Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός για ένα στα πέντε παιδιά της Ευρώπης

Η Κομισιόν αποφάσισε να εκπέμψει ένα σήμα κινδύνου το οποίο δεν έχει σχέση ούτε με την πανδημία, ούτε με τα εμβόλια, ούτε με κάποια γεωπολιτική διένεξη ή φυσική καταστροφή. Ένα σήμα που αφορά το μέλλον της Ευρώπης και ολόκληρης της ανθρωπότητας – τα παιδιά.

Η αιτία βρίσκεται στην τραγική κατάσταση που βιώνουν δεκάδες εκατομμύρια ανήλικοι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, τα οποία αποτυπώνουν μία ακόμη σκοτεινή πλευρά της Ευρώπης. Καθώς δε τα στοιχεία αυτά αφορούν στο 2019, είναι προφανές ότι μετά το τσουνάμι της Covid-19, η εικόνα θα έχει επιδεινωθεί περαιτέρω.

Για τον λόγο αυτό, η Κομισιόν θα καλέσει τις κυβερνήσεις των «27» να καταθέσουν συγκεκριμένο σχέδιο δράσης και θα τους δώσει προθεσμία έξι μηνών για να προχωρήσουν στην υλοποίησή του. Με στόχο να εγγυηθούν τα αυτονόητα για τα παιδιά: Τουλάχιστον ένα πλήρες γεύμα την ημέρα, πρόσβαση στη δημόσια δωρεάς εκπαίδευση και τις παροχές υγείας, διαμονή σε αξιοπρεπή κατοικία, υποστήριξη στα ειδικά ζητήματα που τα απασχολούν.

Εξαμηνιαίες αξιολογήσεις

Σύμφωνα δε με τις πληροφορίες του Politico, η Επιτροπή προτίθεται να προσθέσει αυτό το «κεφάλαιο» στις τακτικές εξαμηνιαίες αξιολογήσεις των κρατών-μελών, ως κριτήριο για τη συμμόρφωσή τους με τις αρχές της ΕΕ, ακόμη και για τη χρηματοδότησή τους από τα διάφορα κοινοτικά προγράμματα.

Το σίγουρο είναι πως η εικόνα είναι τόσο ζοφερή, ώστε δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Τα στοιχεία (του 2019) είναι αποκαλυπτικά: Πάνω από το ένα στα πέντε παιδιά και έφηβοι ηλικίας κάτω των 18 ετών – για την ακρίβεια, το 22,5% – βρίσκονται στο όριο της φτώχειας (που ορίζεται από το 60% του μέσου κατά κεφαλή εισοδήματος, συνυπολογιζόμενων και των πάσης φύσης επιδομάτων) και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το ποσοστό αυτό, μάλιστα, είναι υψηλότερο σε σύγκριση με το αντίστοιχο για τις ηλικίες 18-64 (21,5%) και άνω των 65 (18,6%).

Είναι γεγονός, βεβαίως, ότι στη δεκαετία 2010-’19, το παραπάνω ποσοστό εμφανίζεται να έχει υποχωρήσει  κατά σχεδόν πέντε ποσοστιαίες μονάδες από το 27,3% που βρισκόταν. Ωστόσο – και πέρα από τις δραματικές επιπτώσεις που θα έχει η πανδημία – δεν πρόκειται για μια επίδοση για την οποία μπορούν να περηφανεύονται οι κυβερνώντες, ειδικά καθώς την ίδια περίοδο το ΑΕΠ των «27» ενισχύθηκε κατά περίπου 30%, ενώ τα κέρδη των εισηγμένων επιχειρήσεων ακόμη περισσότερο.

Εθνικές και ταξικές διαφορές

Την ίδια στιγμή, είναι φανερό πως υπάρχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις, τόσο ανάμεσα στις χώρες όσο και τις κοινωνικές ομάδες στο εσωτερικό τους. Για του λόγου το αληθές, όπως φαίνεται και στο σχετικό γράφημα, το ποσοστό των παιδιών και εφήβων που αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού κυμαίνεται από το 11,7% στην Σλοβενία μέχρι το 33,9% στη Βουλγαρία και το 35,8% στη Ρουμανία.

Όσο για τις διαφοροποιήσεις εντός των χωρών, τα παρακάτω ευρήματα είναι αποκαλυπτικά για την ταξικότητα του φαινομένου αυτού: Το 50,8% των παιδιών των οποίων οι γονείς έχουν χαμηλό επίπεδο μόρφωσης αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού – έναντι 7,5% εκείνων με γονείς ανώτερου μορφωτικού επιπέδου.

Ο κίνδυνος είναι σαφώς υψηλότερος και για τα παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών σε σύγκριση με εκείνα που ζουν σε νοικοκυριά και με τους δύο γονείς – 40,3% έναντι 15,1%. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και για τα παιδιά των οποίων ο ένας τουλάχιστον γονέας είναι μετανάστης ή πρόσφυγας – ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν φτάνει στο 31,7% έναντι 14,4% για τα παιδιά με δύο ντόπιους γονείς.

Ένα νέο μοντέλο

Σε αυτό το φόντο, είναι φανερό πως ουσιαστική αντιμετώπιση του φαινομένου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού παιδιών και εφήβων – που σφραγίζει ανεξίτηλα όλη την υπόλοιπη ζωή τους – δεν εξαρτάται από κάποια επιμέρους μέτρα και επιδόματα. Έχει να κάνει με αλλαγή του κοινωνικού μοντέλου και του τρόπου με τον οποίο ορίζεται η ανάπτυξη και η ευημερία.

Ας ρίξουμε και μια ματιά, άλλωστε, στην εικόνα που έρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Μπόρις Τζόνσον απέδωσε την επιτυχία του στην υπόθεση των εμβολιασμών στον καπιταλισμό και την απληστία – μήπως τα ίδια ευθύνονται και για το γεγονός ότι το 30% των παιδιών και εφήβων της χώρας απειλούνται άμεσα με φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό;