Η κόλαση του Δάντη στην Αυστραλία

Οι τρομερές πυρκαγιές στην Αυστραλία έχουν προκαλέσει σοκ σε όλο τον κόσμο, λόγω της έκτασης της καταστροφής. Τα δυσθεώρητα κινούμενα πέπλα φωτιάς, τα τεράστια σύννεφα καπνού που σκιάζουν μέχρι τη Νότια Αμερική και η εξολόθρευση πάνω από ενός δισεκατομμυρίου ζώντων οργανισμών, δεν αφήνουν περιθώριο για εφησυχασμό. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ. Θέλοντας να συμβάλει στη βαθύτερη κατανόηση του φαινομένου, η «Κ» επικοινώνησε με δύο επιστήμονες που μπορούν να φωτίσουν τις εξελίξεις: τον ακαδημαϊκό και εκπρόσωπο της Ελλάδας για θέματα κλιματικής αλλαγής κ. Χρήστο Ζερεφό και τον κ. Ματθαίο Σανταμούρη, που ζει τα τελευταία χρόνια στην Αυστραλία και είναι διακεκριμένος καθηγητής Αρχιτεκτονικής Υψηλής Απόδοσης στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλλίας.

«Ζούμε την κόλαση του Δάντη επί της Γης», τονίζει ο κ. Ζερεφός. Ποιες ήταν οι αιτίες που διαμόρφωσαν αυτή την κατάσταση; «Κατ’ αρχάς, υπήρχε παρατεταμένη ξηρασία τα τελευταία χρόνια. Εχει μειωθεί σε επίπεδα αρνητικού ρεκόρ η υγρασία στο έδαφος και μάλιστα σε μεγαλύτερα βάθη. Δεύτερο, από τον Σεπτέμβριο έχουμε ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών στο μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου, με τα θερμόμετρα να δείχνουν πάνω από 48 βαθμούς Κελσίου. Ταυτόχρονα, σημειώθηκε ρεκόρ στη διάρκεια του καύσωνα. Επιπλέον, συνέβαλαν κατάλληλα και οι άνεμοι», λέει στην «Κ» ο κ. Ζερεφός. Η περιγραφή του φαινομένου από τον πολύπειρο ακαδημαϊκό είναι εντυπωσιακή. «Η νοτιοανατολική Αυστραλία βρέθηκε ανάμεσα σε διαφορετικά πύρινα μέτωπα. Πύρινα πέπλα υψώθηκαν σαν κουρτίνες φωτιάς ύψους μερικών δεκάδων μέτρων. Οταν συναντιόνταν δύο πύρινα μέτωπα παρατηρούσαμε το εξής απίθανο: συγκροτούσαν μια σούπερ κουρτίνα, με ύψος έως και 100 μέτρα!»

«Το μέγεθος της κρίσης ξεπερνούσε την προετοιμασία τους», σημειώνει ο κ. Ζερεφός, τονίζοντας πως η Αυστραλία «είναι γενικά πολύ καλά οργανωμένη. Εχει πολύ αξιόπιστα μετεωρολογικά στοιχεία, πολύ καλά μοντέλα για την κλιματική αλλαγή, διαθέτουν το Fire Weather Department, κάτι σαν ένα μικρό υφυπουργείο που ασχολείται ειδικά με τις πυρκαγιές. Οταν είχα επισκεφθεί τη χώρα είχα μείνει κατάπληκτος από την οργάνωση και τη γνώση για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Αρα δεν υπήρχε έλλειψη γνώσης και προετοιμασίας».

Δυστυχώς, αλλάζουμε πίστα… «Πρόκειται για πρωτόγνωρο γεγονός. Οπως εξελίσσεται η κλιματική αλλαγή, έρχεται ένα γεγονός που μας ξαφνιάζει και μετά σε μια πορεία επαναλαμβάνεται μέχρι να έρθει ένα ανώτερο», λέει στην «Κ» ο κ. Σανταμούρης. «Για να καταλάβουμε τι συνέβη είναι σαν να καίγεται όλη η έκταση από την Αθήνα μέχρι την Κατερίνη, σε όλο το πλάτος της Κεντρικής Ελλάδας». Ο καθηγητής που ζει στην Αυστραλία κάνει λόγο για «τρομερή ξηρασία», για μέση ανώτερη θερμοκρασία 48,9 βαθμών φέτος το καλοκαίρι, σημειώνοντας πως «ο αέρας που έρχεται από την έρημο, έφτανε τους 50-55° C»!

