Οι φυσικές καταστροφές αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες οικονομικού κινδύνου σε παγκόσμιο επίπεδο, με επιπτώσεις που εκτείνονται από τις τοπικές κοινωνίες έως τη διεθνή οικονομική σταθερότητα. Παρότι η ένταση και η συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων αυξάνονται μακροπρόθεσμα, οι εκτιμήσεις για το 2025 δείχνουν μια αξιοσημείωτη υποχώρηση των συνολικών οικονομικών απωλειών.
Σύμφωνα με προκαταρκτικά δεδομένα, οι παγκόσμιες οικονομικές ζημιές από φυσικές καταστροφές αναμένεται να διαμορφωθούν στα περίπου 220 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025, καταγράφοντας μείωση της τάξης του 33% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η εξέλιξη αυτή σημειώνεται παρά τις σημαντικές καταστροφές που προκάλεσαν μεγάλες δασικές πυρκαγιές σε αστικές και περιαστικές περιοχές της Βόρειας Αμερικής.
Ο ρόλος της ατλαντικής εποχής τυφώνων
Κεντρικό ρόλο στη μείωση των παγκόσμιων απωλειών το 2025 φαίνεται να διαδραμάτισε η σαφώς λιγότερο έντονη δραστηριότητα τυφώνων στον Βόρειο Ατλαντικό σε σύγκριση με το 2024. Οι τροπικοί κυκλώνες συγκαταλέγονται στα πιο κοστοβόρα φυσικά φαινόμενα, καθώς συνδυάζουν εκτεταμένες πλημμύρες, θυελλώδεις ανέμους και παράκτιες καταστροφές.
Η χαμηλότερη ένταση και συχνότητα αυτών των φαινομένων συνέβαλε καθοριστικά στη συγκράτηση των ζημιών, αντισταθμίζοντας εν μέρει τις απώλειες που προκάλεσαν άλλου τύπου καταστροφές, όπως οι πυρκαγιές και οι καύσωνες.
Προσωρινή ανάσα ή στατιστική εξαίρεση;
Παρά τη θετική εικόνα των αριθμών, οι ειδικοί επισημαίνουν —σε επίπεδο επιστημονικής βιβλιογραφίας— ότι οι μειώσεις δεν αναιρούν τη μακροπρόθεσμη τάση αύξησης του οικονομικού κόστους των φυσικών καταστροφών. Η κλιματική αλλαγή, η αστικοποίηση και η συγκέντρωση πληθυσμών και υποδομών σε ευάλωτες περιοχές συνεχίζουν να αυξάνουν την έκθεση στον κίνδυνο.
Η εμπειρία προηγούμενων ετών δείχνει ότι οι διακυμάνσεις από χρονιά σε χρονιά οφείλονται συχνά στη γεωγραφική κατανομή και τη φύση των ακραίων φαινομένων, παρά σε ουσιαστική μείωση της επικινδυνότητας.
Οικονομική σταθερότητα και ψυχική υγεία
Παρότι οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις για το 2025 δείχνουν σημαντική μείωση των παγκόσμιων οικονομικών απωλειών από φυσικές καταστροφές, το αποτύπωμα αυτών των φαινομένων στην ανθρώπινη ευεξία παραμένει βαθύ και πολυεπίπεδο.
Η μείωση των οικονομικών απωλειών δεν αφορά μόνο κρατικούς προϋπολογισμούς και υποδομές, αλλά συνδέεται άμεσα με τη ψυχολογική ασφάλεια των πολιτών. Έρευνες στον τομέα της δημόσιας υγείας δείχνουν ότι οι μεγάλες οικονομικές απώλειες μετά από φυσικές καταστροφές συνοδεύονται συχνά από αυξημένα επίπεδα άγχους, καταθλιπτικών συμπτωμάτων και μετατραυματικού στρες, ιδιαίτερα σε πληθυσμούς που χάνουν το σπίτι ή το εισόδημά τους.
Σε αυτό το πλαίσιο, μια χρονιά με λιγότερες και λιγότερο εκτεταμένες καταστροφές μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά για την ψυχική ευεξία, μειώνοντας την αβεβαιότητα και το αίσθημα μόνιμης απειλής που συνοδεύει τις συνεχείς κρίσεις.
Οι φυσικές καταστροφές συνδέονται επίσης με άμεσες επιπτώσεις στη σωματική υγεία, όπως τραυματισμοί, αναπνευστικά προβλήματα λόγω καπνού από πυρκαγιές, θερμική καταπόνηση και επιδείνωση χρόνιων παθήσεων. Ακόμη και σε χρονιές με χαμηλότερο συνολικό οικονομικό κόστος, οι τοπικές επιπτώσεις μπορούν να είναι ιδιαίτερα έντονες και να αφήνουν μακροχρόνια ίχνη στη σωματική ευεξία των κατοίκων.
Η μείωση της έντασης ορισμένων καταστροφών το 2025 δεν αναιρεί την ανάγκη για συστηματική παρακολούθηση των επιπτώσεων αυτών των φαινομένων στη δημόσια υγεία.
