Διαβήτης: Ποιες δερματοπάθειες οφείλονται στο αυξημένο «ζάχαρο»

Πολλά συστηματικά νοσήματα έχουν δερματικές εκδηλώσεις, οι οποίες συμβάλλουν στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή τους. Μεταξύ των νοσημάτων που μπορεί να εκδηλωθούν στο δέρμα συμπεριλαμβάνεται ο σακχαρώδης διαβήτης, ο οποίος προκαλεί ορισμένες χαρακτηριστικές δερματικές βλάβες.

Η ανάπτυξη αυτών των βλαβών υποδηλώνει πως είτε το άτομο πάσχει από αδιάγνωστο προδιαβήτη ή διαβήτη, είτε χρειάζεται προσαρμογή η αντιδιαβητική θεραπεία του διότι το σάκχαρό του παραμένει αρρύθμιστο.

Υπολογίζεται ότι ποσοστό έως και 50% των ασθενών με διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 εκδηλώνουν δερματικές επιπλοκές κάποια στιγμή στην πορεία της νόσου τους.

«Οι πιθανές βλάβες είναι πολλές και διαφορετικές, αλλά η εμφάνισή τους απαιτεί έλεγχο από έναν γιατρό. Και αυτό, διότι άλλες είναι καλοήθεις, άλλες μπορεί να προκαλέσουν παραμόρφωση του δέρματος και κάποιες μπορεί, σπανιότερα, να απειλήσουν τη ζωή», τονίζει ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ.

Σε κάθε περίπτωση, οι βλάβες που προκαλεί ο διαβήτης στο δέρμα αποτελούν ένδειξη της γλυκαιμικής ρύθμισης, δηλαδή του πόσο καλά ή όχι ρυθμίζει ο πάσχων τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα του. Μπορεί επίσης να αποτελέσουν την πρώτη ένδειξη της γλυκαιμικής απορρύθμισης ενός ασθενούς.

«Η έγκαιρη αναγνώριση και διαχείρισή τους είναι σημαντική για την διατήρηση της ποιότητας ζωής των πασχόντων και για την αποφυγή των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών του διαβήτη», τονίζει ο ειδικός. Και εξηγεί ποιες είναι μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές.

Διαβητική δερματοπάθεια

Η πιο συχνή δερματική εκδήλωση που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης είναι η λεγόμενη διαβητική δερματοπάθεια (diabetic dermopathy). Χαρακτηρίζεται από μικρές, σκουρόχρωμες κηλίδες ή, λιγότερο συχνά, γραμμές που κατά κανόνα εμφανίζονται στην κνήμη των ασθενών.

Σε σπάνιες περιπτώσεις οι κηλίδες και οι γραμμές εμφανίζονται στα μπράτσα, στους μηρούς, στον κορμό ή σε άλλα σημεία του σώματος. Οφείλονται στις βλάβες που προκαλεί ο διαβήτης στα αιμοφόρα αγγεία.

Όταν έχουν ωοειδές σχήμα θυμίζουν τις κηλίδες της ηλικίας. Σε αντίθεση με αυτές, όμως, μπορεί να εξαφανιστούν σε 18-24 μήνες.

Διαβητική πάχυνση

Μία άλλη συχνή επιπλοκή είναι η διαβητική πάχυνση (diabetic thick skin). Οι προσβεβλημένες περιοχές του δέρματος μπορεί να παρουσιάζουν πάχυνση, κηρώδη υφή ή να έχουν οίδημα (πρήξιμο). Οι ασθενείς μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί ή να παρουσιάζουν μειωμένη αισθητικότητα και πόνο.

Αν και μπορεί να παρουσιαστεί σε διάφορα σημεία του σώματος, η πάχυνση εκδηλώνεται συχνότερα στην ραχιαία επιφάνεια των χεριών και στους άκρους πόδες.

Δερματικές βλάβες όμοιες με σκληρόδερμα

Ειδικά στους πάσχοντες από τύπου 1 διαβήτη και σε όσους έχουν μακροχρόνια νόσο, η πάχυνση θυμίζει το σκληρόδερμα, καθώς προκαλεί σκλήρυνση του δέρματος και του προσδίδει κηρώδη όψη.

Οι όμοιες με το σκληρόδερμα δερματικές βλάβες (scleroderma-like skin changes) αναπτύσσονται σταδιακά, συμμετρικά και αμφοτερόπλευρα σε ορισμένα τμήματα των άκρων, κυρίως:

• Στην ραχιαία επιφάνεια των δακτύλων (σκληροδακτυλία) των χεριών
• Στο δέρμα πάνω από τις αρθρώσεις των δακτύλων
• Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις οι βλάβες αυτές προσβάλλουν και τα μπράτσα ή την πλάτη.

Κίτρινος αποχρωματισμός

Είναι σύνηθες στους διαβητικούς ασθενείς, ιδίως στους ηλικιωμένους με τύπου 2 διαβήτη, να παρουσιάζουν ασυμπτωματικό κίτρινο αποχρωματισμό στο δέρμα ή στα νύχια. Οι καλοήθεις αυτές αλλοιώσεις παρατηρούνται συνήθως:

• Στις παλάμες
• Στα πέλματα
• Στο πρόσωπο
• Στο νύχι του μεγάλου δακτύλου του ποδιού

Η παθογένεση του φαινομένου αυτού παραμένει ασαφής. Ο αποχρωματισμός έχει παρατηρηθεί σε ποσοστό έως και 50% των ασθενών με διαβήτη.

