Τι αλλάζει στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών της Ελλάδας

Η υπαγωγή της διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών σε έναν εποπτευόμενο από το υπουργείο Περιβάλλοντος οργανισμό, η κατάργηση των φορέων διαχείρισης και υποκατάστασή τους από τοπικά τμήματα και επιτροπές, η πρόσληψη προσωπικού μέσω ΑΣΕΠ και η ανάθεση σημαντικού αριθμού των σημερινών αρμοδιοτήτων των φορέων στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και τις Περιφέρειες είναι οι βασικοί πυλώνες του νέου μοντέλου διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, που θα προτείνει το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Η πρόταση του υπουργείου, που παρουσιάστηκε συνοπτικά το μεσημέρι της Πέμπτης σε εκπροσώπους των περιβαλλοντικών οργανώσεων, θα συμπεριληφθεί σε πολυνομοσχέδιο του υπουργείου, από κοινού με ρυθμίσεις για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, τις οικιστικές πυκνώσεις και τους δασικούς χάρτες.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της νέας δομής; Σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου:

-Η αρμοδιότητα των προστατευόμενων περιοχών θα μεταφερθεί στο Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (οργανισμός εποπτευόμενος από το υπουργείο Περιβάλλοντος), το οποίο θα μετεξελιχθεί. Ο νέος οργανισμός θα έχει διοικητικό συμβούλιο και προσωπικό.

-Οι φορείς, όπως τους γνωρίζουμε σήμερα, καταργούνται και μετατρέπονται σε «τμήματα» (λ.χ. Τμήμα Εθνικού Δρυμού Ολύμπου). Επικεφαλής σε κάθε τμήμα θα είναι διοικητικό πρόσωπο (υπάλληλος του φορέα) και όχι το διοικητικό συμβούλιο.

-Οι αρμοδιότητες για τα δάση, τα νερά και τη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών θα μεταφερθούν στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, μέσω προγραμματικών συμβάσεων. Αντίστοιχα θα περιέλθει στις Περιφέρειες η αρμοδιότητα εκτέλεσης έργων. Σύμφωνα με το υπουργείο, οι περισσότεροι από τους σημερινούς φορείς δεν έχουν διαχειριστική επάρκεια, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αναλάβουν έργα ΕΣΠΑ.

Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι το υπουργείο αποδίδει στην έλλειψη διοικητικής και διαχειριστικής επάρκειας των φορέων την περσινή παραπομπή της χώρας στο Ευρωδικαστήριο (για ανεπαρκή προστασία των περιοχών natura), όταν υπεύθυνος για την υπερδεκαετή υποστελέχωση των φορέων είναι το ίδιο το υπουργείο (και προφανώς όχι οι ίδιοι οι φορείς διαχείρισης).

-Τα άμισθα διοικητικά συμβούλια των φορέων καταργούνται. «Σήμερα έχουμε ένα σχήμα που απαρτίζεται από δεκάδες διοικητικά συμβούλια που διορίζει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία κεντρικά για όλη την Ελλάδα. Πολλά από αυτά τα συμβούλια υπολειτουργούν είτε δεν λειτουργούν καθόλου. Αν και σε αρκετά υπάρχουν επιστήμονες με κύρος και επάρκεια, σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν πρόσωπα παντελώς ανεπαρκή για τον ρόλο τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα προέδρου Φορέα Διαχείρισης που είναι γυμναστής και σε άλλο συνταξιούχος οδοντίατρος 81 ετών», αναφέρει στην ανακοίνωσή του το υπουργείο.

-Αντ’αυτών, θα συγκροτηθεί μια επιτροπή ανά προστατευόμενη περιοχή (ο τρόπος επιλογής των προσώπων που θα την απαρτίζουν δεν έχει ακόμα γίνει γνωστός), με εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας και των περιβαλλοντικών οργανώσεων και γνωμοδοτικό ρόλο.

-Το προσωπικό θα προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ. Προφανώς θα είναι λιγότερο από ότι είχε υπολογιστεί το 2016 (στην τελευταία μεταρρύθμιση) καθώς το μεγαλύτερο μέρος των αρμοδιοτήτων θα εκχωρηθεί στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και τις Περιφέρειες. Πάντως, σύμφωνα με το υπουργείο, «αρκετοί από τους υφιστάμενους, εξειδικευμένους υπαλλήλους θα λάβουν αναβαθμισμένο ρόλο».

Οικιστικές πυκνώσεις

Όπως ανέφερε στις περιβαλλοντικές οργανώσεις ο υπουργός, Κωστής Χατζηδάκης, οι προτάσεις του υπουργείου θα είναι στην κατεύθυνση της πρόσφατης απόφασης του ΣτΕ και οι όποιες ρυθμίσεις θα παραπέμπουν σε προεδρικό διάταγμα (ώστε να περάσει από τον προδικαστικό έλεγχο του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου).

Ο υπουργός ανέφερε ότι θα εκπονηθεί ένα εθνικό σχέδιο αναδασώσεων, εν είδει «περιβαλλοντικού ισοζυγίου». Αυτό που διαφαίνεται λοιπόν είναι ότι και η σημερινή ηγεσία του υπουργείου (όπως και η προηγούμενη) θα προτείνει κάποιας μορφής νομιμοποίηση της αυθαίρετης δόμησης σε δάση (με κάποιον «ευγενέστερο» τίτλο όπως «προσωρινή διατήρηση», «τακτοποίηση» ή κάτι ανάλογο) η οποία θα οριστικοποιείται μέσω της δενδροφύτευσης μιας αντίστοιχης έκτασης περιοχής.

Η επιλογή αυτή βέβαια έχει ένα βασικό μειονέκτημα: ενώ δείχνει να απαντά στο ζήτημα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης που προκαλεί η αυθαίρετη δόμηση, ουσιαστικά επιβραβεύει και αυτή την κατηγορία παρανομούντων, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου και τις ισότητας των πολιτών έναντι του νόμου (και διατηρώντας στη θέση του μονίμως «ηττημένου» όποιον εφαρμόζει τη νομοθεσία).

Περιβαλλοντική αδειοδότηση

Η ηγεσία του υπουργείου δεν αποκάλυψε λεπτομέρειες, ωστόσο πρόθεσή της είναι να απλοποιήσει τον αδειοδοτικό φόρτο των ΑΠΕ. Το προηγούμενο διάστημα υπήρχαν σκέψεις ακόμα και για αδειοδότηση ανεμογεννητριών με μια απλή υπεύθυνη δήλωση (στη νομοθεσία ονομάζεται Πρότυπη Περιβαλλοντική Δέσμευση), αντί της διαδικασίας της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζήτησαν από τον υπουργό Κωστή Χατζηδάκη να δοθεί το σχετικό σχέδιο νόμου σε διαβούλευση για επαρκές χρονικό διάστημα (όχι διαβούλευση-εξπρές 10-15 ημερών).