Ενα ημισφαίριο αρκεί για να λειτουργεί σωστά ο εγκέφαλος

Η ολική αφαίρεση ενός ημισφαιρίου του εγκεφάλου είναι μια ιατρική πράξη που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1920, ως θεραπεία κακοήθων νεοπλασμάτων στο όργανο. Η επιτυχία της, όμως, σε παιδιά που έπασχαν από εγκεφαλικές δυσπλασίες, αδιάλειπτες επιληπτικές κρίσεις ή εγκεφαλικές βλάβες περιορισμένες στο ένα ημισφαίριο, εξέπληξε ακόμα και τους επιστήμονες. Μετά την αφαίρεση, τα παιδιά περπατούσαν, μιλούσαν, διάβαζαν και έφερναν εις πέρας τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Περίπου το 20% των ασθενών που υποβλήθηκαν στη διαδικασία κατάφερε στην ενήλικη ζωή να εργαστεί κανονικά.

Ερευνα που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Cell Reports υποδεικνύει ότι ορισμένοι ασθενείς αναρρώνουν τόσο καλά μετά την εγχείρηση, χάρη στη ριζική αναδιοργάνωση του υπολειπόμενου μισού εγκεφάλου. Οπως επισημαίνει ο Ραλφ Αντολφς, γνωσιακός νευρολόγος του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (CalTech), που συνυπογράφει τη μελέτη, όταν υπέβαλαν τους ασθενείς σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, αρχικά θεώρησαν πως αυτοί οι «μισοί» εγκέφαλοι δεν θα έπρεπε να λειτουργούν. «Αν λάβεις οποιοδήποτε άλλο οργανικό σύστημα που αποτελείται από μέρη, η λειτουργία των οποίων είναι αλληλοεξαρτώμενη, όπως η καρδιά, και του αφαιρέσεις τα μισά, τότε σίγουρα δεν θα λειτουργεί πια», εξηγεί ο δρ Αντολφς.

Τα περισσότερα εγκεφαλικά δίκτυα χρησιμοποιούν και τα δύο ημισφαίρια για να λειτουργήσουν, αλλά οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι, αν και οι συνάψεις παρέμεναν ίδιες και στους ανθρώπους που διέθεταν μόνο ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο, διαφορετικές περιοχές που ευθύνονταν για την επεξεργασία των αισθητικοκινητικών πληροφοριών, της όρασης, της προσοχής και των κοινωνικών σημάτων ενίσχυαν τις υπάρχουσες συνδέσεις, με αποτέλεσμα να αλληλοεπικοινωνούν συχνότερα από ό,τι σε έναν φυσιολογικό εγκέφαλο, αποκαθιστώντας έτσι τη λειτουργία του. Τα συμπεράσματα της έρευνας είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά για τους ερευνητές αλλά και για τις οικογένειες των ασθενών που προσπαθούν να κατανοήσουν με ποιον τρόπο προσαρμόζεται και λειτουργεί ο εγκέφαλος μετά την αφαίρεση του ενός ημισφαιρίου.

Ασφαλώς, η οκτάωρη χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης ενός εγκεφαλικού ημισφαιρίου, που ιδανικά πραγματοποιείται σε παιδιά πολύ νεαρής ηλικίας,  εγκυμονεί κινδύνους. Η αφαίρεση του εγκεφαλικού ιστού πρέπει να γίνει σταδιακά και με μεγάλη προσοχή. Εάν κάποιες ίνες παραμείνουν, ενδέχεται να προκαλέσουν νέες επιληπτικές κρίσεις, επηρεάζοντας δυσμενώς το υγιές ημισφαίριο. Επίσης, υπάρχει κίνδυνος διαρκών ημικρανιών ή και συγκέντρωσης υγρού στον εγκέφαλο. Μετά την επέμβαση, συνήθως τα παιδιά γίνονται εμφανώς πιο αδύναμα στα αντικριστά από την επέμβαση άνω και κάτω άκρα. Πιθανώς να μη βλέπουν από την πλευρά της επέμβασης και να χάσουν την ικανότητα αναγνώρισης της προέλευσης κάποιου ήχου. Ωστόσο, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, οι εγκεφαλικές βλάβες που κατέστησαν αναγκαία την αφαίρεση του ημισφαιρίου είχαν ήδη επηρεάσει αυτές τις λειτoυργίες.