Μελανίζουσα ακάνθωση

Μία άλλη συχνή δερματική εκδήλωση του διαβήτη είναι η μελανίζουσα ακάνθωση  (acanthosis nigricans). Οι ασθενείς παρουσιάζουν μία σκουρόχρωμη περιοχή στο δέρμα τους, συνήθως σε σημεία που σχηματίζονται πτυχές, όπως:

• Στο πλάι του αυχένα
• Στις μασχάλες
• Στη βουβωνική χώρα

Η περιοχή αυτή θυμίζει βελούδο και υποδηλώνει την ύπαρξη αυξημένων επιπέδων ινσουλίνης στον οργανισμό. Η μελανίζουσα ακάνθωση εμφανίζεται συχνότερα σε παχύσαρκα άτομα με προδιαβήτη και σε πάσχοντες από τύπου 2 διαβήτη. Είναι επίσης συχνότερη σε όσους έχουν μελαχρινή επιδερμίδα.

Σπάνια, αλλά παραμορφωτική επιπλοκή

Η λιποειδική νεκροβίωση (necrobiosis lipodica) είναι μία παραμορφωτική, αλλά ευτυχώς σπανιότερη δερματική επιπλοκή του διαβήτη. Υπολογίζεται ότι την εκδηλώνει λιγότερο από το 1% των διαβητικών ασθενών.

Κατ’ αυτήν εμφανίζονται στο δέρμα των ποδιών μικρά σπυράκια που σύντομα μετατρέπονται σε σκληρές και διογκωμένες «πλάκες» με κιτρινο-πορτοκαλί χρώμα. Οι «πλάκες» αυτές αναπτύσσονται κυρίως στις κνήμες και των δύο ποδιών. Μερικές φορές αναπτύσσονται και σε άλλα σημεία του σώματος.

Πάνω τους είναι ευδιάκριτα τα αιμοφόρα αγγεία, ενώ προκαλούν κνησμό. Μερικές φορές αναπτύσσουν επώδυνες πληγές. Η λιποειδική νεκροβίωση εμφανίζεται σε κύκλους εξάρσεων και υφέσεων.

Διαβητικές «φουσκάλες»

Μία ακόμα σπανιότερη δερματική εκδήλωση στους ασθενείς με διαβήτη είναι φλύκταινες (φουσκάλες) γεμάτες με διαυγές υγρό, που μπορεί να είναι μεμονωμένες ή να εκδηλωθούν σε ομάδες. Επιστημονικά λέγονται διαβητικές πομφόλυγες (bullosis diabetricorum) και αναπτύσσονται κυρίως στα χέρια και στα πόδια.

Αν και μπορεί να αναπτυχθούν νωρίς στην πορεία του διαβήτη, συνήθως εκδηλώνονται σε μακροχρόνια νόσο, μαζί με άλλες επιπλοκές όπως η διαβητική νευροπάθεια και νεφροπάθεια. Είναι επίσης συχνότερες στους πάσχοντες από τύπου 1 διαβήτη.

Οι διαβητικές πομφόλυγες μοιάζουν με τις φουσκάλες που αναπτύσσονται μετά από ένα έγκαυμα, αλλά είναι ανώδυνες. Συνήθως υποχωρούν με την κατάλληλη φροντίδα χωρίς να αφήσουν ουλές.

Άλλες επιπλοκές

Οι πιθανές επιπλοκές του διαβήτη στο δέρμα δεν τελειώνουν με τις προαναφερθείσες.  Οι ασθενείς είναι επιρρεπείς και στην ανάπτυξη επίμονων δερματικών λοιμώξεων και μυκητιάσεων, καθώς και στην έντονη ξηροδερμία.

Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις παρατηρείται διαταραχή στην επούλωση των πληγών που ανοίγει τον δρόμο σε απειλητικές επιπλοκές, όπως το διαβητικό πόδι. Μπορεί επίσης να εκδηλώσουν πολλά είδη εξανθημάτων και άλλες δερματικές βλάβες, καθώς και να παρουσιάσουν επιδείνωση δερματοπαθειών όπως η ακμή, το έκζεμα και η ψωρίαση, κατά τον κ. Μιχελάκη.

Όπως τονίζει, οι περισσότερες δερματικές επιπλοκές του διαβήτη δεν είναι απειλητικές για τη ζωή και μπορούν να αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη ιατρική φροντίδα. Ωστόσο η αποτελεσματικότερη θεραπεία είναι ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος. «Αν ρυθμιστούν καλά τα επίπεδα του σακχάρου, διευκολύνεται και η αντιμετώπιση των δερματοπαθειών», εξηγεί ο ειδικός. «Ειδάλλως το επίμονα αυξημένο σάκχαρο θα παρεμποδίζει τις επιδράσεις της όποιας αγωγής για το δέρμα».

Φωτογραφία: iStock