Οι ιώσεις δεν είναι πάντοτε αθώες, ιδίως για τους ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό και ορισμένες άλλες πληθυσμιακές ομάδες.
Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι η γρίπη μπορεί να σκοτώσει. Κάθε χρόνο, δεκάδες άνθρωποι χάνονται στη χώρα μας εξαιτίας της, ενώ παγκοσμίως ο αριθμός των θανάτων φθάνει τους 650.000, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τί ισχύει, όμως, για το κοινό κρυολόγημα – την ίωση, όπως λανθασμένα το αποκαλούν πολλοί; Μπορεί να είναι κι αυτό επικίνδυνο;
Η απάντηση είναι καταφατική, κατά τον δρα Peter Barlow, καθηγητή Ανοσολογίας & Λοιμώξεων στο Πανεπιστήμιο Napier του Εδιμβούργου. Όπως εξηγεί σε πρόσφατο άρθρο του, το κρυολόγημα είναι μία συλλογή συμπτωμάτων παρά μια συγκεκριμένη νόσος. Τα συμπτώματα αυτά είναι:
- Βήχας
- Φτάρνισμα
- Συνάχι
- Κόπωση
- Ίσως χαμηλός πυρετός
Αν και η γρίπη έχει πολλά κοινά συμπτώματα με το κρυολόγημα (ή ίωση), αυτό είναι μια πολύ διαφορετική λοίμωξη.
Πολλές και διαφορετικές οι αιτίες
Το κρυολόγημα προκαλείται από σχεδόν 200 διαφορετικούς ιούς. Σχεδόν τα μισά περιστατικά οφείλονται σε κάποιο ρινοϊό. Άλλοι ιοί που μπορεί να προκαλέσουν ένα ή περισσότερα συμπτώματα ίωσης είναι ο αδενοϊός, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός και ο ιός της παραϊνφλουέντσας.
Η ίωση (κρυολόγημα) είναι συνήθως μία ήπια ασθένεια που υποχωρεί σε λίγες μέρες χωρίς θεραπεία. Εξαιτίας της ήπιας φύσης της, τα περισσότερα περιστατικά διαγιγνώσκονται από τους ίδιους τους ασθενείς. Ωστόσο η λοίμωξη από ρινοϊό ή άλλο ιό κρυολογήματος (ίωσης) μπορεί να αποδειχθεί σοβαρή σε μερικούς ασθενείς, οδηγώντας μέχρι και στον θάνατο. Ο κίνδυνος αυτός απειλεί ιδιαιτέρως τους ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, κατά τον δρα Barlow.
Παραδείγματος χάριν, μελέτες έχουν δείξει πως όσοι υποβάλλονται σε μεταμόσχευση μυελού των οστών έχουν αυξημένες πιθανότητες σοβαρής ίωσης. Υπαίτιοι γι’ αυτό φαίνεται πως είναι ιοί του κρυολογήματος, όπως ο αδενοϊός, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός και ο ιός της παραϊνφλουέντσας.
Οι πιθανές επιπλοκές
Οι ιοί που προκαλούν ίωση (κρυολόγημα) μπορεί να έχουν διάφορες επιπλοκές. Όπως εξηγεί ο δρ Barlow, οι αδενοϊοί, λ.χ., μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων:
- Της γαστρεντερικής οδού
- Του ουροποιητικού συστήματος
- Του ήπατος
Άλλοι ιοί κρυολογήματος μπορεί από μόνοι τους να προκαλέσουν σοβαρή φλεγμονή στους πνεύμονες. Ή πάλι μπορεί να ανοίξουν τον δρόμο σε μια δευτερογενή, βακτηριακή πνευμονία.
Έρευνες έχουν δείξει, λ.χ., ότι οι ρινοϊοί αυξάνουν στην επιφάνεια των πνευμονικών κυττάρων μία πρωτεΐνη (υποδοχέα) που λέγεται PAF-r. Η αύξηση αυτή επιτρέπει σε ορισμένα βακτήρια (όπως ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας) να ενώνονται πιο αποτελεσματικά με τα κύτταρα των πνευμόνων. Αυτό έχει ως συνέπεια να αυξάνονται οι πιθανότητες εκδηλώσεως σοβαρής, βακτηριακής πνευμονίας.
Οι ομάδες υψηλού κινδύνου
Όπως προαναφέρθηκε, οι άνθρωποι με εξασθενημένο ανοσοποιητικό διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών σε μία ίωση (κρυολόγημα). Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου είναι τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι καπνιστές (παθητικοί και ενεργητικοί).
Οι ηλικιωμένοι είναι πιθανότερο να αναπτύσσουν πιο βαριές ιώσεις απ’ ό,τι οι νεότεροι ενήλικες και τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά. Οι καπνιστές διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εκδηλώσεως μιας ίωσης, καθώς και πιο σοβαρών συμπτωμάτων.
Μία άλλη πληθυσμιακή ομάδα που επηρεάζεται πιο σοβαρά από την ίωση είναι οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα των πνευμόνων. Σε αυτούς, λέει ο δρ Barlow, συμπεριλαμβάνονται οι ασθενείς με:
- Άσθμα
- Κυστική ίνωση
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Η μόλυνσή τους με έναν ιό που προκαλεί φλεγμονή στην αναπνευστική οδό μπορεί να δυσκολέψει την αναπνοή αυτών των ασθενών. Και ειδικά οι πάσχοντες από ΧΑΠ διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο βακτηριακής επιπλοκής, ακόμα κι όταν μολύνονται με έναν ήπιο ιό κρυολογήματος.
Αντιμετώπιση και πρόληψη
Οι βακτηριακές επιπλοκές σε αυτούς τους ασθενείς μπορεί να αντιμετωπιστούν με αντιβιοτικά. Ωστόσο δεν υπάρχει αποτελεσματική αντιϊική θεραπεία για όλους τους τύπους ρινοϊού. Ούτε υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιο, όπως συμβαίνει με τη γρίπη. Έτσι, δεν μπορεί να προληφθεί ούτε να αναχαιτιστεί η ίωση εν τη γενέσει της, όπως συμβαίνει με τη γρίπη.
Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προστατευόμαστε όσο μπορούμε. Το συχνό μέσα στην ημέρα και καλό πλύσιμο των χεριών είναι απαραίτητο. Ο βήχας και το φτάρνισμα μέσα στο μανίκι (και όχι στον αέρα) το ίδιο.
Κατά τα άλλα, «όλοι πρέπει να κάνουμε το αντιγριπικό εμβόλιο», τονίζει ο δρ Barlow. «Και αυτό, διότι όταν το θέμα είναι οι ιογενείς λοιμώξεις, η πρόληψη έχει καθοριστική σημασία». Με άλλα λόγια, αν είναι να πάθουμε μια ίωση (κρυολόγημα), καλύτερα να μην μας βρει μετά από μία γρίπη…
