Γιατί κάποιες μέρες δεν σας ξυπνάει ο πρωινός καφές

Σας έχει συμβεί κατ’ επανάληψη: ξενυχτάτε για οποιονδήποτε λόγο το βράδυ και το πρωί βασίζεστε στην καφεΐνη για να ξυπνήσετε. Δυστυχώς, όμως, ο καφές δεν φαίνεται να είναι πάντοτε εξίσου αποδοτικός. Τι μπορεί να συμβαίνει;

Την απάντηση δίνει μία νέα μελέτη, η οποία αποκαλύπτει πως ο πρωινός καφές μπορεί μεν να αυξήσει την εγρήγορση, αλλά έως ένα βαθμό. Είναι επίσης πιθανό, όταν τα ξενύχτια είναι επαναλαμβανόμενα, να χάνει προοδευτικά τη δύναμή του.

Η σχετική μελέτη πραγματοποιήθηκε σε 276 εθελοντές, από τους οποίους οι ερευνητές ζήτησαν να διεκπεραιώσουν μία απλή εργασία και ύστερα μία πιο απαιτητική. Η απαιτητική εργασία απαιτούσε να κάνουν κάποια πράγματα με συγκεκριμένη σειρά, δίχως:

• Να παραλείψουν κάποιο βήμα
• Να επαναλάβουν κάποιο βήμα

Κάθε πείραμα έγινε μετά από ξενύχτι στο εργαστήριο ή από ύπνο στο σπίτι. Το πρωί όλοι οι εθελοντές έπιναν ένα δισκίο που περιείχε μία ανενεργό ουσία ή 200 mg καφεΐνης. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 1,5 έως 2 φλιτζάνια καφέ φίλτρου. Κάθε φλιτζάνι καφές παρέχει 75 έως 120 mg καφεΐνης, αναλόγως με το πόσο βαρύς είναι.

Οι εθελοντές διεκπεραίωσαν τις εργασίες που τους ανέθεσαν οι ερευνητές πριν και μετά την κατανάλωση ενός δισκίου.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, η έλλειψη ύπνου επηρέαζε τις επιδόσεις και στην απλή εργασία και στην απαιτητική. Ωστόσο ο καφές βοηθούσε τους εθελοντές να διεκπεραιώσουν την απλή εργασία. Δεν τους βοηθούσε όμως με την απαιτητική.

Πεπερασμένη δράση

«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η καφεΐνη μπορεί να βελτιώσει την ψυχική διάθεση και την εγρήγορση. Η δράση της όμως είναι πεπερασμένη», λέει η επικεφαλής ερευνήτρια Dr. Kimberly Fenn, αναπληρώτρια καθηγήτρια Γνωστικής Νευροεπιστήμης στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ο καφές δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον ύπνο. Δεν το αντιλαμβανόμαστε όμως, παρά μόνο όταν συσσωρευτεί αρκετή κόπωση, οπότε πια μειώνεται αρκετά η ικανότητά του να μας αφυπνίζει.

«Είναι σημαντικό να θέτουμε ως προτεραιότητα τον ύπνο. Δεν είναι πολυτέλεια, είναι αναγκαίος για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού», λέει η Dr. Fenn. «Αν κάποιος πρέπει να κοιμηθεί λίγο, την επόμενη ημέρα δεν πρέπει να βασιστεί στην καφεΐνη για να λειτουργεί κανονικά. Με τη βοήθειά της μπορούμε μόνο να διεκπεραιώνουμε τις απλές δραστηριότητες μετά από ένα ξενύχτι. Όχι τις πολύπλοκες».

Επομένως «όταν ξενυχτάτε, να αποφεύγετε το επόμενο πρωί τις απαιτητικές δραστηριότητες που ενέχουν κινδύνους, όπως η οδήγηση», συνέστησε.

Η χρόνια έλλειψη ύπνου

Στη νέα μελέτη εξετάστηκαν οι επιπτώσεις της έλλειψης ύπνου για ένα βράδυ. Πολλοί άνθρωποι, όμως, έχουν χρόνια έλλειψη ύπνου. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο καφές θα βοηθεί αυτούς τους ανθρώπους ολοένα λιγότερο, καθώς θα αθροίζεται η έλλειψη ύπνου τους.

«Αν κάποιος κοιμάται κάθε βράδυ μόνο πέντε ώρες, συσσωρεύει χρέος ύπνου», εξήγησε ο Dr. Thomas Roth, διευθυντής στο Κέντρο Έρευνας Διαταραχών Ύπνου του νοσηλευτικού ομίλου Henry Ford Health System στο Ντιτρόιτ. «Ακόμα κι αν ο καφές τον βοηθήσει το πρώτο πρωί, το δεύτερο θα είναι λιγότερο αποδοτικός και όσο περνούν οι μέρες η δράση του θα μειώνεται σταδιακά».

Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition.