιους συνηθίζουν να ανεμίζουν στον κήπο πολύχρωμες κορδέλες και πελώριους χαρταετούς σε σχήμα κυπρίνου, που τους έχουν δέσει σ’ ένα μεγάλο στύλο από μπαμπού μ’ έναν ανεμόμυλο στην κορυφή του.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές γιορτές  πραγματοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία, είναι η γιορτή “Basant”, η οποία πραγματοποιείται  κάθε Φεβρουάριο στο Πακιστάν για την υποδοχή της άνοιξης. Επί της ουσίας στήνεται ένα μεγάλο γλέντι, το οποίο προσμένουν με μεγάλη ανυπομονησία μικροί και μεγάλοι. Σε αυτή τη γιορτή, όλοι λαχταρούν να κατακτήσουν με τον χαρταετό τους τον ουρανό, πράγμα που θα τους εξασφαλίσει η χρήση των πιο καλών υλικών, και ιδιαίτερα του ανθεκτικότερου σπάγγου, ο οποίος επικαλύπτεται με σκόνη γυαλιού. Μαζί με τα υλικά, αυτό που καθορίζει τη νίκη είναι  οι επιδέξιοι χειρισμοί που γίνονται κυρίως από τις ταράτσες των σπιτιών.

Στην Ελλάδα οι χαρταετοί κατασκευάζονταν από παιδιά με ή χωρίς τη βοήθεια των μεγάλων με απλά υλικά όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγγο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες.

Οι ονομασίες του χαρταετού στις διάφορες χώρες:

Στην Αγγλία, ονομάζεται kite, το οποίο είναι το όνομα ενός υπέροχου πουλιού

Στην Ιαπωνία, τακο που σημαίνει χταπόδι και έχει να κάνει με τους πολλούς σπάγγους που κρέμονται από αυτόν.

Στο Μεξικό τον ονομάζουν papalote που σημαίνει πεταλούδα

Στη Γερμανία, Drachen που σημαίνει δράκος

Στην χώρα μας, πέρα από την κλασσίκη ονομασία χαρταετός, στη Θράκη τον λένε και πετάκι, ενώ στα Επτάνησα και φύσουνα.