Εν μέσω μεγάλων διεθνών ανατροπών αλλά και επιμονής όλων των στοιχείων μιας «κρίσης κόστους ζωής», η δημοσκόπηση της Metron Analysis που παρουσιάστηκε στο δελτίο του Mega την Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου, εμφανίζει μικρή βελτίωση των κυβερνητικών επιδόσεων – με την αυτοδυναμία να παραμένει πάντως άπιαστο όνειρο για τη ΝΔ- ισχυρή δυσαρέσκεια για την ακρίβεια και γενικότερα την κατάσταση της οικονομίας, υποστήριξη μιας πολιτικής διαλόγου με την Τουρκία, ακόμη και «εφ’ όλης της ύλης» και εμφανή αναζήτηση μιας πειστικής αντιπολιτευτικής φωνής καθώς το ΠΑΣΟΚ, παρότι κατοχυρώνει τη δεύτερη θέση, καταγράφει εμφανή όρια ως προς τη διεύρυνση της εκλογικής επιρροής του, την ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ κινείται χαμηλά και το Κίνημα Δημοκρατίας του Στέφανου Κασσελάκη για πρώτη φορά εμφανίζει δυνατότητα να μπει στη Βουλή.
Επιμένει η δυσαρέσκεια
Η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να είναι δυσαρεστημένη. Αυτό δείχνει το γεγονός ότι το 62% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι τα πράγματα πάνε προς τη λάθος κατεύθυνση και μόνο το 32% ότι κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Υπάρχει μια μικρή βελτίωση του κλίματος σε σχέση με προηγούμενους μήνες αλλά είναι σαφές ότι η δυσαρέσκεια παραμένει βασική παράμετρος της συγκυρίας.
Αυτό ενισχύεται και από το ότι ένα μεγάλο μέρος των ερωτηθέντων δηλώνει ότι η προσωπική του κατάσταση σε σχέση με ένα χρόνο πριν είναι χειρότερη (44%) ενώ μόνο το 17% δηλώνει ότι είναι καλύτερη, με ένα σημαντικό ποσοστό να δηλώνει ότι είναι στην ίδια κατάσταση (39%).
Και πάλι υπάρχει μια μικρή βελτίωση σε σχέση με προηγούμενες μετρήσεις, αλλά όχι τόσο μεγάλη ώστε να δικαιολογεί ανατροπή της γενικής τάσης.
Η ακρίβεια και η οικονομία εξακολουθούν να ανησυχούν τους πολίτες
Ως προς τους λόγους της κοινωνικής δυσαρέσκειας η δημοσκόπηση της Metron Analysis δείχνει ότι στο επίκεντρο της ανησυχίας των πολιτών βρίσκονται όσα σχετίζονται με την οικονομία και την ακρίβεια, δηλαδή αυτό που μπορεί να περιγραφεί ως «κρίση κόστους ζωής».
Δεν είναι τυχαίο ότι ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης, δηλαδή ο μέσος όρος του ισοζυγίου της αξιολόγησης της σημερινής οικονομικής κατάστασης της χώρας (θετική – αρνητική) και του ισοζυγίου της πρόβλεψης για την οικονομία (θα καλυτερέψει – θα χειροτερέψει) παραμένει αρνητικός.
Η πλειοψηφία θα μείνει σπίτι στις γιορτές
Ως αποτέλεσμα ενός ευρύτερου αισθήματος οικονομικής πίεσης, τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων απάντησαν ότι στη διάρκεια των εορτών Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς θα μείνουν σπίτι και δεν θα πάνε διακοπές.
Πιο «ορεξάτη» για ταξίδια η GenZ και ακολουθούν οι Millenials. Ως προς την υποκειμενική κοινωνική ένταξη αγρότες και εργάτες είναι αυτοί που κατεξοχήν δεν θα πάνε κάπου στις γιορτές, ενώ αντίθετα το υψηλότερο ποσοστό διάθεσης για ταξίδι καταγράφεται σε όσους πιστεύουν ότι ανήκουν στην ανώτερη τάξη.
Όσο για τον προορισμό όσων απάντησαν, φαίνεται ότι ένα σημαντικό τμήμα «επιμένει Ελλάδα», αφού το 70% δήλωσε ότι θα πάει σε έναν προορισμό εσωτερικού και μόνο το 30% δήλωσε ότι θα προτιμήσει έναν προορισμό εξωτερικού.
Πώς αξιολογούν οι πολίτες κυβέρνηση και αντιπολίτευση
Οι αρνητικές γνώμες για την κυβέρνηση ακολουθούν το γενικότερο κλίμα δυσαρέσκειας. Έτσι το 59% έχει αρνητική γνώμη για την κυβέρνηση και μόνο το 31% έχει θετική. Και εδώ η κυβέρνηση καταγράφει μια βελτίωση των επιδόσεών της, ωστόσο βασικό στοιχείο παραμένει η αρνητική αξιολόγηση.
