Που οφείλεται η μακροζωία των κατοίκων της Μεσογείου

Του καρδιολόγου Δημήτρη Ρίχτερ, MD, FESC, FAHA*

Το Ελαιόλαδο, ο χυμός της ελιάς είναι το έλαιο που λαμβάνεται από τους καρπούς του ελαιόδεντρου με μηχανικά μέσα και  με φυσική επεξεργασία.

Είναι  ένα απόλυτα  φυσικό προϊόν, που μπορεί να καταναλωθεί μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία παραλαβής του. Αφομοιώνεται από τον οργανισμό κατά 98% ενώ αποδίδει τον ίδιο αριθμό θερμίδων με όλα τα άλλα φυτικά έλαια που είναι 9,3 ανά γραμμάριο. Αποτελεί τη βασική  πηγή λιπαρών στη Μεσογειακή Διατροφή.  Όπως όλα τα λιπαρά φυτικής προέλευσης περιέχει  περισσότερα πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και θεωρείται  φιλικό,  για τον οργανισμό και την υγεία, ενώ δεν περιέχει  καθόλου χοληστερίνη.  Η  σύνθεση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τα ζωικά λιπαρά που περιέχουν μεγάλο αριθμό κορεσμένων λιπαρών οξέων και χοληστερίνης και μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα  στην υγεία και τον οργανισμό

Μελέτες αναφέρουν μείωση του κινδύνου εμφράγματος του μυοκαρδίου, της θνησιμότητας από στεφανιαία νόσο και της συνολικής θνησιμότητας , στα άτομα που ακολουθούν την Μεσογειακή δίαιτα και συνεπώς καταναλώνουν ελαιόλαδο. Στη πρόσφατη μελέτη PREDIMED είδαμε πως η κατανάλωση 20 ml περίπου έξτρα παρθένου ελαιόλαδου ημερησίως μειώνει κατά 30% τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων.

Η ακριβής επίδραση του ελαιολάδου στο κίνδυνο εμφάνισης ή πρόληψης στεφανιαίων νοσημάτων δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί.

Η κατανάλωση ελαιολάδου είναι συνδεδεμένη :

• με την βελτίωση ορισμένων δεικτών  ρίσκου για καρδιαγγειακά νοσήματα,
• με καλύτερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης , ( δεν είναι τυχαία η ένδειξη Ια – η ισχυρότερη δυνατή- που πήρε στις πρόσφατες κατυεθύντηριες οδηγίες για την υπέρταση η κατανάλωση ελαιολάδου καθημερινά)
• με μείωση των επιπέδων τριγλυκεριδίων και γλυκόζης  στο αίμα,
• με μείωση της ολικής και της LDL (κακής) χοληστερόλης , καθώς και
• με αντιπηκτικές ιδιότητες

Σε άτομα με καρδιακή νόσο, έχει φανεί ότι το ελαιόλαδο χάρη στις πολυφαινόλες του, με σημαντικότερες εξ αυτών την τυροσόλη και την υδροξυτυροσόλη, συμβάλλει στην μείωση της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP). [η CRP είναι δείκτης που χρησιμοποιείται ευρέως για την εκτίμηση της φλεγμονής]. Έχει επίσης αναφερθεί, ότι το ελαιόλαδο μειώνει την δραστικότητα του κύκλου του αραχιδονικού οξέος ο οποίος υποκινεί φλεγμονώδεις διαδικασίες στον οργανισμό. Αυτά τα αντιφλεγμονώδη οφέλη του ελαιολάδου δεν απαιτούν την πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων. Φαίνεται ότι η πρόσληψη 1-2 κουταλιών εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου συνδέονται με σημαντικά αντιφλεγμονώδη οφέλη.

Αποτελέσματα πολλών ερευνών και η διεθνής βιβλιογραφία, δείχνουν, ότι το ποσοστό των αντιοξειδωτικών που περιέχονται στο ελαιόλαδο είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Υπάρχουν πλέον πολυάριθμες αποδείξεις σχετικά με την ισχυρή αντιοξειδωτική δράση των φαινολικών συστατικών του ελαιολάδου, τόσο in vitro όσο και in vivo.

To 2011 η EFSA ( European Food Safety Committee), κάτι ανάλογο του ΕΟΦ για τα τρόφιμα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αφού έλεγξε όλα τα επιστημονικά δεδομένα κατέληξε πως υπάρχει άμεση και αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης 5 mg υδροξυτυροσόλης από ελαιόλαδο και της προστασίας της LDL απ το οξειδωτικό στρες.

Η μακροζωία πολλών κατοίκων μεσογειακών χωρών και το χαμηλό ποσοστό καρδιαγγειακών νοσημάτων κέντρισε από παλιά το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών. Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι πολλά θέματα υγείας συνδέονται στενά με την διατροφή. Το Ελαιόλαδο είναι ένα από τα κύρια συστατικά της μεσογειακής δίαιτας και η κύρια πηγή διαιτητικών λιπαρών.

* Ο καρδιολόγος Δημήτρης Ρίχτερ, είναι Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών