Ένα σπάνιο φυσικό θέαμα: η έρημος που γίνεται θάλασσα

Σε απόσταση περίπου εκατό χιλιομέτρων από την Αραβική Θάλασσα, στο κρατίδιο Γκουτζαράτ, στα δυτικά της Ινδίας, μία τεράστια έκταση με νιφάδες αλατιού, που μοιάζουν με χιονονιφάδες, συνθέτουν το εξωπραγματικό τοπίο της εντυπωσιακής αλυκής που φτάνει βόρεια μέχρι τα σύνορα της Ινδίας με το Πακιστάν. Γνωστή ως Rann of Kutch, η περιοχή αυτή χωρίζεται σε δύο μέρη: το Great Rann, που καλύπτει 19.000 τετραγωνικά μέτρα, και το Little Rann, το οποίο αποτελείται από περίπου 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Μαζί αυτές οι δύο εκτάσεις σχηματίζουν μία από τις μεγαλύτερες αλμυρές ερήμους στον κόσμο και παρέχουν το 75% της συνολικής ποσότητας αλατιού που παράγεται στην Ινδία.

Ωστόσο, για πολλούς μήνες, κάθε καλοκαίρι, καθώς η περιοχή πλημμυρίζει από τις βροχές των μουσώνων, η αλμυρή γη εξαφανίζεται και μεταμορφώνεται σε μια λαμπερή περίκλειστη θάλασσα, που λάμπει εκθαμβωτικά κάτω από τον καυτό ήλιο.

Ο κύκλος του αλατιού

Τα δύο Rann βρίσκονται ανάμεσα στον Κόλπο του Kutch, στο δυτικό σύνορο της Ινδίας και στο δέλτα του Ινδού ποταμού στο νότιο Πακιστάν. Το Great Rann, που βρίσκεται 100 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης Bhuj, αναφέρεται συχνά ως η ατελείωτη «λευκή έρημος» της Ινδίας και έχει πολύ περιορισμένη ζωή. Το Little Rann, που βρίσκεται νοτιοανατολικά του Great Rann, με το οποίο συνδέεται, έχει γίνει καταφύγιο για μεταναστευτικά πουλιά και είδη της άγριας ζωής. Κι όμως, αυτές οι δύο εκτάσεις μοιράζονται πολλά κοινά.

Προς το τέλος του Ιουνίου, οι βροχές των μουσώνων πέφτουν στα δύο Rann, πλημμυρίζοντας την περιοχή μέχρι τον Οκτώβριο, οπότε το νερό σταδιακά αρχίζει να εξατμίζεται. Καθώς τα νερά υποχωρούν, οι εποχικοί εργάτες του αλατιού στήνουν τα «εργαστήριά» τους, για να συλλέξουν τους κρυστάλλους του αλατιού που αφήνει πίσω του το νερό που γίνεται ατμός. Από τον χειμώνα μέχρι τον επόμενο Ιούνιο, που οι βροχές επιστρέφουν, οι εργάτες συλλέγουν όσο περισσότερο αλάτι μπορούν.

«Η λευκή έρημος είναι τόσο επίπεδη που βλέπεις τον ορίζοντα, όπως όταν βλέπεις τη θάλασσα, χωρίς το νερό και τα κύματα όμως» περιγράφει  τοπικός ξεναγός.

