Τι δεν ξέρετε για την υγεία των ματιών το καλοκαίρι

Πόσοι γνωρίζουν ότι το ηλιακό έγκαυμα δεν απειλεί μόνο το δέρμα μας το καλοκαίρι, αλλά και τα μάτια μας; Και πόσοι ξέρουν ότι στην δεξαμενή του εξοχικού τους μπορεί να καραδοκεί ένας μικροοργανισμός που μπορεί να απειλήσει την όρασή τους;

Ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, εξηγεί ποια προβλήματα στα μάτια είναι συχνά το καλοκαίρι και πως μπορούμε να προστατευθούμε.

Εγκαύματα στον κερατοειδή

Όπως και τα δερματικά εγκαύματα, έτσι και τα θερινά εγκαύματα στον κερατοειδή οφείλονται στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Το ηλιακό έγκαυμα του κερατοειδούς λέγεται φωτοκερατίτιδα. Προκαλεί κοκκίνισμα στα μάτια και αίσθηση ότι στο εσωτερικό τους έχει μπει ξένο σώμα ή κόκκοι άμμου.

Οι πάσχοντες έχουν επίσης μεγάλη ευαισθησία στο φως και δακρύζουν πάρα πολύ, ενώ συχνά νιώθουν ανυπόφορο πόνο. Τα συμπτώματα αυτά, που συνήθως εκδηλώνονται ξαφνικά, πρέπει να αξιολογούνται αμέσως από έναν οφθαλμίατρο.

Μολύνσεις στα μάτια

Οι μολύνσεις στα μάτια μπορεί να συμβούν οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Ωστόσο ορισμένες καλοκαιρινές δραστηριότητες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο. Η ξηροφθαλμία λόγω της έκθεσης στο χλωριωμένο νερό της πισίνας, π.χ., καθιστά τα μάτια ευάλωτα στην ανάπτυξη επιπεφυκίτιδας. Πρόβλημα αποτελούν επίσης τα μικρόβια και οι άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί που αναπτύσσονται στο θαλασσινό και στο γλυκό νερό.

Η πιο σοβαρή απειλή όμως είναι η έκθεση των ματιών σε νερό μολυσμένο με ακανθαμοιβάδα. Η ακανθαμοιβάδα είναι ένα πρωτόζωο που μπορεί να υπάρχει στην άλγη που συσσωρεύεται στο στάσιμο νερό (π.χ. ποτάμια, λίμνες, δεξαμενές εξοχικών κατοικιών). Αν η ακανθαμοιβάδα εμφυτευτεί στον κερατοειδή, μπορεί να του προκαλέσει εκτεταμένες βλάβες.

Στις ακραίες περιπτώσεις η μόλυνση από ακανθαμοιβάδα μπορεί να οδηγήσει σε μεταμόσχευση κερατοειδούς. Μπορεί επίσης να απειλήσει τη ζωή, αν τα σπόριά της εισέλθουν στο νευρικό σύστημα.

Τραυματισμοί στον κερατοειδή

Οι αμυχές και οι εκδορές στον κερατοειδή χιτώνα των ματιών είναι η πιο συχνή μορφή τραυματισμού στα μάτια. Παρατηρούνται συχνά στη διάρκεια της άθλησης. Η κολύμβηση και τα θαλάσσια σπορ είναι τα δεύτερα πιο επικίνδυνα αθλήματα (μετά την καλαθοσφαίριση), σύμφωνα με έρευνα του οργανισμού Prevent Blindness America.

Οι τραυματισμοί του κερατοειδούς μπορεί να προκληθούν:

• Σε θάλασσα και πισίνα
• Από άμεση επαφή με ένα αμβλύ αντικείμενο
• Από άμεση επαφή με τον παρακείμενο κολυμβητή
• Από μικρά επιπλέοντα σωματίδια
• Από την άμμο
• Εξαιτίας αυτοτραυματισμού με το νύχι λόγω απότομης κίνησης στο νερό

Ο κίνδυνος είναι ακόμα μεγαλύτερος όταν κάποιος βάζει το κεφάλι του στο νερό με ανοικτά μάτια, οπότε τα εκθέτει στους κόκκους της άμμου και σε οτιδήποτε επιπλέει δίπλα του.

Ξηροφθαλμία

Η ξηροφθαλμία είναι πολύ συχνή (και) το καλοκαίρι. Οι υψηλές θερμοκρασίες στους υπαίθριους χώρους σε συνδυασμό με τους ανεμιστήρες και τα κλιματιστικά στους εσωτερικούς μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της.

Ξηροφθαλμία μπορεί επίσης να αναπτυχθεί σε όσους εκθέτουν συνεχώς τα μάτια τους στο χλωριωμένο νερό της πισίνας. Το χλώριο και τα άλλα χημικά που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό του νερού απομακρύνουν τη στοιβάδα των δακρύων, που φυσιολογικά επιστρώνει την επιφάνεια των ματιών για να τα διατηρεί υγρά. Όταν αυτό συμβαίνει κατ’ επανάληψη, μπορεί να εκδηλωθεί ξηροφθαλμία.

Η ξηροφθαλμία εκδηλώνεται με ενοχλήσεις στα μάτια (σαν να υπάρχει σκουπιδάκι), έντονο κοκκίνισμα και θόλωμα της όρασης.

Κόπωση και ερεθισμοί

Το καλοκαίρι συνήθως αλλάζουμε το πρόγραμμά μας. Ειδικά στις διακοπές ξενυχτάμε περισσότερο και συμμετέχουμε σε περισσότερες κοινωνικές δραστηριότητες. Οι αλλαγές αυτές όμως μπορεί να προκαλέσουν κόπωση και ερεθισμό στα μάτια.

Τα μάτια μπορεί επίσης να ερεθίσει το κολύμπι σε πισίνες με χλωριωμένο νερό. Το pH του χλωριωμένου νερού πρέπει να είναι συγκεκριμένο για να εξουδετερώνει τα μικρόβια, αλλά μπορεί να είναι πολύ χαμηλό για τα μάτια.

Συμβουλές για το κολύμπι

Για να προστατεύσετε τα μάτια σας από τους κινδύνους σε θάλασσα και πισίνα, ο Δρ. Κανελλόπουλος συνιστά τα εξής:

• Να κολυμπάτε και να κάνετε βουτιές στο νερό φορώντας πάντοτε κατάλληλα γυαλιά κολύμβησης.
• Όταν βγαίνετε από το νερό, να ξεπλένετε αμέσως το πρόσωπό σας με γλυκό, καθαρό νερό. Έτσι θα απομακρύνετε τυχόν υπολείμματα άμμου ή χλωρίου (αναλόγως με το που κολυμπάτε) από τα βλέφαρα και τις βλεφαρίδες σας.
• Να χρησιμοποιείτε τεχνητά δάκρυα. Αν κολυμπάτε συχνά σε πισίνα με χλωριωμένο νερό, να βάζετε τεχνητά δάκρυα πριν και μετά την κολύμβηση. Με αυτό τον τρόπο θα συντηρήσετε την στοιβάδα των δακρύων στην επιφάνεια των ματιών σας.
• Να βγάζετε τους φακούς επαφής πριν κολυμπήσετε, ειδικά σε λίμνες ή σε ποτάμια. Αν βουτήξετε στη θάλασσα φορώντας τους φακούς σας, να περιμένετε τουλάχιστον 15 λεπτά μετά την έξοδό σας από το νερό για να τους βγάλετε.

Τα γυαλιά ηλίου

Να φοράτε συνέχεια γυαλιά ηλίου όσο βρίσκεστε σε υπαίθριους χώρους. «Δεν ξέρουμε πόση ακριβώς έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία απαιτείται για να προκληθούν βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες βλάβες στα μάτια. Γι’ αυτό είναι απαραίτητα τα γυαλιά ηλίου και καπέλο με φαρδύ γείσο», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος.

Να προμηθεύεστε τα γυαλιά σας από καταστήματα οπτικών και όχι από πλανόδιους ή μη πιστοποιημένες πηγές. Βεβαιωθείτε ότι απορροφούν πλήρως την UVA και την UVB.

Να φοράτε τα γυαλιά ηλίου ακόμα κι αν έχει συννεφιά. Να προτιμάτε τα μεγάλα γυαλιά ηλίου, που καλύπτουν μεγάλο τμήμα του προσώπου γύρω από τα μάτια.

Γενικές συμβουλές

• Μην ξεχνάτε το αντηλιακό προσώπου. Είναι απαραίτητο να αλείφετε με αυτό τις περιοχές γύρω από τα μάτια (και τα βλέφαρα).
• Να κάνετε ντους χωρίς να μπαίνει το νερό της βρύσης στα μάτια σας.
• Να μην χρησιμοποιείτε το νερό της βρύσης για να ξεπλένετε τους φακούς επαφής σας.
• Να πίνετε άφθονα υγρά. Η επαρκής κατανάλωση υγρών είναι απαραίτητη για την παραγωγή δακρύων που ενυδατώνουν τα μάτια.
• Μην τρίβετε τα μάτια σας. Αν δεν έχετε απολυμάνει τα χέρια σας, μπορεί να μολύνετε τα μάτια και τον οργανισμό σας με κάθε είδους παθογόνο, συμπεριλαμβανομένου του νέου κορωνοϊού.
• Αν τέλος εκδηλώσετε επίμονα συμπτώματα στα μάτια, όπως κοκκίνισμα, πόνο, θόλωμα της όρασης, δακρύρροια, πρήξιμο, έκκριμα, αίσθηση ότι κάτι υπάρχει ή/και μεγάλη ευαισθησία στο φως, συμβουλευθείτε αμέσως τον οφθαλμίατρό σας.