Γιατί είναι απαραίτητη η ψυχολογική υποστήριξη

Καρκίνος μαστού: μία διάγνωση, μία φράση που στο άκουσμα της οι περισσότερες γυναίκες πλημμυρίζουν από αρνητικά συναισθήματα, παράλληλα όμως, μία ασθένεια που μαθαίνεις να ζεις με αυτήν.

Οι περισσότερες γυναίκες εκφράζουν φόβο, νιώθουν απειλή και τις περισσότερες φορές ακόμα και άρνηση στο να πιστέψουν ότι χτύπησε τη δική τους πόρτα.  Οι αλλαγές στη ζωή της γυναίκας μετά τη διάγνωση είναι πολλές, είτε στη φυσική τους κατάσταση (πόνος, αδυναμία, κούραση, αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση), είτε συναισθηματικές (φόβος, λύπη, απόγνωση).

Το πώς θα αντιληφθεί η ασθενής τη διάγνωση της νόσου μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο θα την αντιμετωπίσει, την προσαρμογή της στα νέα δεδομένα και το εάν θα συμμορφωθεί με τους κανόνες της θεραπείας της.

Πως αντιδρά η γυναίκα

Η γυναίκα με καρκίνο του μαστού ανησυχεί για τα συμπτώματα της, την πορεία της θεραπείας της και φυσικά για την ίδια της τη ζωή. Αυτή η ανησυχία είναι απόλυτα φυσιολογική, η αναστάτωση που προκαλείται από τις σκέψεις της είναι αναμενόμενη, όμως μπορεί να την οδηγήσει σε υιοθέτηση άσχημων συνηθειών.

Για παράδειγμα η ασθενής μπορεί να παραιτηθεί από υγιεινές συνήθειες που είχε πριν τη διάγνωση, ίσως σταματήσει να περπατάει πολύ ή να γυμνάζεται. Πολλές φορές παρουσιάζονται και διατροφικές διαταραχές μετά τη διάγνωση, η γυναίκα μπορεί να τρώει λιγότερο ή να επιλέγει τροφές χαμηλές σε διατροφική αξία. Ακόμα παρουσιάζονται διαταραχές στον ύπνο της, ενώ παρατηρείται μία απομάκρυνση από το οικείο περιβάλλον, από την οικογένεια και τους φίλους.

Υπάρχει ακόμα πιθανότητα λόγω άγχους να καταφύγει στο κάπνισμα, στη χρήση αλκοόλ ή άλλων ουσιών. Επιπλέον, η διάγνωση του καρκίνου του μαστού μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικές διαταραχές και κατάθλιψη, η οποία καθιστά δύσκολη την τήρηση της θεραπείας και μπορεί να οδηγήσει τη γυναίκα ακόμα και στο να αρνηθεί ένα χειρουργείο σημαντικό για την υγεία της. Επομένως η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει ακόμα και την επιβίωση της γυναίκας.

Ψυχολογική υποστήριξη του συντρόφου και της οικογένειας

Είναι πολύ σημαντικό να λάβουμε υπόψη ότι ο σύντροφος και η οικογένεια της ασθενούς επίσης μπορεί να επηρεαστούν συναισθηματικά από τη διάγνωσή της. Η βοήθεια από τον ειδικό ψυχικής υγείας είναι και για εκείνους ωφέλιμη, αφενός για να αντιμετωπίσουν τα δικά τους συναισθήματα μετά τη διάγνωση, αφετέρου για να μάθουν με ποιους τρόπους μπορούν να τη στηρίξουν.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να καθοδηγηθούν οι γυναίκες και οι οικογένειες τους στον τρόπο που θα επικοινωνήσουν την ασθένεια στα παιδιά τους.

Οι παρενέργειες των θεραπειών

Ο ψυχολόγος υγείας είναι εξειδικευμένος στο να διαχειρίζεται την πολυπλοκότητα της κατάστασης που βιώνει η γυναίκα επηρεασμένη από τη διάγνωση, αλλά και από τις συνέπειες της θεραπείας.

