Παιδί και κατασκήνωση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς!
Καθώς το καλοκαίρι βρίσκεται προ των πυλών, το θέμα «Παιδί στην κατασκήνωση» επανέρχεται με πολλά ερωτηματικά, όχι μόνο για το πού, αλλά κυρίως για το σε ποια ηλικία και με ποιες προϋποθέσεις. Οι απαντήσεις είναι σχετικές και διαφέρουν ανά περίσταση, όπως διαφέρουν παιδιά και γονείς σαν χαρακτήρες. Υπάρχουν παιδιά που δεν θέλουν να αποχωριστούν τους γονείς τους, φοβούνται ή δεν είναι κοινωνικά, υπάρχουν γονείς που επίσης διστάζουν, υπάρχουν όμως και ανάγκες που οδηγούν στην επιλογή της κατασκήνωσης ως μόνης λύσης.
Κερδισμένα τα παιδιά
Όποια κι αν είναι η περίπτωση πάντως, το περιβάλλον της κατασκήνωσης είναι ιδανικό για να ενισχυθεί και να αναπτυχθεί η κοινωνικότητα του παιδιού και να ωριμάσει ψυχοσωματικά. Το παιδί στην κατασκήνωση αθλείται, έρχεται σε επαφή με τη φύση που ενεργοποιεί τις αισθήσεις του και διευκολύνει τη μάθηση και κάνει ένα διάλειμμα από τον καναπέ με την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά. Μαθαίνει επίσης να λειτουργεί σαν ισότιμο μέλος μιας ομάδας, να συνεργάζεται, να διασκεδάζει, αλλά και να δουλεύει με τους άλλους, να αντιμετωπίζει δυσκολίες, να συμμορφώνεται σε κοινούς κανόνες, κανόνες που δεν έχουν σχέση με την αποδοχή του από τους γονείς, αλλά με την προσαρμοστικότητά του σ’ ένα νέο περιβάλλον. Φυσικά κάνει νέους φίλους, αλλά ταυτόχρονα αναπτύσσει την αυτονομία του και μαθαίνει να είναι υπεύθυνο με τις υποχρεώσεις του σε θέματα καθαριότητας, προσωπικής υγιεινής, σωστής διατροφής, οργάνωσης του χρόνου του. Τέλος, μαθαίνει να προσπαθεί ξανά και ξανά για το όφελος μιας ευρύτερης ομάδας, μέσα στην οποία όμως θα διαπραγματευτεί τις ανάγκες και τα θέλω του. Και επιπλέον αρχίζει να αισθάνεται ασφαλές, παρόλο που βρίσκεται μακριά από τους γονείς του.
Η κατάλληλη ηλικία
Ποια είναι όμως η κατάλληλη ηλικία για να πάει το παιδί στην κατασκήνωση για να μπορέσει να ωφεληθεί από τα παραπάνω;. Θεωρητικά ένα παιδί μπορεί να πάει κατασκήνωση από την ηλικία των έξι ετών. Πρακτικά όμως, έχει μεγάλη σημασία η προσωπικότητά του, η συναισθηματική του ωριμότητα και η ετοιμότητά του να αντιμετωπίσει ψυχικά τον αποχωρισμό από τους γονείς του. «Ένα παιδί που είναι προσκολλημένο στη μαμά και τον μπαμπά, θα δυσκολευτεί να φύγει ξαφνικά από κοντά τους, όπως εξάλλου και οι γονείς του δυσκολεύονται να το αποχωριστούν. Επομένως, δεν έχει απόλυτη σχέση με την ηλικία του παιδιού, αλλά με τον τρόπο που έχει μεγαλώσει. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να προσπαθούν σταδιακά να αποχωρίζονται το παιδί τους κάποιες φορές, για το δικό του καλό του, αλλά και το καλό της μελλοντικής σχέσης τους. Η κατασκήνωση αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία, καθώς και μια εξαιρετική εμπειρία για όλους, γονείς και παιδιά».
Χωρίς τη μαμά και τον μπαμπά
Υπάρχουν όμως παιδιά που αρνούνται να πάνε στην κατασκήνωση. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν θέλουν να αποχωριστούν από τους γονείς και το οικείο περιβάλλον για να πάνε σε ένα εντελώς άγνωστο μέρος με άγνωστα πρόσωπα. Η απάντηση στο πρόβλημα είναι η προετοιμασία. «Άγνωστο μέρος, άγνωστα πρόσωπα, άγνωστες συνθήκες, αρκετοί λόγοι για να δημιουργηθεί σε ένα παιδί ανασφάλεια και φόβος, ιδιαίτερα αν δεν έχει ξανακοιμηθεί ούτε στους παππούδες του μόνο του. Χρειάζεται, λοιπόν, να το προετοιμάσουμε κατάλληλα γι’ αυτή την αλλαγή, να επιδιώξουμε για παράδειγμα να το αφήσουμε να κοιμηθεί στη γιαγιά, μετά σε κάποιο φίλο ή συγγενή. Να πάμε μαζί του στην κατασκήνωση μια και δυο φορές, να του εξηγήσουμε με ενθουσιασμό πόσα πολλά πράγματα θα κάνει εκεί, ώστε να του δημιουργηθεί η πεποίθηση ότι μπορεί να περάσει καλά και χωρίς τους γονείς του.
Θα βοηθούσε ενδεχομένως σε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά και στις περιπτώσεις παιδιών που δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνικά και δεν κάνουν εύκολα φίλους, αν υπήρχαν αδέλφια, αγαπημένα ξαδέλφια ή φίλοι που θα ήθελαν να πάνε και αυτοί κατασκήνωση. «Ο ρόλος της κατασκήνωσης είναι εξαιρετικά εποικοδομητικός για παιδιά που υπολείπονται των άλλων σε κοινωνικές δεξιότητες ή έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση» τονίζει η ειδικός. Αφού λοιπόν η έλλειψη οικειότητας είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα γι’ αυτά τα παιδιά, «μια έγκαιρη επίσκεψη γνωριμίας με τους ανθρώπους της κατασκήνωσης παρέα με τους γονείς, μπορεί να έχει εξαιρετικά αποτελέσματα».
Η κουβέντα, η εξοικείωση με τον χώρο και τους ανθρώπους της κατασκήνωσης, καθώς και η δυνατότητα να πάει μαζί και κάποιος φίλος του παιδιού είναι το τρίπτυχο της αποτελεσματικότητας απέναντι στους φόβους του, ακόμη και όταν η κατασκήνωση είναι μονόδρομος. Σε περίπτωση που οι γονείς εργάζονται και δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε οικογενειακές διακοπές, το καλύτερο είναι να προετοιμάσουν το παιδί με όλα όσα χρειάζεται να ξέρει. Επιπλέον όμως και η ενεργός συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων μπορεί να παίξει ρόλο. «Δείξτε του ποιες κατασκηνώσεις έχετε βρει και επιλέξτε μαζί του σε ποια θα ήθελε να πάει. Δείξτε του φωτογραφίες, διαβάστε μαζί του τις δραστηριότητες, διερευνήστε ποιες θα το ενδιέφεραν. Διαβεβαιώστε το ότι δεν είναι υποχρεωμένο να κάνει μια δραστηριότητα που δεν θέλει και ότι θα το επισκέπτεστε συχνά».
Αν τώρα το παιδί καλέσει από την κατασκήνωση και ζητήσει να φύγει «προσπαθήστε να κερδίστε το χρόνο που χρειάζεται για να προσαρμοστεί λέγοντάς του να μείνει λίγο ακόμα. Μην βιαστείτε να το πάρετε από την κατασκήνωση με το που θα σας πει ότι θέλει να φύγει, φροντίστε να το καθησυχάσετε. Πολλά από τα παιδιά που τις πρώτες μέρες λένε ότι θέλουν να φύγουν, την τελευταία ημέρα αποχωρίζονται τους φίλους τους κλαίγοντας. Μιλήστε με τους υπεύθυνους για να έχετε μια σαφή εικόνα για την ψυχολογία του. Να είστε σίγουροι ότι εάν το παιδί αντιμετωπίζει πραγματικά πρόβλημα, θα είναι οι πρώτοι που θα σας ενημερώσουν».
Όταν φοβάται ο γονιός
Η κατασκήνωση είναι μια εμπειρία για το παιδί, αλλά και για τον γονιό, όμως μόνο από τον τελευταίο εξαρτάται αν θα είναι εποικοδομητική και για τους δύο. Αν εκείνος φοβάται ότι το παιδί θα πάθει κάτι μακριά του, δεν εμπιστεύεται τους ανθρώπους της κατασκήνωσης ή ακόμη νιώθει ενοχές που αφήνει το παιδί «μόνο», πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα τους δισταγμούς του. «Αντί να ανησυχείτε, φροντίστε να ψάξετε διεξοδικά, να επισκεφθείτε όσους χώρους κρίνετε ότι σας ικανοποιούν αρχικά και επιλέξτε τελικά, αυτόν που θα σας εμπνεύσει και θα πληροί τις προδιαγραφές. Το παιδί σας θα είναι σε ασφαλές περιβάλλον με έμπειρους επαγγελματίες που κύριο μέλημά τους είναι η ασφάλεια των παιδιών» συμβουλεύει η ειδικός. Η κατασκήνωση μάλλον σηματοδοτεί την ώρα που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το μωρό μας μεγάλωσε και μπορεί να κάνει περισσότερα πράγματα μόνο του. Είναι η ώρα που πρέπει να δείξουμε εμπιστοσύνη σε όσα του έχουμε μάθει και να του επιτρέψουμε να αρχίσει από τώρα να χτίζει και να κατακτά την μελλοντική του ανεξαρτησία. Άλλωστε είναι και μια καλή ευκαιρία, όσο το παιδί είναι σε ασφαλή χέρια, να βρεθούμε λίγο με τον σύντροφό σας και να γεμίσουμε μπαταρίες.