Σε μία αναδιατύπωση των όσων ανέδειξε το non paper της γραφειοκρατίας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τον East Med και τις επιφυλάξεις των ΗΠΑ για την «οικονομική και περιβαλλοντική» βιωσιμότητά του, με γλώσσα πιο διπλωματική μετά και τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν, υποχρεώθηκε η αμερικανική πλευρά. Μία αναδιατύπωση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως η μερική αναδίπλωση προκειμένου να διατηρηθούν οι απαιτούμενες ισορροπίες. Δείχνει ωστόσο τον ρόλο που παίζει η Ελλάδα στους αμερικανικούς σχεδιασμούς στην περιοχή, με την Αθήνα να έχει καταστήσει σαφή τη στρατηγική επιλογή της για συμμαχία και συμπόρευση με τις ΗΠΑ. Σχεδιασμοί που επιβάλλουν τη μη διατάραξη των ισορροπιών.
Ακόμα και αν το non paper για πολλούς δεν εξέφρασε νέες θέσεις, το γεγονός ότι κυκλοφόρησε ευρέως χωρίς προηγούμενη συνεννόηση και χωρίς την απαραίτητη διπλωματική γλώσσα ήταν αυτό που προκάλεσε αμηχανία. Δεδομένου μάλιστα ότι η υπογραφή της συμφωνίας για τον East Med τον Ιανουάριο του 2020 υπήρξε η αφορμή για την ακραία κλιμάκωση της έντασης και την κρίση του «Ορούτς Ρέις» που έφερε Ελλάδα και Τουρκία να φλερτάρουν με το θερμό επεισόδιο.
«Στηρίζουν»
Ερωτηθείς σχετικά, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προχώρησε σε διευκρινίσεις, λέγοντας ότι «οι HΠΑ συνεχίζουν να στηρίζουν ενεργά περιφερειακές προσπάθειες ενίσχυσης της συνεργασίας και της σταθερότητας, όπως το σχήμα 3+1 στο οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ συμμετέχουν. Παραμένουμε προσηλωμένοι στη φυσική διασύνδεση ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη». Ωστόσο όπως σημείωσε «μεταθέτουμε το ενδιαφέρον μας σε διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας που μπορούν να υποστηρίξουν και (την παροχή) φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υποστηρίζουμε έργα όπως η σχεδιαζόμενη διασύνδεση EuroAfrica από την Αίγυπτο στην Κρήτη και η προτεινόμενη διασύνδεση EuroAsia που θα συνδέει τα ισραηλινά, κυπριακά και ευρωπαϊκά ηλεκτρικά δίκτυα. Τέτοια έργα όχι μόνο θα συνδέουν ζωτικής σημασίας αγορές ενέργειας, αλλά θα βοηθούν και στην προετοιμασία της περιοχής για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια».
Τις διευκρινίσεις επανέλαβε και ο εκπρόσωπος της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, με την ελληνική διπλωματία να εστιάζει στο γεγονός ότι η Ουάσιγκτον εμφανίζεται να παραμένει δεσμευμένη τόσο στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, καθώς και στη συνεργασία 3+1. Η Αθήνα βάζει τον τόνο στο πρότζεκτ με την Αίγυπτο που επίσης έχει διπλωματικό βάρος καθώς «πατά» στη συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών Αθήνας – Καΐρου, ενώ στηρίζει και τον Ευρωπαϊκό Διασυνδετήριο Αγωγό (Euro Asia Interconnector), έργο που αφορά την κατασκευή υποθαλάσσιου καλωδίου που θα συνδέει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Για την ελληνική πλευρά άλλωστε είναι σαφές ότι δεν είναι στο χέρι της κυβέρνησης να αποφασίσει την οικονομική βιωσιμότητα ενός εγχειρήματος, αλλά της αγοράς. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τόνισε τον ρόλο της Ελλάδας ως διακομετακομιστικού κόμβου, κάτι που θα διατηρήσει ανεξαρτήτως από τη διαδικασία όδευσης που θα επιλεγεί, σημειώνοντας ότι «στην κατεύθυνση αυτή κινείται η πολιτική μας – η ενεργειακή μας πολιτική, η εξωτερική μας πολιτική – όλο το προηγούμενο διάστημα. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται το έργο της μονάδας στην Αλεξανδρούπολη».
Κριτική
Σύμφωνα ωστόσο με διπλωματικές πηγές που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση, η τοποθέτηση των ΗΠΑ συνδέεται – πέρα από τη βιωσιμότητα του έργου – με την πολιτική τους και δεν προβλέπει σύγκρουση με το καθεστώς Ερντογάν, αλλά ανοχή έως ότου εκπνεύσει στη λογική της αποφυγής εντάσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ως απόρριψη από τις ΗΠΑ του έργου που παρακάμπτει την Τουρκία χαρακτηρίζει η τουρκική «Χουριέτ» το αμερικανικό non paper.
Παρά τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας περί απόσυρσης του αμερικανικού ενδιαφέροντος από το συγκεκριμένο επενδυτικό σχέδιο, στην ωρίμανση του έργου του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου EastMed προχωρούν οι εταιρείες της κοινοπραξίας IGI Poseidon.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι εταιρείες ΔΕΠΑ και Edison τρέχουν τις γεωτεχνικές μελέτες, ενώ σύντομα πρόκειται να βγει ξανά για τις γεωφυσικές έρευνες το ειδικό σκάφος που ερευνά τα βάθη και τη μορφολογία του εδάφους ώστε να επιλεχθεί η καλύτερη διαδρομή του αγωγού από το Ισραήλ, στην Κύπρο και την Ελλάδα και στη συνέχεια στην Ιταλία. Πηγές θέλουν η κοινοπραξία να επιμένει ως προς την οικονομική βιωσιμότητα του αγωγού.