Τα ξημερώματα της Δευτέρας 9 Σεπτεμβρίου ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας άφησε την τελευταία του πνοή από καρδιακή ανακοπή σε ηλικία 63 ετών. Η είδηση του θανάτου του σκόρπισε θλίψη σε επώνυμους και απλό κόσμο, όπως συνηθίζεται να αναφέρεται στα ρεπορτάζ των ΜΜΕ, καθώς ο τραγουδοποιός με μία μακρά πορεία στη μουσική είχε αποκτήσει ένα μεγάλο κοινό αλλά και πολλούς θαυμαστές της τέχνης και της προσωπικότητάς του.
Μπορεί ο Ευγένιος Ιονέσκο να παρουσιάζει τον θάνατο ως ένα κακόγουστο αστείο, αλλά ο Γερμανός διανοητής Μπέρτολτ Μπρεχτ έχει δώσει τη δική του οπτική στο αιώνιο ανθρώπινο ζήτημα: «Μη φοβάστε τόσο πολύ τον θάνατο, όσο μια ανεπαρκή ζωή» είχε πει για να περιγράψει τον τρόπο που οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίσουν το δώρο της ύπαρξης.
Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα άνθρωπος που έζησε δυναμικά και όχι αδιάφορα, παλεύοντας για τα δικά του «πιστεύω». Η μουσική, η πολιτική του ευαισθησία αλλά και ο Παναθηναϊκός αποτελούν τρία από τα πιο ενεργά του πεδία, όπου εκδήλωσε μέρος των προσωπικών του ανησυχιών.
Ατίθασος ως νέος με αποβολές από σχολεία και απολύσεις από δουλειές, από νωρίς εξέφρασε τη μουσική του κλίση και βρέθηκε στον χώρο του ελληνικού ροκ, ξεκινώντας τη διαδρομή του με μία κόντρα που μετά από χρόνια θα οδηγούσε σε μία καλή συνεργασία και μία δυνατή φιλία.
Τα άγονα χρόνια
Το πρώτο συγκρότημα του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα ήταν οι P.L.J. Band. Δημιουργήθηκαν περίπου το 1980 και τραγουδούσαν με αγγλικό στίχο, γεγονός που επηρέασε καταλυτικά την πορεία τους στα μουσικά πράγματα της Ελλάδας.
Ο Λαυρέντης ήταν 20 χρονών όταν μαζί με τον Παύλο Κικριλή σχημάτισαν τους P.L.J. Η προσθήκη του μπασίστα Τάκη Βασαλάκη ολοκληρώνει τη σύνθεση αλλά και την προέλευση της ονομασίας (Paul=Παύλος Κικριλής, Larry=Λ. Μαχαιρίτσας, Jimmy=Δημήτρης Βασαλάκης). Ο Αντώνης Μιτζέλος θα αναλάβει τον ρόλο του κιθαρίστα και το συγκρότημα θα ετοιμαστεί για περιοδεία στη Γαλλία, με στόχο να καταξιωθεί στο μουσικό στερέωμα.
Η περιοδεία δεν θα γίνει ποτέ αλλά το συγκρότημα το 1982 θα κυκλοφορήσει το «Armageddon» από την εταιρεία Polygram, με παραγωγό τον Γιάννη Δουλάμη. Ο δίσκος είναι βασισμένος στην Παλαιά Διαθήκη και η κεντρική ιδέα έχει βασίζεται στην Αποκάλυψη του Ιωάννη.
Το ξενόγλωσσο ροκ όμως την εποχή εκείνη στην Ελλάδα δεν γνωρίζει στιγμές δόξας, καθώς έχει μικρή απήχηση. Ο δίσκος περιείχε 9 τραγούδια αλλά τότε δεν κατάφερε να πουλήσει ούτε 500 αντίτυπα. Η ειρωνεία είναι ότι όταν το άλμπουμ επανακυκλοφόρησε σε cd, θεωρήθηκε ένας από τους καλύτερους του ελληνικού ροκ.
Η επίδραση των «Beatles»
Η αποτυχία καθιέρωσης έφερε και τη στροφή σε πιο οικεία στο κοινό σχήματα. Οι P.L.J. μετονομάστηκαν σε Τερμίτες το 1983 και έγραφαν τραγούδια με ελληνικό στίχο. Το όνομα μπορεί να φαινόταν λίγο περίεργο, αλλά είχε την εξήγησή του.
Αυτή δεν ήταν άλλη από τον θαυμασμό στους Beatles, που στα ελληνικά σημαίνει Σκαθάρια. Άλλωστε ο πρώτος δίσκος που αγόρασε ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας ήταν το «Help» των Beatles.