Πολλές φορές ακόμα κι όταν η ασθενής έχει ενημερωθεί για τις παρενέργειες της θεραπείας, τις αντιμετωπίζει με ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις. Λόγω των παρενεργειών αυτών αλλάζει η ποιότητα ζωής της, οι γνωστικές και οι συναισθηματικές της λειτουργίες καθώς και οι ψυχοκοινωνικές της λειτουργίες.

Η βοήθεια του ψυχολόγου υγείας είναι απαραίτητη για να μάθει η γυναίκα να διαχειρίζεται και να αντιμετωπίζει όλες αυτές τις αλλαγές, καθώς μία άσχημη αντίληψη γύρω από την νόσο της μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής της.

Τα είδη της ψυχολογικής υποστήριξης

Εκτός από τη γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, που δείχνει να είναι η πλέον κατάλληλη για την στήριξη των γυναικών με καρκίνο του μαστού, είναι πολύ χρήσιμη και η βοήθεια της ψυχοθεραπείας μέσω της Τέχνης.

Έρευνες δείχνουν ότι η δημιουργική γραφή βοηθάει την γυναίκα να εκφράσει τα αρνητικά της συναισθήματα και να διαχειριστεί το τι νιώθει για την ασθένεια της.

Η θεραπεία μέσω της Τέχνης μπορεί να μειώσει το στρες και τα συμπτώματα της κατάθλιψης, ενώ μπορεί να βοηθήσει και οργανικά την γυναίκα. Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι μετά την ψυχοθεραπεία νιώθουν λιγότερο εξαντλημένες και μάλιστα με τη βοήθεια της μουσικοθεραπείας μειώνονται και τα συμπτώματα του πόνου. Επιπλέον, ακούγοντας 30 λεπτά την ημέρα μουσική, ακόμα και την ώρα της χημειοθεραπείας, μειώνονται οι αρνητικές επιπτώσεις της, όπως οι ζαλάδες, οι εμετοί και η σωματική κούραση.

Μετά το τέλος των θεραπειών

Ακόμα όμως και μετά το τέλος των θεραπειών τους, είναι απαραίτητη η ψυχολογική υποστήριξη των γυναικών για να εγκλιματιστούν και πάλι στις παλιές συνήθειες τους, στην προσωπική τους αλλά και στην επαγγελματική τους ζωή.

Χρειάζεται να μάθουν να αγαπούν το σώμα τους με τις όποιες τυχόν αλλαγές στην εξωτερική τους εμφάνιση (απώλεια μαλλιών, μαστεκτομή) ή να διαχειριστούν θέματα υπογονιμότητας ειδικά αν βρίσκονται σε μικρή ηλικία (κάτω των 45 ετών).

Η βοήθεια του ειδικού ψυχικής υγείας  συμβάλει επίσης στην αντιμετώπιση του φόβου για επανεμφάνιση της νόσου και στην τήρηση των διαγνωστικών εξετάσεων που θα πρέπει να κάνουν τακτικά οι γυναίκες, πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό τους.

Ο καρκίνος του μαστού είναι μία μεγάλη κατάσταση κρίσης στην ζωή μίας γυναίκας. Ταυτοχρόνως όμως είναι και μία ευκαιρία για αλλαγή. Αλλαγή στον τρόπο σκέψης και στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την ζωή! Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το ότι οι περισσότερες γυναίκες με την εμπειρία του καρκίνου του μαστού μιλάνε για ένα μάθημα ζωής όχι μόνο όσον αφορά τον τομέα της υγείας τους αλλά όλους τους τομείς της ζωής τους.

Γράφει η Μαριάννα Μπρα, MScΨυχολόγος, Πιστοποιημένη στην Ανακουφιστική Φροντίδα ασθενών με καρκίνο και στην Περιγεννητική Ψυχολογία