Πώς η κλοπή μιας εικόνας του Χριστού και… έκανε ρεκόρ τηλεθέασης

Ποιος ήταν ο απόστρατος που μεταμφιέστηκε σε παπά και άρπαξε την πολύτιμη εικόνα του Χριστού από την Μονεμβασιά;  Η σύλληψή του ενέπνευσε την τηλεοπτική σειρά «Ιερόσυλοι» που έκανε ρεκόρ τηλεθέασης 82% τη δεκαετία του ’80

Στο μητροπολιτικό ναό της Μονεμβάσιας, στην κεντρική πλατεία του κάστρου, δεσπόζει η εικόνα της Σταύρωσης του Χριστού, την οποία ο αγιογράφος Φώτης Κόντογλου είχε χαρακτηρίσει ως τη σπουδαιότερη Σταύρωση σε φορητή εικόνα. Η αξία της είναι τεράστια και τα μέτρα ασφαλείας που έχουν ληφθεί για τη φύλαξή της ανέρχονται σε 200.000 ευρώ.

Η εικόνα είναι κλεισμένη σε μαύρο κουτί με διπλό τζάμι. Ειδικό σύστημα εποπτείας με κάμερες, σαρώνει την εικόνα κάθε δύο δευτερόλεπτα, ώστε να μην μπορεί να αντικατασταθεί με αντίγραφό. Ο λόγος των αυστηρών μέτρων ασφαλείας οφείλεται στην κλοπή της εικόνας στα τέλη της δεκαετίας του ’70.

Η εικόνα είναι κλεισμένη σε μαύρο κουτί με διπλό τζάμι. Ειδικό σύστημα εποπτείας με κάμερες, σαρώνει την εικόνα κάθε δύο δευτερόλεπτα για να μην μπορεί να αντικατασταθεί με αντίγραφο

Δράστης ήταν ο Δανιήλ Πασάς, ένας 47χρονος απόστρατος υπολοχαγός από τον Πύργο Ηλείας,  ο οποίος το 1962 είχε κατηγορηθεί για «συνωμοσία κατά του πολιτεύματος» και εκδιώχθηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις.

Αργότερα φυλακίστηκε στον Κορυδαλλό για υπόθεση υπεξαιρέσεων και εκεί γνωρίστηκε με τον 37χρονο αρχαιοκάπηλο, Μοιραράκη, ο οποίος του πρότεινε να κλέψει την εικόνα του Ελκομένου Χριστού, η αξία της οποίας υπολογιζόταν τότε σε 100.000.000 δραχμές.

Μετά την αποφυλάκιση του, ο απόστρατος μεταμφιέστηκε σε ιερέα και ταξίδεψε στη Μονεμβασιά. Το βράδυ της 10ης Ιανουαρίου του 1979 μπήκε στην εκκλησία και έκλεψε συνολικά 35 εικόνες, ανάμεσα τους και την εικόνα του Ελκομένου Χριστού, την οποία έκοψε σε τρία κομμάτια.

Αμέσως μετά, φόρεσε τη στολή του στρατιωτικού για να αποφύγει τυχόν ελέγχους στον δρόμο και επέστρεψε στην Αθήνα. Μετέφερε τα κλοπιμαία σε δύο διαμερίσματα στο Γκύζη. Λίγες ημέρες αργότερα, ξεκίνησε να αναζητά αγοραστές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, προκειμένου να τα πουλήσει αλλά οι κινήσεις του έγιναν αντιληπτές από αξιωματικούς της ασφάλειας Αθηνών, οι οποίοι άρχισαν να τον παρακολουθούν.

Η αστυνομία χρησιμοποίησε έναν Γερμανό, ο οποίος υποδύθηκε τον επιχειρηματία που ενδιαφερόταν για την αγορά των εικόνων. Αφού κανόνισαν συνάντηση στη Λούτσα, συμφώνησαν την πώληση της εικόνας του Ελκομένου έναντι 50 εκατομμυρίων δραχμών.

Στη συνέχεια, συμφώνησαν ότι θα έπαιρνε τα χρήματα, μόνο αν ο αγοραστής έβλεπε από κοντά τις εικόνες. Το επόμενο ραντεβού κλείστηκε στην οδό Γλύκωνος στο Κολωνάκι αλλά αντί για τον Γερμανό, ο Πασάς συναντήθηκε με τους αστυνομικούς της Γενικής Ασφάλειας, οι οποίοι τον  συνέλαβαν και τον οδήγησαν στο αστυνομικό τμήμα. Λίγες ημέρες αργότερα, βρήκαν το διαμέρισμα που έκρυβε τις εικόνες, το οποίο βρισκόταν στην οδό Δελαπόρτα 53 στου Γκύζη.

Σύμφωνα με τον Σωτήρη Ηλιόπουλο που υπηρετούσε στο Τμήμα Εγκλημάτων κατά Ζωής και Ιδιοκτησίας, ο τότε Υπουργός Πολιτισμού Δημήτρης Νιάνιας πήγε στη γκαρσονιέρα, γονάτισε στο πάτωμα, έκανε το σταυρό του και ανέφερε: «Βρέθηκε ο σύγχρονος Παρθενώνας που είχε χαθεί»». Όπως ομολόγησε ο κατηγορούμενος, συνεργαζόταν με τον αρχαιοκάπηλο που είχε συναντήσει στις φυλακές και είχε κλέψει εικόνες από Μακεδονία, Πελοπόννησο και Εύβοια. Μάλιστα είπε ότι είχε σκοπό να κλέψει την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου από μοναστήρι στα Μετέωρα.

Η αστυνομία συνέλαβε ακόμα τρία άτομα, τα οποία συνδέθηκαν με τη σπείρα καθώς είχαν βοηθήσει τον Πασσά να κρύψει τα κλοπιμαία. Μετά την εύρεση της εικόνας, τη μετέφεραν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό μουσείο.

Σύμφωνα με την προϊσταμένη της 5ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Καλλιόπη Διαμαντή, αποτελεί «ώριμο παράδειγμα υστεροβυζαντινής ζωγραφικής, έργο κλασικού χαρακτήρα». Ωστόσο, δεν ήταν η πρώτη φορά που εικόνα από τον ναό του Ελκομένου άλλαξε χέρια. Τον 12ο αιώνα ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ισαάκιος Β΄ Άγγελος είχε αφαιρέσει από τον ναό την εικόνα του Ελκομένου Χριστού και τη μετέφερε στη μονή του Ανάπλου, κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Το 2012, σχεδόν 32 χρόνια μετά την κλοπή της από τον Πασά, η εικόνα επέστρεψε στην Μονεμβασιά και όσοι επισκέπτονται την εκκλησία έχουν τη δυνατότητα να θαυμάσουν τη μοναδική απεικόνιση της Σταύρωσης από κοντά….

Οι «Ιερόσυλοι» στην τηλεόραση Η αρπαγή της πολύτιμης εικόνας ενέπνευσε την τηλεόραση και δημιουργήθηκε η δημοφιλής σειρά «Ιερόσυλοι» της δεκαετίας του ’80. Ο σεναριογράφος και ηθοποιός, Θάνος Λειβαδίτης ερευνούσε συχνά το αστυνομικό δελτίο και πληροφορήθηκε την κλοπή της εικόνας. Τότε εμπνεύστηκε την υπόθεση μιας αστυνομικής σειράς, όπου μια σπείρα ιερόσυλων θα φωτογράφιζε εικόνες μεγάλης αξίας από διάφορες εκκλησίες για να φτιάξει αντίγραφα και να κλέψει τα πρωτότυπα. Ο Θάνος Λειβαδίτης υποδυόταν τον δημοσιογράφο Άρη Μαρτέλη και η σειρά προβλήθηκε το 1983.

Σκηνή από το τελευταίο επεισόδιο της σειράς «Ιερόσυλοι» το οποίο σημείωσε ποσοστό τηλεθέασης 82%

Πηγή:mixanitouxronou.gr