Μελέτη για το σχολείο: Γιατί δεν πρέπει να πιέζουμε τα παιδιά

Εδώ πρέπει να κάνουμε διάκριση μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων. Ο βραχυπρόθεσμος στόχος μπορεί να είναι η βαθμολογία τριμήνου ή η εισαγωγή του παιδιού στο πανεπιστήμιο.

Και ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι συνήθως για τους περισσότερους γονείς να υποστηρίξουν το παιδί τους ώστε να γίνει ένα ικανό και ευτυχισμένο άτομο. Η καταπίεση ωστόσο δεν είναι αποτελεσματική, ούτε για τους μακροπρόθεσμους ούτε για τους βραχυπρόθεσμους στόχους.

«Αν δεν του το πω εγώ δεν διαβάζει»

Οσο οι γονείς κουβαλάνε όλο το άγχος, το παιδί δεν αναλαμβάνει τη δική του ευθύνη. Συχνά άλλωστε η αδιαφορία του παιδιού λειτουργεί ως αντίβαρο στη φόρτιση του γονέα. Ενας γονιός που συνεχώς καταδιώκει το παιδί του προκειμένου να τον κάνει γιατρό, δικηγόρο, αρχιτέκτονα ίσως και να το απομακρύνει συναισθηματικά.

Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο δεν μπορούμε να υποχρεώσουμε το παιδί να προσποιηθεί ότι διαβάζει, δεν μπορούμε να το αναγκάσουμε να αφομοιώσει καινούργιες γνώσεις, επειδή κάτι τέτοιο προϋποθέτει συνειδητή προσπάθεια. Το παιδί θα βρει τους δικούς του στόχους κι εμείς θα πρέπει να τους σεβαστούμε.

Ετσι του δίνουμε το μήνυμα ότι το εμπιστευόμαστε και το αγαπάμε για αυτό που είναι. Το μήνυμα αυτό είναι το πιο σημαντικό εφόδιο για την ανάδειξη μιας δυναμικής και ισορροπημένης προσωπικότητας στο μέλλον. Αντίθετα, ένα παιδί που αισθάνεται ότι αγαπιέται υπό όρους θα δυσκολευτεί να πιστέψει στον εαυτό του.

Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια:

«Η “πίεση” αποτελεί μια μορφή εξαναγκασμού ή και καταναγκασμού τύπου “πρέπει”, “αυτό είναι το σωστό” κ.λπ. Εξ ορισμού αυτό σηματοδοτεί την έλλειψη χαράς, ικανοποίησης και σημαντικότητας του στόχου και της ουσίας του διαβάσματος και της μελέτης, που δεν είναι άλλος από τη γνώση.

Με την πίεση λοιπόν το μόνο που κερδίζουμε είναι η αποστροφή προς τη γνώση. Η μελέτη μετατρέπεται σε αγγαρεία, σε μια δυσάρεστη εμπειρία, σε μια αρνητικά επιφορτισμένη “δουλειά”, με φωνές, με αρνητικούς χαρακτηρισμούς των παιδιών, και τελικά σε μια καταστροφική για την αυτοεκτίμησή τους διαδικασία.

Με άλλα λόγια, “δεν είσαι ικανός, αρκετός” και πρέπει να σε πιέσω για να τα καταφέρεις. Η σημαντικότητα της αυτορρύθμισης εξαφανίζεται. Ετσι το παιδί αισθάνεται ανήμπορο, εξαρτώμενο και χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, ενώ επιπλέον αποστρέφεται το διάβασμα που είναι πια άρρηκτα συνδεδεμένο με όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα.

Η πίεση έχει να κάνει με την εύκολη λύση. Πολλές φορές για τους γονείς το ότι πιέζουν τα παιδιά είναι απλά η αίσθηση του καθήκοντος και ο τρόπος διαπαιδαγώγησης ότι κάνουν το σωστό, το καλύτερο, το χρέος τους».

Εμείς είμαστε το παράδειγμα

Το πιο δυνατό όπλο του γονιού στην προσπάθειά του να επηρεάσει θετικά το παιδί του είναι το παράδειγμα της ίδιας του της ζωής. Πρέπει λοιπόν να συλλογιστούμε τη δική μας ζωή. Πως επιμένουμε στους στόχους μας, πόσο προσπαθούμε να εξελισσόμαστε.

