SOS από τους επιστήμονες: Σχεδόν 230.000 τόνοι πλαστικών καταλήγουν στη Μεσόγειο κάθε χρόνο
Μάλιστα, η έκθεση εκτιμά ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο τόνοι πλαστικών έχουν ήδη συσσωρευτεί μέχρι σήμερα στη Μεσόγειο. Όπως τονίζει η οργάνωση, εάν δεν ληφθούν σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κακής διαχείρισης αποβλήτων, που αποτελεί και τη βασική αιτία της θαλάσσιας μόλυνσης, αυτή η ποσότητα αναμένεται να διπλασιαστεί κατ’ ελάχιστον έως το 2040.
Με βάση τη συλλογή δεδομένων από μελέτες στο πεδίο, η έκθεση, με τίτλο «Mare Plasticum: The Mediterranean», που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Environmental Action, διαπιστώνει ότι οι ροές προέρχονται από 33 χώρες γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι τα μακρο-πλαστικά που προκύπτουν από την κακή διαχείριση αποβλήτων αποτελούν το 94% της συνολικής διαρροής πλαστικών. Αφού βυθιστεί στη θάλασσα, το πλαστικό διασπάται κυρίως σε ιζήματα με τη μορφή μικροπλαστικών, δηλαδή σε σωματίδια μικρότερα από 5 mm.
«Η πλαστική ρύπανση μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες βλάβες τόσο στα χερσαία όσο και τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα. Τα θαλάσσια ζώα μπορεί να μπλέκονται ή να καταπίνουν πλαστικά απορρίμματα και τελικά να πεθαίνουν από την εξάντληση και την πείνα. Επιπλέον, τα πλαστικά απόβλητα απελευθερώνουν χημικές ουσίες, οι οποίες μπορεί να είναι επιβλαβείς τόσο για τα οικοσυστήματα όσο και για την ανθρώπινη υγεία, ειδικά σε μία ημίκλειστη θάλασσα, όπως η Μεσόγειος», δήλωσε η διευθύντρια του IUCN Global Marine and Polar Program, Minna Epps.
Η κ. Epps ανέφερε, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, πως «με βάση την έκθεση, καθίσταται σαφές ότι τα τρέχοντα αλλά και τα ήδη προγραμματισμένα μέτρα δεν αρκούν για τη μείωση της διαρροής πλαστικών και την αποτροπή των συνεπειών».
Ειδικότερα, πάντα σύμφωνα με τα στοιχεία που ήρθαν στο «φως» της δημοσιότητας, η Αίγυπτος (περίπου 74.000 τόνοι/έτος), η Ιταλία (34.000 τόνοι/έτος) και η Τουρκία (24.000 τόνοι/έτος) είναι οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά διαρροής πλαστικών στη Μεσόγειο, κυρίως λόγω των μεγάλων ποσοτήτων κακοδιαχειριζόμενων αποβλήτων αλλά και λόγω των μεγάλων παράκτιων πληθυσμών τους. Κατά κεφαλήν, ωστόσο, το Μαυροβούνιο (8 κιλά/έτος/άτομο), η Αλβανία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη και η Βόρεια Μακεδονία (το καθένα συμβάλλει περίπου 3 κιλά/έτος/άτομο) έχουν τα υψηλότερα επίπεδα διαρροής.
Σημειώνεται, ότι η Ελλάδα, βρίσκεται ένατη από το τέλος ανάμεσα στις 33 χώρες της Μεσογείου όσον αφορά τις διαρροές πλαστικών στη θάλασσα, τέταρτη από το τέλος σε κατά κεφαλήν διαρροές (πολύ λιγότερο από ένα κιλό κατά άτομο), ενώ έχοντας τη μεγαλύτερη ακτογραμμή κατέχει την πρωτιά σε καθαρισμούς ακτών και θαλασσών.
Όσον αφορά τα πρωτογενή μικροπλαστικά – πλαστικά που εισέρχονται στους ωκεανούς με τη μορφή μικρών σωματιδίων, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα πλαστικά απορρίμματα που αποικοδομούνται στο νερό – η ροή πλαστικών στη Μεσόγειο εκτιμάται σε 13.000 τόνους ανά έτος.
Επίσης, η σκόνη των ελαστικών είναι η μεγαλύτερη πηγή διαρροής (53%), ενώ ακολουθούν η μόλυνση από υφάσματα (33%), μικροσφαιρίδια των καλλυντικών (12%) και σωματίδια του κύκλου παραγωγής (2%).
Επιπλέον, με βάση την προβλεπόμενη ετήσια αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής πλαστικών κατά 4%, η έκθεση παρουσιάζει διαφορετικά σενάρια διαρροής και αξιολογεί βασικές δράσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση των ροών πλαστικών στη Μεσόγειο τα επόμενα 20 χρόνια.
Διαπιστώνει, δε, ότι σύμφωνα με το business as usual σενάριο η ετήσια διαρροή θα φτάσει τους 500.000 τόνους ετησίως έως το 2040 και υπογραμμίζει πως θα απαιτηθούν φιλόδοξες παρεμβάσεις πέρα από τις τρέχουσες δεσμεύσεις για τη μείωση της ροής πλαστικών στη θάλασσα.
«Οι κυβερνήσεις, ο ιδιωτικός τομέας, τα ερευνητικά ιδρύματα και άλλοι κλάδοι, αλλά και οι καταναλωτές πρέπει να συνεργαστούν για τον επανασχεδιασμό των διαδικασιών και των αλυσίδων εφοδιασμού. Να επενδύσουν στην καινοτομία και να υιοθετήσουν πρότυπα βιώσιμης κατανάλωσης, καθώς επίσης και βελτιωμένες πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων, προκειμένου να κλείσουν αυτή την “πλαστική κάνουλα”», τόνισε δήλωσε ο διευθυντής του Κέντρου Μεσογειακής Συνεργασίας του IUCN, Antonio Troya.
Η βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων, αρχής γεννωμένης από τη συλλογή αποβλήτων, προσφέρει τις μεγαλύτερες δυνατότητες να μειωθεί η διαρροή πλαστικών με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με την έκθεση.
Μάλιστα, η έκθεση διαπιστώνει ότι περισσότεροι από 50.000 τόνοι διαρροής πλαστικών στη Μεσόγειο θα μπορούσαν να αποφευχθούν κάθε χρόνο εάν η διαχείριση των αποβλήτων μεταξύ των κρατών επρόκειτο να βελτιωθεί στα παγκόσμια πρότυπα βέλτιστων πρακτικών.
Επιπλέον, η έκθεση επισημαίνει ότι οι απαγορεύσεις αλλά και η κατάργηση πλαστικών μπορούν να αποτελέσουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις εάν εφαρμοστούν ευρέως. Για παράδειγμα, εκτιμά ότι η καθολική απαγόρευση της πλαστικής σακούλας στη λεκάνη της Μεσογείου θα μείωνε περαιτέρω τη διαρροή πλαστικών κατά περίπου 50.000 τόνους ετησίως.
Τέλος, σημειώνεται ότι η έκδοση της έκθεσης υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Mava.