Όταν ο Ζολώτας έκανε ομιλίες στα αγγλικά χρησιμοποιώντας ελληνικές λέξεις

«Όλες οι λέξεις μιας γλώσσας μπορούν κατά κάποιον τρόπο να αποδοθούν σε μια άλλη γλώσσα. Όταν λέμε ότι μια λέξη δεν μεταφράζεται, εννοούμε συνήθως ότι δεν αποδίδεται μονολεκτικά και το κυριότερο ότι δεν μπορεί να μεταφερθεί στην άλλη γλώσσα το συναισθηματικό φορτίο ή ο κόσμος των συνειρμών που γεννά το άκουσμα μιας ορισμένης λέξης» είχε πει σε παλιότερη συνέντευξή του στο newsbeast.gr o λέκτορας Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλης Βερτουδάκης.

Μην ξεχνάμε και τον «μύθο της μίας ψήφου» που κυκλοφορεί, σύμφωνα με τον οποίο η ελληνική γλώσσα δεν έγινε παγκόσμια γλώσσα για μία ψήφο.

Σε μια καθοριστική ψηφοφορία που τοποθετείται μετά την έγκριση της διακήρυξης της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, γύρω στο 1776, οι νεοσύστατες τότε ΗΠΑ καλούνταν να αποφασίσουν την επίσημη γλώσσα του κράτους. Εξαιτίας της θύμησης της αποικιοκρατίας που προκαλούσαν τα αγγλικά για τους Αμερικανούς, υπήρξε η πρόταση να γίνει επίσημη γλώσσα η αρχαία ελληνική, μιας και θύμιζαν το μέρος που γεννήθηκε το πολίτευμα της δημοκρατίας.

Κάποιες πηγές μάλιστα αποδίδουν αυτή την εκδοχή στον Ξενοφώντα Ζολώτα που φέρεται να είχε δηλώσει στα μέσα του 20ου αιώνα:

«Ο Ουάσιγκτον, ο Τζέφερσον, ο Άνταμς και άλλοι όταν συνέτασσαν το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών στα 1787 – που ισχύει με μερικές νέες παραγράφους, που ψηφίστηκαν για προσαρμογή στις νέες εξελίξεις, μέχρι σήμερα στον αρχικό κορμό του – είχαν προτείνει η γλώσσα του νέου κράτους να είναι η αρχαία ελληνική, προς τιμή της γλώσσας του Έθνους εκείνου, που πρώτο γέννησε και ελίκνισε τη Δημοκρατία και τη διέδωσε στον κόσμο. Για μία ψήφο μόνο προκρίθηκε και υιοθετήθηκε τελικά η αγγλική αντί της αρχαίας ελληνικής».

Οι ομιλίες Ζολώτα που έμειναν ανεξίτηλες στην Ιστορία

Στον Ξενοφώντα Ζολώτα αποδίδεται η ανασυγκρότηση της Ελλάδας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς αυτός είχε καταφέρει να στηρίξει την μεταπολεμική οικονομία με πρωτοποριακά μέτρα όπως η υποτίμηση της δραχμής το 1953 και η αφαίρεση τριών μηδενικών από τα χαρτονομίσματα έναν χρόνο αργότερα.

Ο Ζολώτας έζησε μια μεστή ζωή και έφυγε πλήρης ημερών έχοντας κλείσει έναν αιώνα ζωής. Είχε σπουδάσει νομικά, είχε διατελέσει πρωθυπουργός της Ελλάδας από τις 23 Νοεμβρίου 1989 έως και τις 11 Απριλίου 1990 και είχε καταλάβει κορυφαίες θέσεις σε διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ, τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, τη Νομισματική Επιτροπή και την Οικονομική Επιτροπή της Ευρώπης. Επί σειρά ετών ήταν και διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας.

Οι λόγοι που εκφώνησε στο πλαίσιο των ετήσιων συναντήσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας το 1957 και το 1959 έχουν μείνει στην ιστορία. Και αυτό γιατί εκφώνησε τους λόγους στα αγγλικά χρησιμοποιώντας λέξεις ελληνικής προέλευσης και φαίνεται πως έγινε κατανοητός.

Ο πρώτος λόγος εκφωνήθηκε στο κλείσιμο της 12ης ετήσιας συνεδρίασης της Παγκόσμιας Τράπεζας, τον Οκτώβριο του 1957 στη Νέα Υόρκη, όπου παραβρέθηκε ως Διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος. Ξεκίνησε την ομιλία του στα αγγλικά, αλλά με ελληνογενείς λέξεις.

«Πάντα ήθελα να απευθυνθώ σε αυτή τη Συνέλευση στα ελληνικά, αλλά συνειδητοποίησα ότι αν το έκανα θα ήταν ακαταλαβίστικα. Ανακάλυψα, ωστόσο, ότι θα μπορούσα να κάνω την ομιλία μου στα ελληνικά, η οποία θα ήταν ακόμα αγγλική σε όλους. Με την άδεια σας, κύριε πρόεδρε, θα το κάνω τώρα και θα χρησιμοποιήσω ελληνικές λέξεις, με εξαίρεση τα άρθρα και τις προθέσεις» είπε ο Ξενοφών Ζολώτας.

Με αυτό τον τρόπο θέλησε να στρέψει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης στη λαβωμένη από τον Εμφύλιο Ελλάδα. Με ύφος εύστοχο μίλησε στην πρώτη ομιλία για όσα πρέπει να γίνουν για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. «Έχουμε τη δύναμη να προγραμματίσουμε θεραπευτικές πρακτικές ως έναν τρόπο προφύλαξης από το χάος και την καταστροφή» είπε μεταξύ άλλων.

Ακολουθεί η πρώτη ομιλία:

«Kyrie, I eulogize the archons of the Panethnic Numismatic Thesaurus and the Oecumenical Trapeza for the orthodoxy of their axioms methods and policies, although there is an episode of cacophony of the Trapeza with Hellas. With enthusiasm we dialogue and synagonize at the synods of our didymous Organizations in which polymorphous economic ideas and dogmas are analyzed and synthesized. Our critical problems such as the numismatic plethora generate some agony and melancholy. This phenomenon is charateristic of our epoch. But, to my thesis we have the dynamism to program therapeutic practices as a prophylaxis from chaos and catastrophe. In parallel a panethnic unhypocritical economic synergy and harmonization in a democratic climate is basic. I apologize for my eccentric monologue. I emphasize my eucharistia to your Kyrie to the eugenic and generous American Ethnos and to the organizers and protagonists of this Ampitctyony and the gastronomic symposia».

Δύο χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1959, και μετά την μεγάλη εντύπωση που προκάλεσε ο πρώτος λόγος, ο Ξενοφών Ζολώτας αποφάσισε να επαναλάβει το εγχείρημα και να περιγράψει τα προβλήματα που προκαλεί «η Σκύλλα του πληθωρισμού και η Χάρυβδη της οικονομικής ύφεσης».

Ακολουθεί η δεύτερη ομιλία:

«Kyrie, It is Zeus’ anathema on our epoch for the dynamism of our economies and the heresy of our economic methods and policies that we should agonize the Scylla of numismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia. It is not my idiosyncrasy to be ironic or sarcastic, but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize numismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies have to be based more on economic and less on political criteria. Our gnomon has to be a metron between political, strategic and philanthropic scopes. Political magic has always been anti-economic. In an epoch characterized by monopolies, oligopolies, monophonies, monopolistic antagonism and polymorphous inelasticities, our policies have to be more orthological. But this should not be metamorphosed into plethorophobia, which is endemic among academic economists. Numismatic symmetry should not hyper-antagonize economic acme. A greater harmonization between the practices of the economic and numismatic archons is basic. Parallel to this, we have to synchronize and harmonize more and more our economic and numismatic policies panethnically. These scopes are more practicable now, when the prognostics of the political and economic barometer are halcyonic. The history of our didymus organizations in this sphere has been didactic and their gnostic practices will always be a tonic to the polyonymous and idiomorphous ethnical economies. The genesis of the programmed organization will dynamize these policies. Therefore, I sympathize, although not without criticism on one or two themes, with the apostles and the hierarchy of our organs in their zeal to program orthodox economic and numismatic policies, although I have some logomachy with them. I apologize for having tyrannized you with my Hellenic phraseology. In my epilogue, I emphasize my eulogy to the philoxenous autochthons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you, Kyrie, and the stenographers».

Αναλύοντας στην ιστοσελίδα του τις δύο ομιλίες του Ξενοφώντα Ζολώτα ο συγγραφέας και λογοτέχνης Νίκος Σαραντάκος λέει ότι το εγχείρημα δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από ένα διανοητικό παιχνίδι.

«Όπως βλέπουμε, οι συντριπτικά περισσότερες λέξεις του λόγου είναι ελληνικής προέλευσης. Εντυπωσιαζόμαστε από τον οίστρο ενός δυνατού μυαλού και εκτιμάμε ιδιαίτερα την αγάπη ενός οικονομολόγου για τη γλώσσα, αλλά και το κέφι του. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το όλο εγχείρημα δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από ένα διανοητικό παιχνίδι, σχεδιασμένο για να τέρψει την αφρόκρεμα των τραπεζιτών και των ισχυρών της παγκόσμιας οικονομίας και να τους θυμίσει ότι υπάρχει και η Ελλάδα, έστω και καθημαγμένη από την κατοχή και τον εμφύλιο» λέει χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με τον κ. Σαραντάκο τα κείμενα μπορεί να εντυπωσιάζουν, αλλά είναι δεν είναι κατανοητά από οποιονδήποτε αγγλόφωνο ακροατή δεν γνωρίζει ελληνικά.

«Τα κείμενα αυτά, όσο κι αν εντυπωσιάζουν, είναι ελάχιστα κατανοητά από οποιονδήποτε αγγλόφωνο ακροατή δεν γνωρίζει ελληνικά. Όχι μόνο επειδή οι περισσότερες λέξεις που περιέχουν είναι σπανιότατες, αλλά επειδή πολλές από αυτές χρησιμοποιούνται με εντελώς διαφορετική σημασία στο λόγο του Ζολώτα απ’ ό,τι στα κανονικά αγγλικά. Πολλές λέξεις λείπουν από μεγάλα επίτομα αγγλικά λεξικά, ισοδύναμα πάνω-κάτω με το λεξικό Μπαμπινιώτη ή Τριανταφυλλίδη, μερικές μάλιστα λέξεις είναι ολότελα ανύπαρκτες» λέει.