Αντίστοιχα πλειοψηφούν οι αρνητικές γνώμες για το πρόσωπο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, με το 57% να έχει αρνητική γνώμη και το 35% να έχει θετική. Εντούτοις έχει σημασία ότι και εδώ καταγράφεται μικρή υποχώρηση των αρνητικών γνωμών και σχετική άνοδος των θετικών.
Ως προς την αξιολόγηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το ΠΑΣΟΚ, που δεν έχει το βάρος της εσωτερικής κρίσης που αποτυπώνεται η αρνητική αποτίμηση του ΣΥΡΙΖΑ σε προηγούμενες μετρήσεις, παίρνει σχετικά καλύτερη «βαθμολογία» από τους πολίτες, καθώς το 26% έχει θετική γνώμη και το 58% αρνητική. Όμως, και πάλι αποτυπώνεται μια απουσία εμπιστοσύνης των πολιτών στα υπαρκτά αντιπολιτευτικά σχήματα, παρά την υπαρκτή δυσαρέσκεια.
Αντίστοιχη τάση αποτυπώνεται και στην ερώτηση για την αξιολόγηση του Νίκου Ανδρουλάκη ως αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και εδώ η επίδοση είναι πολύ καλύτερη από αυτή του Στέφανου Κασσελάκη, που είχε σταθερά χαμηλές «βαθμολογίες», με 29% θετικές γνώμες, όμως και πάλι καταγράφεται και ένα 57% που έχει αρνητική γνώμη (σίγουρα μικρότερο από το εντυπωσιακό 83% αρνητικών γνωμών που είχε φτάσει να συγκεντρώνει ο Στέφανος Κασσελάκης).
Ως προς την αξιολόγηση των υπουργών, ξεχωρίζει η υψηλή δημοφιλία του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια, με 34%, που ακολουθείται από τον Κυριάκο Πιερρακάκη με 13% και τον Άδωνι Γεωργιάδη με 6%. Από την άλλη, ένα 30% των πολιτών αρνείται να θεωρήσει ότι κάποιος των κυβερνητικών στελεχών δικαιούται τον τίτλο του «καλύτερου υπουργού».
Όταν έρχεται η ώρα των απαντήσεων για τον καταλληλότερο πρωθυπουργό, αυτή τη φορά ο Κυριάκος Μητσοτάκης κερδίζει στο νήμα τον «Κανένα» με 31% έναντι 30%. Από την άλλη, ο Νίκος Ανδρουλάκης παρότι καταγράφει μια σχετική δημοφιλία και παρά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ συνολικά, δεν καταγράφει ακόμη δυναμική που να παραπέμπει στο ότι ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας τον αντιμετωπίζει ως τον προτιμητέο ένοικο του Μεγάρου Μαξίμου.
Ελληνοτουρκικές σχέσεις: οι πολίτες υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία
Ως προς το ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, οι πολίτες δείχνουν πεισμένοι ότι αυτές θα επιδεινωθούν, καθώς το 56% απαντάει ότι θα χειροτερέψουν και το 32% ότι θα βελτιωθούν, μια τάση λίγο πολύ σταθερή.
Ωστόσο, αυτό που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι ότι οι πολίτες επιθυμούν διάλογο με την Τουρκία και μάλιστα διάλογο «εφ’ όλης της ύλης», αφού το 52% ζητά διάλογο για όλα τα θέματα που θέτουν και οι δύο πλευρές, το 27% διάλογο μόνο για τα θέματα που θέτει η ελληνική πλευρά και μόνο το 19% πιστεύει ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για διάλογο ανάμεσα στις δύο χώρες.
Και εδώ έχει ενδιαφέρον ότι η μεγαλύτερη επιφύλαξη ως προς τον διάλογο εμφανίζεται συγκριτικά σε όσους αυτοπροσδιορίζονται ως «δεξιοί». Εδώ το 43% πιστεύει ότι πρέπει να γίνει διάλογος για όλα τα θέματα που θέτουν και οι δύο πλευρές, το 34% για τα θέματα που θέτει η ελληνική πλευρά και το 22% εκτιμά ότι δεν υπάρχει περιθώριο για διάλογο ανάμεσα στις δύο χώρες. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει ένα ακροατήριο για «αδιάλλακτες» τοποθετήσεις, μόνο που αυτό είναι πεπερασμένο.