Οι ρίζες

Οι γεωλογικές ρίζες του Rann of Kutch φτάνουν περισσότερα από 200 εκατομμύρια χρόνια πίσω, στην προ-ιουρασική και την ιουρασική περίοδο. Μέχρι πριν από λίγες εκατοντάδες χρόνια, η περιοχή ήταν ναυτική οδός από την οποία περνούσαν τα πλοία που έμπαιναν στον Κόλπο του Kutch και έπλεαν βόρεια μέσα στον Ινδό ποταμό. Ο πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού, ένας από τους πρώτους μεγάλους στον κόσμο, άνθησε στην περιοχή αυτή από το 3300 έως το 1300 π.Χ. Ωστόσο οι τεράστια σεισμοί που καταγράφηκαν στο σημείο αυτό άλλαξαν την τοπογραφία της περιοχής. Οι δονήσεις έκαναν το έδαφος να υψωθεί, δημιουργώντας έτσι και πολλά ρήγματα που γέμισαν με θαλασσινό νερό και σχημάτισαν μια «κορυφογραμμή» μήκους 90 χιλιομέτρων και ύψους τριών μέτρων, που απέκλεισε αυτή την κάποτε χρήσιμη στη ναυσιπλοΐα οδό από την Αραβική Θάλασσα. Τα γεγονότα αυτά προκάλεσαν τον εγκλωβισμό του αλμυρού νερού στην έρημο και δημιούργησαν τη μοναδική τοπογραφία του Rann.

«Βρήκαμε το κουφάρι ενός πλοίου μέσα στην έρημο, το οποίο ήταν απομονωμένο στη διάρκεια των σεισμών και αποκλείστηκε εκεί, μην μπορώντας να φτάσει στη θάλασσα. Ήταν μια τόσο καταπληκτική εικόνα: ένα ξύλινο κουφάρι στη μέση του πουθενά» περιγράφει ο Δρ MG Thakkar, γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο Krantiguru Shyamji Krishna Verma Kachchh.

Η συλλογή του αλατιού

Στο διάστημα των τελευταίων 200 ετών, η συλλογή αλατιού αναδείχθηκε σε τεράστια βιομηχανία στο Ranns. Πολλοί από τους εποχικούς εργάτες που βρίσκονται στην περιοχή αυτή τον Οκτώβριο έρχονται από την παρακείμενη Surendranagar ή ανήκουν στις εθνοτικές κοινότητες Kohli και Agyariya. Η συλλογή αλατιού στο Ranns συνεχίζεται ασταμάτητα έως τον Ιούνιο και οι εργάτες δουλεύουν σε σκληρές συνθήκες και σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες- από τις υψηλότερες που καταγράφονται στη χώρα.

Καθώς οι βροχές υποχωρούν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, οι εργάτες αρχίζουν τη διαδικασία της συγκομιδής, σκάβοντας το έδαφος και αντλώντας το υπόγειο αλμυρό νερό. Το νερό «μοιράζεται» σε αυτοσχέδια τετράγωνα «εργαστήρια», ανάλογα με το επιθυμητό ποσοστό αλατότητας. Μπορεί να χρειαστεί έως και δύο μήνες για να εξατμιστεί το νερό και τότε οι εργάτες οργώνουν το έδαφος δέκα με δώδεκα φορές την ημέρα, με το χέρι, ώστε να απομείνει μόνο αγνό ανεπεξέργαστο αλάτι.

«Είμαστε η 5η γενιά της οικογένειας που ασχολούμαστε με τη συγκομιδή αλατιού. Κάθε χρόνο, για εννέα μήνες, φέρνουμε όλη μας την οικογένεια εδώ και επιστρέφουμε σπίτι την εποχή των βροχών» λέει ο εργάτης Rasikbhai Kalubhai.

Μοναδικές κατασκευές

Εκτός από το αλλόκοσμο τοπίο του Rann, η έρημος φιλοξενεί και μοναδικής μορφής αρχιτεκτονικές δημιουργίες, τα λεγόμενα σπίτια bunga. Επί αιώνες, πολλές από τις νομαδικές κοινότητες και τις φυλές που ζούσαν στην περιοχή, έμειναν σε αυτές τις κυλινδρικές καλύβες από λάσπη με τις κωνικές στέγες. Παρότι η εξωτερική πλευρά είναι συχνά διακοσμημένη με σχέδια, αυτά τα θαύματα της μηχανικής, όπως αναφέρει το BBC, είναι σχεδιασμένα να αντέχουν στους θυελλώδεις ανέμους, τους συχνούς σεισμούς που εξακολουθούν να συνταράσσουν την περιοχή και τις ακραίες θερμοκρασίες- που αγγίζουν τους 45 βαθμούς το καλοκαίρι και πλησιάζουν τον παγετό τον χειμώνα.

Η έρημος

Τα τελευταία χρόνια, τα Rann έχουν αναδειχθεί σε μεγάλη τουριστική ατραξιόν. Άνθρωποι από όλο τον κόσμο συρρέουν εδώ για να δουν τις αλμυρές ερήμους της Ινδίας. Συνήθως φτάνουν στη διάρκεια των ξηρών ολόλευκων χειμώνων, με καμήλες ή με τζιπ σαφάρι. Μία από τις κύριες ατραξιόν είναι η ανατολή και η δύση του ηλίου, σε αυτό το εξωπραγματικό τοπίο. Άλλοι επισκέπτες προγραμματίζουν τις επισκέψεις τους εδώ στη διάρκεια της πανσελήνου, απολαμβάνοντας την αχανή έρημο κάτω από τον φεγγαροφώτιστο ουρανό.

Η κουλτούρα της υφαντουργίας

Σε μία προσπάθεια να ενισχυθεί ο τουρισμός, το κρατίδιο του Γκουτζαράτ χρηματοδοτεί τοπικές μικρής κλίμακας οικιακές επιχειρήσεις υφαντουργίας. Οι δημιουργίες των πολλών νομαδικών κοινοτήτων που ζουν στην περιοχή Kutch γνωρίζουν αναγνώριση σε όλη τη χώρα. Πολλά είδη υφασμάτων που παράγονται στα Rann είναι είδη που δεν φτιάχνονται πια αλλού. Η τοπική κυβέρνηση παρουσιάζει αυτές τις δημιουργίες στο ετήσιο Rann Festival, το οποίο περιλαμβάνει μουσική, χορό, χειροτεχνίες και τοπική κουλτούρα.

Οι εποχικοί «κάτοικοι»

Οι ακραίες βροχές, η ζέστη και πλημμύρες στα Rann έχουν δημιουργήσει ένα μοναδικό οικοσύστημα, κατάλληλο για πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας. Τους χειμερινούς μήνες, από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο, σμήνη μεταναστευτικών πουλιών κάνουν το Little Rann σπίτι τους. Αετοί, πελαργοί, γερανοί και ασφαλώς οι πιο φημισμένοι φτερωτοί «κάτοικοι», τα φλαμίνγκο.

Το Little Rann είναι επίσης ένα από τα τελευταία καταφύγια του ασιατικού άγριου γαϊδάρου, που αποτελεί απειλούμενο είδος. Στην περιοχή απαντώνται επίσης αλεπούδες της ερήμου, ινδικοί μπλε ταύροι και ινδικές γαζέλες, οι chinkara.

Ένα θαύμα γεννιέται

Με τα αβάσταχτα κύματα ζέστης, τις πλημμύρες από τα νερά της βροχής και τους ατελείωτους παγωμένους χειμώνες, τα Rann παραμένουν ένα γεωλογικό θαύμα εν τη γενέσει του.

Η περιοχή προσελκύει οικολόγους και γεωλόγους που θέλουν να μελετήσουν πώς ένα τέτοιο ακραία και φαινομενικά αφιλόξενο έδαφος μπορεί να προσελκύει τόση ζωή και να βγάζει τόσο αλάτι από μία τόση άγονη γη. Όπως οι βροχές επιστρέφουν και τα πουλιά αλλά και οι άνθρωποι, που εξακολουθούν να γυρίζουν σε αυτόν τον εκθαμβωτικό καμβά της φύσης, που συνδυάζει την ολόλευκη εικόνα του με τον αχανή ορίζοντα συνθέτοντας αυτό το σπάνιο φυσικό θαύμα.