Ποιες θα είναι οι συνέπειες; «Πρώτον, θα υπάρχουν συνέπειες στη δημόσια υγεία. Η έκθεση τόσου κόσμου σε υψηλότατες συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων, ακόμα και 750 mg/m3 στα PM2,5, προκαλεί αποδεδειγμένα προβλήματα. Επίσης, θα μειωθεί πολύ η διαθεσιμότητα σε νερό, ενώ θα υπάρξει και μεγάλη ρύπανση, όταν θα καταπέσουν πάνω στη γη και στο νερό τα τοξικά νέφη. Τεράστια είναι η ζημιά και στη βιοποικιλότητα», σημειώνει ο κ. Σανταμούρης. Κρίσιμο είναι το ερώτημα για το τι θα γίνει με τη θερμοκρασία στις αυστραλιανές πόλεις, οι οποίες επηρεάζονται πολύ από τον καυτό αέρα που έρχεται από την έρημο και είχαν ως προστασία τη δασική στεφάνη ανάσχεσης, που σε μεγάλο βαθμό κάηκε. «Στην περιοχή του Σίδνεϊ, οι μεσόγειες περιοχές έχουν μέχρι και 9 βαθμούς υψηλότερη θερμοκρασία από τις παραλιακές ζώνες, που δροσίζονται από τη θαλάσσια αύρα. Τι θα γίνει μετά την καταστροφή της πράσινης ασπίδας; Στην Αθήνα, μετά την πυρκαγιά στην Πάρνηθα, η θερμοκρασία είχε αυξηθεί έως και 1,5 βαθμό Κελσίου», τονίζει ο καθηγητής.

«Η καταστροφή στην Αυστραλία έρχεται να προστεθεί σε αυτές στη Βραζιλία, στον Αμαζόνιο (που είναι σίγουρα εμπρησμοί, καθώς με υγρασία 88%-92% δεν πιάνει αλλιώς φωτιά), αλλά και στη Σιβηρία, που κάηκαν δάση τα οποία είχαν καεί ξανά το 2010. Ειδικά, τα τροπικά δάση αποτελούν ρυθμιστές του κλίματος, καθώς απορροφούν υψηλές ποσότητες CO2. Αντιμετωπίζουμε μια παγκόσμια αποσταθεροποίηση του κλίματος και της υγρασίας του εδάφους, με τον παγκόσμιο δείκτη ξηρασίας να έχει ανεβεί πολύ», σημειώνει ο κ. Ζερεφός. «Τοπικά στην Αυστραλία η αλλαγή στον κλίμα θα είναι πολύ μεγάλη, σε πλανητικό επίπεδο δεν έχουμε ακόμα πλήρη εικόνα», συμπληρώνει.

Η κυβέρνηση της Αυστραλίας είναι μεταξύ εκείνων, που υποβαθμίζουν καίρια την απειλή της κλιματικής αλλαγής και βάζουν εμπόδια στις προσπάθειες αντιμετώπισής της, όπως πρόσφατα στη διάσκεψη COP25 στη Μαδρίτη. «Πήραν ένα πολύ σκληρό μάθημα, ας ελπίσουμε πως θα αλλάξουν στάση», τονίζει ο κ. Ζερεφός.

Για κινδύνους που απειλούν τη δημοκρατία κάνει λόγο ο κ. Σανταμούρης. «Μετά μια τεράστια περιβαλλοντική κρίση ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας –και όχι μόνο οι οικολόγοι– ζητούν μέτρα προστασίας. Το μπλοκ πολιτικών δυνάμεων και οι κυβερνήσεις, που εκφράζουν αντίθετα συμφέροντα, αντιδρούν. Αυτό οδηγεί σε μεγάλη όξυνση. Βλέπουμε κυβερνήσεις που για να αντιμετωπίσουν τη διαμαρτυρία, προχωρούν σε αντιδημοκρατικές κινήσεις», σημειώνει ο κ. Σανταμούρης. Η κλιματική αλλαγή αναβαθμίζει την κρίση σε όλα τα επίπεδα.