Πώς διαμορφώνονται οι κομματικοί συσχετισμοί
Ως προς τους κομματικούς συσχετισμούς έχει ενδιαφέρον καταρχάς ότι αυτή τη στιγμή το κόμμα με τη μεγαλύτερη δυνητική επιρροή είναι το ΠΑΣΟΚ, που ακολουθείται από τη Νέα Δημοκρατία. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ είναι τα μόνα κόμματα ευρείας επιρροής αυτή τη στιγμή, με τα άλλα κόμματα να απευθύνονται σε σαφώς μικρότερα τμήματα του εκλογικού σώματος.
Ως προς την πρόθεση ψήφου, η δημοσκόπηση της Metron Analysis δείχνει ότι η ΝΔ έχει μια σχετική άνοδο στο 24,2% από το 22,6%, το ΠΑΣΟΚ υποχωρεί ελαφρά από το 15.1% στο 14,4%, ο ΣΥΡΙΖΑ κινείται χαμηλά στο 6,2% (με μικρή άνοδο), το ΚΚΕ υποχωρεί ελαφρά στο 7.5%, η Ελληνική Λύση υποχωρεί επίσης ελαφρά στο 7,2%, ενώ η Πλεύση Ελευθερίας εμφανίζει μια άνοδο από το 3,8% στο 6%. Ως προς το Κίνημα Δημοκρατίας του Στέφανου Κασσελάκη, για πρώτη φορά καταγράφεται ως ένα κόμμα που θα μπορούσε να περάσει το κατώφλι του 3%. Αντιθέτως, Νέα Αριστερά και ΜέΡΑ25 δείχνουν να μένουν εκτός Βουλής εάν γίνονταν εκλογές σήμερα.
Ως προς τις συσπειρώσεις των κομμάτων βλέπουμε ότι Νέα Δημοκρατία διατηρεί μια υψηλή συσπείρωση στο 84,7%, με «διαρροές» πρωτίστως προς το ΠΑΣΟΚ και προς την Ελληνική Λύση.
Το ΠΑΣΟΚ έχει μια ανάλογα υψηλή συσπείρωση (84,2%) και διαρροές κυρίως προς τη Νέα Δημοκρατία.
Τέλος, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη μικρότερη συσπείρωση, με μόλις 31,3% των ψηφοφόρων του να παραμένουν αποφασισμένοι να τον στηρίξουν και τις μεγαλύτερες διαρροές να είναι προς το Κίνημα Δημοκρατίας, το ΠΑΣΟΚ, την Πλεύση Ελευθερίας και τη Νέα Αριστερά.
Ως προς το πώς κατανέμεται η πρόθεση ψήφου ως προς την κλίμακα δεξιά και αριστερά, το ΠΑΣΟΚ έχει την καλύτερη επίδοσή του μεταξύ όσων αυτοπροσδιορίζονται ως «κεντροαριστεροί», ενώ η ΝΔ κυριαρχεί στους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους, υποχωρώντας, όμως, λόγω της παρουσίας της Ακροδεξιάς στο 48,4% μεταξύ των δεξιών.
Εκτίμηση ψήφου
Με βάση αυτά τα δεδομένα η εκτίμηση ψήφου που κάνει η Metron Analysis δίνει +1% στη Νέα Δημοκρατία που φτάνει το 29,2%, ξεπερνώντας ελαφρά το ποσοστό των ευρωκλογών, αλλά παραμένοντας μακριά από ποσοστό αυτοδυναμίας, ο ΣΥΡΙΖΑ στο 7,4% με ελαφρά άνοδο από την προηγούμενη μέτρηση στην κορύφωση της εσωκομματικής κρίσης, το ΠΑΣΟΚ με μικρή υποχώρηση στο 17,4%, το ΚΚΕ στο 9,1%, η Ελληνική Λύση σε μικρή υποχώρηση στο 8,7%, η Νίκη οριακά στο 3%, η Πλεύση Ελευθερίας με ανοδικά στο 4,8%, ΜέΡΑ25 και Νέα Αριστερά κάτω από το 3%, η Φωνή της Λογικής στο 5,3%, ενώ η εκτίμηση για το Κίνημα Δημοκρατίας είναι ότι θα κινηθεί στο 4,1%.
Πώς αισθάνονται οι «εντός και εκτός των τειχών»
Η έρευνα της Metron Analysis ολοκληρώνεται με ερωτήσεις για το εάν οι πολίτες αισθάνονται εντός ή εκτός των «τειχών», μια ερώτηση που σταθμίζει το συνολικότερο αίσθημα ασφάλειας που έχουν για όλες τις πλευρές της ζωής τους. Αυτό που αποτυπώνεται είναι ένα σημαντικό ποσοσστό, σχεδόν το μισό, δηλαδή 47% αισθάνονται ότι είναι «έξω από το κάστρο».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι οι κοινωνικές ομάδες που αισθάνονται κατεξοχήν «εκτός των τειχών» είναι οι αγρότες, οι εργάτες και οι μικρομεσαίοι, σε αντιδιαστολή με την πλειοψηφία της «μεσαίας τάξης» και την «ανώτερη τάξη».
Αυτή τη φορά η Metron Analysis συσχέτισε αυτό το αίσθημα εντός ή εκτός των τειχών και με την πρόθεση ψήφου στις εκλογές. Έχει ενδιαφέρον ότι η ΝΔ έχει πολύ καλύτερη επίδοση μεταξύ των «εντός των τειχών», παρά μεταξύ των «εκτός των τειχών», το ΠΑΣΟΚ έχει ανάλογα αποτελέσματα και στις δύο κατηγορίες (πηγαίνοντάς λίγο καλύτερα στους «εντός των τειχών»), σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ, την Πλεύση Ελευθερίας αλλά και την Ελληνική Λύση που τα πηγαίνουν καλά κατεξοχήν μεταξύ των «εκτός των τειχών».
Μια κοινωνία διαιρεμένη που αναζητά ακόμη πειστική αντιπολίτευση
Τα στοιχεία της δημοσκόπησης δείχνουν ότι η ελληνική κοινωνία σήμερα έχει σημαντικές διαιρετικές τομές, κυρίως σε σχέση με το εάν οι πολίτες θεωρούν ότι τα πράγματα πάνε σε καλύτερη ή σε χειρότερη κατεύθυνση και εάν θεωρούν ότι αυτό τους αφορά άμεσα.
Η Νέα Δημοκρατία παραμένει ο ισχυρότερος πόλος του πολιτικού συστήματος, χωρίς όμως να έχει εκλογική δυναμική αυτοδυναμίας, στοιχείο που αποτελεί αντικειμενικά παράμετρο ρευστότητας. Η σχετική σταθερότητά της πατάει πάνω στις διαιρετικές γραμμές που αναπτύσσονται καθώς αποτελεί τον κατεξοχήν εκφραστή όσων αισθάνονται ότι τα πράγματα πάνε γενικά σε θετική κατεύθυνση, αντιμετωπίζουν το μέλλον με σχετική αισιοδοξία και έχουν ένα αίσθημα ασφάλειας, ότι δηλαδή είναι «εντός των τειχών».
Από την άλλη, η ισχυρή και υπαρκτή δυσαρέσκεια εξακολουθεί ακόμη να μην έχει βρει ηγεμονικό πόλο έκφρασης. Το ΠΑΣΟΚ είναι και δημοσκοπικά αξιωματική αντιπολίτευση αλλά απέχει του να αποτελεί ένα κόμμα που να παραπέμπει σε «κυβέρνηση εν αναμονή», ενώ δείχνει να μην μπορεί ακόμη να ξεφύγει από τα τωρινά όρια της επιρροής του που είναι αποτέλεσμα και της κρίσης του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα πολύ μικρότερο κόμμα πλέον με μια αναδίπλωση σε μονοψήφια ποσοστά, την ώρα που ο Στέφανος Κασσελάκης δείχνει να διατηρεί δυναμική κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, κάτι που δεν δείχνει εφικτό αυτή τη στιγμή για τη Νέα Αριστερά και το ΜεΡΑ25. Αντιθέτως, μέσα στην αποδιάρθρωση του ΣΥΡΙΖΑ η Πλεύση Ελευθερίας δείχνει ενισχύεται.
Από την άλλη το ΚΚΕ παραμένει ένα σημείο αναφοράς, ιδίως για κοινωνικά κομμάτια που θεωρούν ότι είναι «εκτός των τειχών», όμως εξακολουθεί να έχει μια τοποθέτηση που θέτει εκτός το ζήτημα της διακυβέρνησης.
Όσο για τον χώρο της Ακροδεξιάς, αυτός παραμένει ένας ισχυρός πόλος αθροιστικά, με κάποιες διακυμάνσεις, μέσα σε ένα συνολικότερο τοπίο δυσαρέσκειας.
Όλα αυτά παραπέμπουν σε ένα τοπίο μεταβατικό και σχετικά ρευστό όπου πολλά θα κριθούν από την κατάσταση της οικονομίας, μια που εκεί εστιάζει η δυσαρέσκεια (αλλά και η κυβερνητική προσπάθεια για αντιστροφή του κλίματος), αλλά και από το εάν μέσα στο χώρο της αντιπολίτευσης θα υπάρξουν διεργασίες που θα παραπέμπουν προς την ανασύνθεση ενός εναλλακτικού πόλου απέναντι στη σαφή κυριαρχία (αλλά όχι και ηγεμονία) της Νέας Δημοκρατίας.