Οι Τερμίτες κυκλοφόρησαν τρία άλμπουμ: «Αμαρτωλή Μαρία» με τη συμμετοχή του Γιώργου Νταλάρα, «Τσιμεντένια τραίνα» από την εταιρεία Virgin και «Περιμένοντας τη βροχή».
Το 1988 ήταν και η τελευταία χρονιά του συγκροτήματος που διαλύθηκε «επειδή είχε αρχίσει να αλλοιώνεται το στυλ του», όπως ανακοίνωσε επισήμως το γκρουπ. Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας όμως χρόνια μετά έδωσε την πραγματική διάσταση των πραγμάτων.
«Δεν διαλυθήκαμε. Όλα αυτά τα χρόνια βλεπόμαστε και παίζουμε μαζί. Αλλά ένα συγκρότημα δεν είναι φιλανθρωπικό σωματείο, ούτε επιχορηγούμενος οργανισμός του υπουργείου Πολιτισμού. Έπρεπε να ζήσουμε από αυτό. Ο ένας έπρεπε να ταΐσει τα παιδιά του, ο άλλος να συντηρήσει την οικογένειά του. Αλλά η πραγματικότητα είναι σκληρή και εμείς δεν βγάζαμε χρήματα. Δεν είχαμε να φάμε. Έτσι σταματήσαμε και ο καθένας τράβηξε τον δρόμο του. Άλλος έπαιζε σε μπουζούκια, άλλος σε κλαμπ», εξήγησε σε συνέντευξή του.
Όσο για την προσωπική του περιπέτεια είπε: «Εγώ είχα φρικάρει. Με συντηρούσε η γυναίκα μου, που ήταν αγιογράφος. Κάναμε συναυλίες και είχαμε, για παράδειγμα, τριάντα άτομα στο Λαύριο, σαράντα άτομα στη Μύκονο, και δεν είχαμε λεφτά ούτε για να γυρίσουμε σπίτια μας. Μεγάλη πίκρα. Ήρθαν, όμως, οι sold out συναυλίες του Λυκαβηττού το 1987 και του ΣΕΦ το 1998, που αποκατέστησαν τη φήμη του συγκροτήματος βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους».
Ο Μαχαιρίτσας όμως δεν ήταν και πολύ δημοκρατικός στον τρόπο που λειτουργούσε στους Τερμίτες. Ο ίδιος είχε αφηγηθεί σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις: «Δεν είχαμε ρεπερτόριο για τον πολύ κόσμο. Ήταν δύσκολοι οι στίχοι, δύστροπες μουσικές. Εγώ ήμουν δικτάτορας στην τέχνη και στον τρόπο που χειριζόμουν τα πράγματα. Ήθελα να γίνεται το δικό μου, να περνάνε τα τραγούδια που ήθελα εγώ.
Ήμασταν πέντε διαφορετικοί άνθρωποι, δεν λειτουργούσε δημοκρατικά. Σκέψου ότι έκανα τα τραγούδια και έβαζα «μουσική – Τερμίτες», δεν έβαζα Λαυρέντης Μαχαιρίτσας. Στα 10 τραγούδια τα 7 ήταν δικά μου, αλλά έλεγα «Μουσική – Τερμίτες» γιατί δικαίως έρχονταν οι άλλοι και έλεγαν κάτσε εμείς δεν θα βάλουμε κανένα τραγούδι; Και πως θα γίνει η μοιρασιά μετά στην ΑΕΠΙ».
Η κόντρα και η φιλία με τον Νίκο Πορτοκάλογλου
Τα γυρίσματα της τύχης δίνουν στη ζωή την πιο συναρπαστική και μερικές φορές πιο τραγική διάστασή της. Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας και ο Νίκος Πορτοκάλογλου επρόκειτο να δώσουν στις 10 Σεπτεμβρίου μία φιλανθρωπική συναυλία στο Ηρώδειο. Μία μέρα πριν ο Λαυρέντης αφήνει την τελευταία του πνοή.
«Τον συνάντησα τελευταία φορά την Παρασκευή στη συναυλία που δώσαμε στον Βόλο. Μετά εγώ γύρισα στην Αθήνα και εκείνος πήγε με την κόρη του στο σπίτι τους στο Φτελιό. Χθες το βράδυ (σ.σ. την Κυριακή) μιλήσαμε πάλι στο τηλέφωνο για να κανονίσουμε κάποια τελευταία θέματα για τη συναυλία στο Ηρώδειο», δήλωσε ο Νίκος Πορτοκάλογλου για τον φίλο και συνεργάτη του.
