Ξακουστό Μαστοροχώρι με παραδοσιακό χρώμα, η Βούρμπιανη είναι χτισμένη κοντά στην κοιλάδα του Γοργοπόταμου, στο ορεινό συγκρότημα του Γράμμου (υψόμετρο 900).
Η ιστορική αφετηρία του χωριού, που ανήκει στο Δήμο Κόνιτσας και αποτελεί κομμάτι της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, ανάγεται στο 16ο αιώνα.
Το αλλοτινό κεφαλοχώρι γνώρισε περίοδο ακμής το 18ο και το 19ο αιώνα, όταν οι φημισμένοι μαστόροι και τεχνίτες του, πετράδες και ξυλογλύπτες, ταξίδευαν σε όλον τον ελλαδικό χώρο και τη Βαλκανική χερσόνησο, οργανωμένοι σε συντεχνίες («μπουλούκια»).
Είναι χαρακτηριστικό ότι περί τα μέσα του 19ου αιώνα η Βούρμπιανη αποτελούσε τον πολυπληθέστερο μετά την Κόνιτσα οικισμό της ευρύτερης περιοχής, με σχεδόν 400 οικογένειες.
Οι κάτοικοι της Βούρμπιανης ίδρυσαν τον αρχαιότερο ηπειρώτικο σύλλογο στην Αθήνα (Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Βούρμπιανης, έτος ιδρύσεως 1883) και ανέπτυξαν έντονη δραστηριότητα σε πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού (ανθηρές παροικίες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα, Αιθιοπία, Σουδάν, Αμερική κ.α.).
Από τα τέλη του 19ου αιώνα λειτούργησε στη Βούρμπιανη ένα σχολείο-πρότυπο, το ιστορικό Σχολαρχείο, καρπός των προσπαθειών της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας Βούρμπιανης.
Αξιοθέατο του χωριού αποτελεί το λιθόχτιστο κτίριο του γυμνασίου, που οικοδομήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920.
Σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο της Βούρμπιανης είναι η εκκλησία της Παναγίας (1903), με ξυλόγλυπτο τέμπλο του 16ου αιώνα και αγιογραφίες χιοναδιτών ζωγράφων.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, οι ναοί των Αγίων Αποστόλων (1824) και του Αγίου Δημητρίου (1859).
Από πλευράς τοπικών εκδηλώσεων, ξεχωρίζει το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία, με γιορτή στην πλατεία του χωριού στις 19 Ιουλίου το βράδυ και εκκλησιασμό στο ξωκλήσι του Αϊ-Λια την επομένη το πρωί.
*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται στο σύνολό τους από το διαδικτυακό τόπο του Δήμου Κόνιτσας.