Μέσα από την ταύτιση του παιδιού με εμάς του ανοίγεται ένας δρόμος. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα διαλέξει π.χ. το ίδιο το επάγγελμα, αλλά θα μάθει μια στάση ζωής. Οι γονείς κυρίως αποτελούν πρότυπα βάσει των οποίων το παιδί πειραματίζεται μέχρι να βρει τη δική του ταυτότητα.

Αν όμως η σχέση μας χαρακτηρίζεται κυρίως από συγκρούσεις, το παιδί έρχεται σε διαρκή αντίθεση με εμάς η ταυτίζεται μόνο με τις αρνητικές μας πλευρές. Απαραίτητη προϋπόθεση για την υποστήριξη του παιδιού μας είναι ο σεβασμός και η χωρίς όρους αγάπη.

Επιπλέον, οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βοηθάμε τα παιδιά μας περισσότερο όταν έχουμε ενδιαφέροντα και στόχους ανεξάρτητα από τη ζωή των παιδιών μας.

Το διάβασμα θέλει… καλοπέραση

Ο γονιός δεν είναι άμεσα υπεύθυνος για τη σχολική απόδοση του παιδιού του, είναι όμως υπεύθυνος για τη διαμόρφωση των προϋποθέσεων που απαιτεί η μελέτη. Οφείλει να του προσφέρει έναν ήρεμο χώρο, που θα του επιτρέψει να συγκεντρωθεί στους δικούς του στόχους.

Επίσης το διάβασμα θέλει… καλοπέραση. Οφείλουμε να ενθαρρύνουμε τα ευχάριστα διαλείμματα. Κανείς δεν μπορεί να είναι αποδοτικός αν δεν χαλαρώνει και ενδιάμεσα. Δεν ενοχοποιούμε το παιδί που επιδιώκει και τη διασκέδασή του.

Χρυσοί κανόνες

· Βοηθήστε τα παιδιά να αγαπήσουν το διάβασμα, πάρτε τους κόμικς, βιβλία διασκεδαστικά που μπορεί να τους αρέσουν.
· Διαβάστε και εσείς μαζί τους.
· Τα παιδιά παρατηρούν αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που τους λέμε.
· Ενισχύστε την αξία της γνώσης και όχι της απόδοσης.
· Μη συγκρίνετε τα παιδιά με άλλα παιδιά, αδέρφια, ξαδέρφια, φίλους, συμμαθητές. Κάθε παιδί χρειάζεται τον δικό χρόνο και τρόπο για να μάθει. Ανακαλύψτε τον μαζί.
· Ορίστε ένα πλαίσιο ελάχιστης μελέτης – δεν χρειάζονται άπειρες ώρες –, που όμως θα τηρείται ευλαβικά.
· Βοηθήστε τα να μάθουν να συγκεντρώνονται.
· Επιτρέπεται να κάνουν μικρά διαλείμματα 5΄-10΄ ενδιάμεσα.
· Αν χρειάζεται να έχουν ξεκουραστεί μια ωρίτσα πριν από τη μελέτη μην τα πιέζετε να ξεκινήσουν αμέσως μετά το σχολείο ή αμέσως μετά το φαγητό τους.
· Ο επαρκής νυχτερινός ύπνος και η ισορροπημένη διατροφή επίσης βοηθούν τα παιδιά να αποδώσουν καλύτερα.
· Ο χώρος μελέτης πρέπει να έχει ησυχία, να είναι φωτεινός, τακτοποιημένος και το παιδί να μην έχει πολλά ερεθίσματα να του αποσπούν την προσοχή, π.χ. παιχνίδια, τηλεόραση, τηλέφωνα, κ.λπ. την ώρα της μελέτης.
· Ακούστε τις ανησυχίες-φόβους, ανασφάλειές τους σχετικά με το διάβασμα και προσφέρετέ τους λύσεις και συναισθηματική ανακούφιση.
· Δείξτε τους εμπιστοσύνη ότι μπορούν και χωρίς πίεση να μελετήσουν επαρκώς. Μη γίνεστε δεσμοφύλακες της μελέτης.
· Βοηθήστε τα να εντοπίσουν τις όποιες δυσκολίες και δουλέψτε μαζί τους προς την κατεύθυνση επίλυσής τους.
· Επιβραβεύστε την προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα.
· Ζητήστε βοήθεια από ειδικό αν χρειάζεται.
· Αφήστε χρόνο για παιχνίδι/διασκέδαση και άλλες δραστηριότητες.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια.