H Aνταρκτική θερμαίνεται με ταχύτατους ρυθμούς
Ο Nότιος Πόλος, το πιο απομονωμένο μέρος του πλανήτη, είναι ένα από αυτά που θερμαίνονται γρηγορότερα. Μετρήσεις της επιφανειακής θερμοκρασίας δείχνουν ότι στην Ανταρκτική η θερμοκρασία ανεβαίνει με ρυθμούς τρεις φορές ταχύτερους από τον παγκόσμιο μέσον όρο. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η άνοδος είναι αποτέλεσμα και φυσιολογικών διακυμάνσεων αλλά πιθανότατα και της επίπτωσης των ανθρωπογενών ρύπων. Η μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Climate Change αναφέρει ότι τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η μέση θερμοκρασία της Ανταρκτικής ανεβαίνει κατά 0,6 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία. Στον υπόλοιπο πλανήτη, η μέση αύξηση της θερμοκρασίας ήταν περίπου 0,2 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία.
«Ο Νότιος Πόλος θερμαίνεται με απίστευτη ταχύτητα και η αλλαγή αυτή ξεκινά σαφώς από την τροπική ζώνη» είπε ο ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Ουέλιγκτον της Νέας Ζηλανδίας και συγγραφέας της έρευνας, Κάιλ Κλεμ. «Το εσωτερικό της Ανταρκτικής είναι ίσως ένα από τα λίγα μέρη που έχουν απομείνει στη Γη στα οποία δεν μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα το ανθρωπογενές σήμα, λόγω της μεγάλης μεταβλητότητας» είπε ο Κλεμ. «Αλλά θα ήταν πολύ απίθανο να καταγραφεί τόσο έντονη άνοδος της θερμοκρασίας αν δεν είχαν αυξηθεί τα αέρια του θερμοκηπίου».
Η ανθρωπότητα διαθέτει στοιχεία για την επιφανειακή θερμοκρασία στο Νότιο Πόλο από το 1957, έτος λειτουργίας της πρώτης αμερικανικής επιστημονικής βάσης. Επί δεκαετίες, η μέση θερμοκρασία έμενε σταθερή ή μειωνόταν, καθώς οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι που κυκλώνουν την παγωμένη ήπειρο λειτουργούν ως φραγμός που αποτρέπει τη διείσδυση θερμότερων αέριων μαζών στο εσωτερικό. Αυτό άλλαξε κοντά στα τέλη του 20ού αιώνα, όταν η επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας στις τροπικές περιοχές του Δυτικού Ειρηνικού άρχισε να ανεβαίνει. Η άνοδος ήταν μέρος μιας φυσιολογικής διακύμανσης που παρατηρείται σε ορίζοντα δεκαετιών.
Τα θερμότερα ύδατα θέρμαναν τον αέρα, δημιουργώντας εναλλαγές υψηλών και χαμηλών πιέσεων στην ατμόσφαιρα, οι οποίες έφθασαν ώς την χερσόνησο της Ανταρκτικής, σε απόσταση 5.000 χιλιομέτρων. Την ίδια στιγμή, οι δυτικοί άνεμοι έγιναν ισχυρότεροι, ως αποτέλεσμα άλλης μακροχρόνιας διακύμανσης και ο συνδυασμός των δύο οδήγησε σε εντονότερες κακοκαιρίες στη θάλασσα Βέντελ, στα ανατολικά της χερσονήσου. Κατά την περιστροφή τους, τα καιρικά συστήματα αντλούσαν θερμότερο αέρα από τον Νότιο Ατλαντικό και τον διοχέτευαν στο εσωτερικό της Ανταρκτικής. Ο δρ Κλεμ σημείωσε ότι η θερμοκρασία δεν ανέβηκε με ενιαίο τρόπο σε ολόκληρο το υψίπεδο της Ανταρκτικής, την παγωμένη γιγάντια έκταση που έχει υψόμετρο περίπου 3.000 μέτρα και η οποία καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου, περιλαμβανομένου και του Νότιου Πόλου. Ομως, η μοναδική βάση στο υψίπεδο, πλην της αμερικανικής, η ρωσική βάση Βοστόκ, που απέχει περίπου 1.200 χλμ., έχει επίσης καταγράψει ταχεία αύξηση της θερμοκρασίας. Οι ερευνητές Σάρον Στάμερτζον και Τεντ Σκάμπος, που δεν εμπλέκονται στη συγγραφή της έρευνας, σημειώνουν ότι όταν οι θερμοκρασίες στις τροπικές περιοχές του Ειρηνικού αρχίσουν να πέφτουν, όπως προβλέπεται να γίνει στην επόμενη φάση της πολυετούς διακύμανσης, η θερμοκρασία στον Νότιο Πόλο θα σταματήσει να ανεβαίνει τόσο γρήγορα αλλά, ακόμα και τότε, θα ανεβαίνει περισσότερο από αυτό που θα συνέβαινε αν οι ρύποι που εκπέμπει η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν επηρέαζαν το κλίμα.
«Το γεγονός ότι παρατηρείται άνοδος της θερμοκρασίας στον Νότιο Πόλο είναι σημαντικό γιατί πρόκειται για το πιο απομονωμένο μέρος στον πλανήτη» είπε η δρ Στάμερτζον. «Δεν υπάρχει βέβαια περίπτωση να ανεβεί η θερμοκρασία στον Πόλο πάνω από το μηδέν», προσέθεσε. «Αλλά οι παράκτιες περιοχές της Ανταρκτικής είναι σίγουρα άλλη υπόθεση». Ειδικά στις ακτές της Δυτικής Ανταρκτικής, το θερμό νερό που αναδύεται εξαιτίας της αλλαγής των ανέμων αδυνατίζει το παγοκάλυμμα από κάτω. Το νερό από τους πάγους που λιώνουν τροφοδοτεί τον ωκεανό και αυξάνει τη στάθμη των θαλασσών.
Η δρ Στάμερτζον επισήμανε ότι υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι οι αλλαγές που πυροδοτούνται από την άνοδο της θερμοκρασίας αλλάζουν την ατμόσφαιρα και την κυκλοφορία των ωκεανών σε μεγάλη κλίμακα. «Και αυτό είναι που μας δίνει π.χ. θερμότερες υδάτινες μάζες σε μεγάλα βάθη» τόνισε.
«Οι απώλειες πάγου από τις ακτές της Ανταρκτικής θα αλλάξουν δραματικά τη στάθμη των θαλασσών σε όλο τον πλανήτη» προειδοποίησε η Στάμερτζον. Αλλά και η άνοδος της θερμοκρασίας στο εσωτερικό της ηπείρου, στον Νότιο Πόλο «είναι το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο, το σημάδι που δεν μπορούμε πια να αγνοήσουμε».