«Ήταν μια χαρά… Του τηλεφώνησα για να του πω να κάνουμε κάποιες αλλαγές στο πρόγραμμα και μου απάντησε «εντάξει Νικολάκη, μην αγχώνεσαι». Του άρεσε να τα κάνει όλα την τελευταία στιγμή, χωρίς άγχος. Είχε μια ανεμελιά… Εμένα μου έκανε πολύ μεγάλο καλό ότι συνεργάστηκα μαζί του. Κέρδισα έναν φίλο πολύ αργά και τον έχασα πολύ πρόωρα. Μου έκανε καλό η ζωντάνια του, ο δυναμισμός του, το κέφι του, το χαμόγελό του, η ανεμελιά που τον χαρακτήριζε… Το να μην αγχωνόμαστε που έλεγε συνέχεια», αναφέρει ο συνθέτης και τραγουδιστής.
«Ήμασταν και οι δύο ήρεμοι και χαρούμενοι αλλά μου την έκανε ο Λαυρέντης. Προσπαθώ ακόμα να συνειδητοποιήσω από τις 5:30 το πρωί (σ.σ. της Δευτέρας) που με ενημέρωσαν αν είμαι ξύπνιος ή βλέπω εφιάλτη», καταλήγει.
Η σχέση των δύο μουσικών όμως δεν είναι πρόσφατη αλλά χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, τότε που στην ελληνική ροκ σκηνή «κοντράρονταν» οι Φατμέ με τους Τερμίτες.
Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νίκος Πορτοκάλογλου σε παλιότερη συνέντευξή του, σχετικά με τη θρυλούμενη κόντρα: «Θέλοντας και μη, υπήρχε μια συνεχής σύγκριση, άρα και ένας ανταγωνισμός. Καλό μας έκανε αυτό, όμως. Μας κρατούσε σε εγρήγορση».
Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας είχε αναφερθεί επίσης στο θέμα: «Με τον Νίκο ξεκινήσαμε μαζί τα συγκροτήματα, είμαστε της ίδιας γενιάς, της ίδιας εποχής. Αυτός με τους Φατμέ, εγώ με τους Τερμίτες. Ήμασταν σε μία αιώνια κόντρα, ανταγωνιστές».
Ο Μαχαιρίτσας είχε μιλήσει και για τα «περίεργα» ταιριάσματα στη μουσική του πορεία: «Εμείς συνεργαστήκαμε με τον Νταλάρα και οι Φατμέ με την Αλεξίου. Αυτό ήταν ιδιαίτερο τότε. Τώρα είναι συνηθισμένο. Φάγαμε χώμα για την ιστορία αυτή τότε. Πέσαν οι ροκάδες να μας κατασπαράξουν».
Οι Τερμίτες είχαν συνεργαστεί με τον Γιώργο Νταλάρα, όταν εκείνος ερμήνευσε το τραγούδι τους «Σκόνη». Αργότερα ο Μαχαιρίτσας συνεργάστηκε πάλι με τον μεγάλο λαϊκό τραγουδιστή στο ντουέτο τους «Διδυμότειχο blues». Οι Φατμέ είχαν συνεργαστεί με τη Χαρούλα Αλεξίου αλλά και την Αφροδίτη Μάνου στο τραγούδι «Η αγάπη ίσως ξέρει».
«Οι Φατμέ ήταν πιο δημοφιλείς, εμείς πιο στην κοσμάρα μας»
Η ζωή και η τύχη έφερε τους δύο κορυφαίους δημιουργούς να μοιράζονται τη σκηνή την περασμένη σεζόν. Η συνύπαρξη αυτή έφερε στο μυαλό τις αναμνήσεις από τα παλιά.
«Είναι παράξενο που δεν είχαμε συνεργαστεί μέχρι τώρα. Νομίζω πως με απέφευγε ο Λαυρέντης» είχε αστειευτεί ο Νίκος Πορτοκάλογλου σε κοινή συνέντευξή τους. «Παράξενη όμως είναι και όλη η ιστορία με τις παράλληλες διαδρομές μας. Είμαστε συνομήλικοι, γεννημένοι και οι δύο στο Βόλο, ξεκινήσαμε και οι δυο με συγκροτήματα, Τερμίτες και Φατμέ που δημιουργήθηκαν και διαλύθηκαν ταυτόχρονα καλύπτοντας την δεκαετία του ‘80. Διαβολικές συμπτώσεις!».
Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας ήταν όπως πάντα αφοπλιστικά ειλικρινής: «Οι Φατμέ ήταν πιο δημοφιλείς τότε. Εμείς, πιο στη κοσμάρα μας…».
Όσο για το ποιο τραγούδι ζήλευε ο ένας από τον άλλον, ο Μαχαιρίτσας είπε: «Πολλά… Πιο πολύ όμως το «Ψέματα» είναι το αγαπημένο μου». Ο Πορτοκάλογλου είχε δηλώσει από την πλευρά του: «Αν έπρεπε να διαλέξω ένα, θα διάλεγα τον «Τιτανικό»».
