Στον φοίνικα της παραπάνω εικόνας, μόνη η κόμη με τα φύλλα ξεπροβάλλει από τη γη –ο κορμός, τα άνθη και οι καρποί κρύβονται στο υπέδαφος.
Ο φοίνικας Pinanga subterranea ανακαλύφθηκε πρόσφατα στο νησί της Βόρνεο και είναι μόλις το δεύτερο γνωστό φυτό που ανθοφορεί και καρποφορεί κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Το φαινόμενο είχε καταγραφεί ως τότε μόνο στις ορχιδέες του γένους Rhizanthella στην Αυστραλία.
Ο υπόγειος φοίνικας, ο οποίος περιγράφηκε το 2023 από ερευνητές των Βασιλικών Βοτανικών Κήπων του Κιου στη Βρετανία, ήταν γνωστός από παλιά στους ντόπιους, οι οποίοι σκάβουν στο έδαφος για να συλλέξουν τους κατακόκκινους, ζουμερούς καρπούς του.
Οι καρποί προσελκύουν και αγριόχοιρους, οι οποίοι αφοδεύουν τους σπόρους και βοηθούν έτσι στον πολλαπλασιασμό του φυτού.
Κόκκινοι καρποί του φοίνικα Pinanga subterranea διακρίνονται μέσα στο χώμα (Randi Agusti/RBG Kew)
Πώς όμως γονιμοποιείται το φυτό για να δώσει καρπούς; Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο φοίνικας βασίζεται κυρίως στην αυτοεπικονίαση αλλά μπορεί να στρατολογεί και έντομα για τη μεταφορά της γύρης του σε άλλα φυτά.
Ο φοίνικας P. subterranea είναι ένα παράδειγμα «γεωξυλικού» φυτού που αναπτύσσει υπόγειους κορμούς ονομάζονται «γεωξυλικά» είδη.
Μια τέτοια περίπτωση είναι το Parinari capensis, ή «μήλο της άμμου», ένα φυτό που απαντά στο νότιο τμήμα της Αφρικής. Μόνο τα φύλλα διακρίνονται πάνω από το κοκκινωπό έδαφος της σαβάνας, αναφέρει το BBC Discover Wildlife.
Σε αρκετές περιπτώσεις, πολλά υπόγεια φυτά συγκεντρώνονται στην ίδια περιοχή, ένα είδος υπόγειου δάσους, κάτι που πιστεύεται ότι τα βοηθά να αποφεύγουν τις πυρκαγιές.
Άνθη του υπόγειου δέντρου Baphia arenicola στην έρημο Καλαχάρι (D. Goyder et al./2023)
Το Parinari capensis σχηματίζει μάλιστα υπόγειες αποικίες που μπορεί να φτάνουν σε ηλικία χιλιάδων ετών.
Στην έρημο Καλαχάρι της Νότιας Αφρικής ανακαλύφθηκαν πρόσφατα δύο ακόμα γεωξυλικά δέντρα.
Το πρώτο είδος, Baphia arenicola, ανήκει στην οικογένεια της φασολιάς και έχει λευκά άνθη, ενώ το δεύτερο Cochlospermum adjanyae έχει ζωηρόχρωμα κίτρινα λουλούδια.
Στην περίπτωση της ερήμου Καλαχάρι, η προσαρμογή της υπόγειας διαβίωση εκτιμάται ότι προστατεύει τα φυτά όχι από τις πυρκαγιές αλλά από την αφυδάτωση.
Πολλά ακόμα φυτά αυτής της περιοχής κρατούν έως και το 90% της μάζας τους κάτω από τη γη.
Κεντρική εικόνα: Agusti Randi, CC BY 4.0.
