Η τελευταία ανάσα της Κάθι

Τα κητώδη ζώα διακρίνονται για την ευφυή συμπεριφορά τους, την κοινωνικότητά τους και την πολυπλοκότητα του εγκεφαλικού φλοιού. Για τα δελφίνια συγκεκριμένα, επιστήμονες προτείνουν να αναγνωριστούν ως «μη ανθρώπινα πρόσωπα», καθώς είναι τα δεύτερα πιο έξυπνα πλάσματα μετά τον άνθρωπο. Καταφέρνουν να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, να καταστρώνουν κοινές στρατηγικές και να συγκροτούν περίπλοκες δομές κοινωνικής οργάνωσης. Μνημονεύονται για την ευφυΐα τους από την αρχαιότητα: στην «Οδύσσεια» αναφέρεται ότι στο πλοίο του Οδυσσέα υπήρχε ως έμβλημα ένα δελφίνι γιατί είχε σώσει τον γιο του Τηλέμαχο από πνιγμό.

Το 1859 οι άνθρωποι ξεκίνησαν να αιχμαλωτίζουν κητώδη ζώα και το 1938 άνοιξε το πρώτο εμπορικό πάρκο. Το 2013 η Ινδία απαγόρευσε την αιχμαλωσία των δελφινιών χαρακτηρίζοντας «ηθικά απαράδεκτο να τα κρατήσει σε αιχμαλωσία για σκοπούς ψυχαγωγίας». Κάτι που δεν έχουν κάνει οι ΗΠΑ. Φαινόμενα αιχμαλωσίας καταγράφονται και στην Ευρώπη, ενώ το 2016 είχαν κάνει τον γύρο του κόσμου εικόνες ντροπής από τσίρκο της Ινδονησίας που έδειχνε τη βάναυση κακοποίηση δελφινιών που ζούσαν σε μικροσκοπικά κλουβιά φορτηγού και εξαναγκάζονταν να περνάνε μέσα από φλεγόμενους δακτύλους.

Για κάποιους το θέαμα αυτό είναι μορφή τέχνης αλλά τα υδάτινα πάρκα, και βέβαια το τσίρκο, αποτελούν τρανή απόδειξη πως όταν ο άνθρωπος προσπαθεί να μάθει τα ζώα να συμπεριφέρονται όπως αυτός, τότε γίνεται κτήνος.

Είναι παρήγορο ότι εκλείπει ο θεσμός των τσίρκο και η Ελλάδα μπορεί να περηφανευτεί ότι είναι μία από τις πρώτες χώρες που τον κατήργησε. Μέχρι το 2010 θα μπορούσε να περηφανευτεί ότι δεν είχε καν κητώδη ζώα σε αιχμαλωσία. Αυτό άλλαξε όταν άνοιξε το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, το οποίο διατηρεί δελφινάριο, αλλά έχει ανακληθεί η άδειά του, ενώ γενικά είναι απαγορευμένες οι παραστάσεις με ζώα σε θεάματα με σκοπό το κέρδος (4039/2012). Μέχρι σήμερα έχουν πεθάνει πέντε δελφίνια, ενώ φημολογείται έντονα πως έχει πεθάνει ένα ακόμα. Ο κ. Παναγιώτης Δενδρινός, δρ Θαλάσσιας Βιολογίας, δηλώνει στην «Κ» πως «θα έπρεπε να απαγορευθεί σε διεθνές επίπεδο η σύλληψή τους αλλά και η αναπαραγωγή τους σε αιχμαλωσία. Πρέπει να εξασφαλίσουμε καλές συνθήκες για τα ήδη αιχμάλωτα –χωρίς φυσικά να λαμβάνουν μέρος σε παραστάσεις–, καθώς αυτά τα ζώα δεν μπορούν να επιβιώσουν πλέον στο φυσικό τους περιβάλλον. Ιδίως τα δελφίνια είναι εξαιρετικά κοινωνικά και δεν μπορούν να προσαρμοστούν. Τα μόνα ζώα που πρέπει να μπουν σε αιχμαλωσία είναι όσα αντιμετωπίζουν αναπηρίες».

Ο ακτιβιστής Ρικ Ο’ Μπάρι τη δεκαετία του ‘60 υπήρξε εκπαιδευτής και θεμελιωτής αυτής της βιομηχανίας μέχρι που είδε ένα από τα δελφίνια που πρωταγωνιστούσε στην τηλεοπτική σειρά «Φλίπερ το Δελφίνι» να αυτοκτονεί: «Μια μέρα κολύμπησε στην αγκαλιά μου, με κοίταξε μέσα στα μάτια, πήρε μια ανάσα, βυθίστηκε στον πυθμένα και έμεινε εκεί. Προσπάθησα να την επαναφέρω αλλά ήταν αργά. Για τα δελφίνια, κάθε ανάσα είναι μια συνειδητή προσπάθεια –όχι όπως στους ανθρώπους, που γίνεται αντανακλαστικά– και η Κάθι επέλεξε να μην πάρει την επόμενη ανάσα».