Η περσινή έκθεση του ΟΗΕ λειτούργησε ως συνειδησιακή σφαλιάρα για την ανθρωπότητα και τον δρόμο που έχουμε πάρει.
Ένα εκατομμύριο είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση, μας είπε ο ΟΗΕ, στη μεγαλύτερη παγκόσμια αξιολόγηση που έγινε ποτέ.
Μας είπε όμως και κάτι ακόμα: πως τα περιθώρια στενεύουν επικινδύνως αν είναι να κάνουμε κάτι για να σώσουμε τη βιοποικιλότητα και την υγεία του πλανήτη.
Οι δεσμοί που κρατούν εξάλλου τη φύση ενωμένη απειλούνται κι αυτοί από την αποψίλωση των δασών, την υπεραλίευση, τη λαθροθηρία, την ανάπτυξη και τις άλλες ανθρώπινες δράσεις που αφήνουν μαύρο και ζοφερό το στίγμα τους στο περιβάλλον.
Χάρη στην ανθρώπινη δράση, 1 εκατ. είδη πιέζονται στα όρια της εξαφάνισης και μέσα σε 5 χρόνια (από το 2019) κάποια από αυτά μπορεί να μην υπάρχουν πια μεταξύ μας.
«Οι αποδείξεις είναι πεντακάθαρες, η φύση είναι σε μπελάδες. Άρα κι εμείς είμαστε σε μπελάδες», είχε πει εύγλωττα η Sandra Díaz, μέλος της ερευνητικής ομάδας του Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services, που ξεπέρασε τελικά τις 1.500 σελίδες.
Είναι η μόνη τόσο περιεκτική έκθεση, μια μετα-έρευνα που αξιολόγησε τα στοιχεία από 15.000 επιστημονικές πηγές και συντάχθηκε από 145 αυθεντίες από 50 χώρες. Τι άλλο είπε; Πως το 75% των χερσαίων εκτάσεων εμφανίζει «σοβαρές αλλοιώσεις» από την ανθρώπινη δράση, αλλά και το 66% των θαλασσών φέρει «σημαντικό ανθρώπινο αντίκτυπο».
Τα 32.000 μάλιστα από αυτά τα είδη βρίσκονται πια στο κατώφλι της εξαφάνισης, όπως μας λέει η περίφημη Κόκκινη Λίστα (Red List of Threatened Species) της International Union for Conservation of Nature (IUCN), της πιο συνεκτικής και ενημερωμένης πληροφοριακής βάσης δεδομένων παγκοσμίως για τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση.
Πάνω από 100 σημαντικές περιβαλλοντικές οργανώσεις εργάζονται σήμερα για να γίνει πράξη ο παγκόσμιος στόχος της προστασίας του 50% του πλανήτη μέχρι το 2050 (και 30% μέχρι το 2030).
Αν τα καταφέρουν, ίσως περισώσουν την εξαιρετική βιοποικιλότητα της Γης (πάνω από 8,7 εκατ. είδη ζωής) και δεν βλέπουμε ζώα και φυτά αποκλειστικά σε φωτογραφίες.
Ουρακοτάγκος του Βόρνεο
Ο παγκόσμιος πληθυσμός του ουρακοτάγκου απειλείται με εξαφάνιση και τόσο η WWF όσο και το Red List of Threatened Species φέρουν πια τη σήμανση «άκρως απειλούμενο» για το είδος. Την ώρα που ο ουρακοτάγκος της Σουμάτρας αριθμεί μόλις 13.846 μέλη, οι επιστήμονες υποδεικνύουν τον άλλοτε ακμάζοντα πληθυσμό τους στο Βόρνεο, όπου σήμερα έχουν μείνει μόλις πάνω από 104.000 ζώα.
Αν τα νούμερα φαίνονται μεγάλα, είναι τραγικά λίγα, έχοντας απολέσει πάνω από το 60% του πληθυσμού του τα τελευταία 60 χρόνια. Αποκλειστικά εδώ χάρη στον άνθρωπο.
Το φυσικό του περιβάλλον έχει συρρικνωθεί πάνω από 50% την τελευταία εικοσαετία και τα τρία είδη που αποτελούν τον ουρακοτάγκο του Βόρνεο είναι πια ένα βήμα πριν από το επόμενο στάδιο: εξαφανισμένο από τη φύση.
Τίγρης της Νότιας Κίνας
Σύμφωνα με την IUCN, η ασιατική τίγρης χωρίζεται σε δύο αναγνωρισμένα υποείδη: την ηπειρωτική (όπως της Βεγγάλης και της Σιβηρίας) και της Σουμάτρας (Ινδονησιακή). Όλα τα άλλα είδη ασιατικής τίγρης (όπως της Κασπίας) έχουν εξαφανιστεί. Όσες μάλιστα απομένουν στην αχανή Ασία, και από τα δύο είδη, δεν ξεπερνούν σύμφωνα με τη WWF τις 3.900.
Η ασιατική μεγάλη γάτα είχε μέχρι πρόσφατα και ένα ακόμα υποείδος, που προσφάτως μάθαμε πως εξαφανίστηκε από τη φύση. Για τέτοια καταστροφή μιλάμε. Από το 2015 υπάρχει ωστόσο ένας πληθυσμός από 100 τίγρεις της Νότιας Κίνας αποκλειστικά στον ζωολογικό της Suzhou, μια πόλη κοντά στη Σανγκάη. Παραμένουν σε κατάσταση «critically endangered».
Πάντα
Χάρη στις άοκνες προσπάθειες της Κίνας, αλλά και περιβαλλοντικών οργανώσεων και ζωολογικών κήπων, το πάντα σταμάτησε να είναι απειλούμενο είδος στην Κόκκινη Λίστα της IUCN το 2016. Ακριβώς 1.864 από αυτά είχαν καταγραφεί στην άγρια φύση και τα νούμερα έμοιαζαν ελπιδοφόρα.
Πρόκειται ωστόσο για ένα ζώο που για την Κίνα θεωρείται εθνικός θησαυρός και έχουν δοθεί τεράστια κονδύλια για την προσπάθεια επιβίωσής του. Ακόμα κι έτσι όμως το μέλλον του δεν είναι εξασφαλισμένο.
Τόσο το πάντα όσο και το κόκκινο πάντα των Ανατολικών Ιμαλαΐων (παραμένει σε καθεστώς «απειλούμενο») είναι ένα στοίχημα της ανθρωπότητας. Ένα από αυτά που δεν πρέπει να χαθούν…
Θαλάσσια χελώνα
Ζει εδώ και 100 εκατ. χρόνια στον πλανήτη Γη και έπρεπε να έρθει η δράση του ανθρώπου για να την απειλήσει με εξαφάνιση εδώ και τουλάχιστον δύο αιώνες. Τα περισσότερα από τα 7 μεγάλα είδη θαλάσσιας χελώνας είναι σήμερα απειλούμενα είδη, τα καμπανάκια χτυπούν όμως δυνατά για τo είδος Hawksbill.
Η IUCN την πέρασε δυστυχώς στην κατηγορία critically endangered, καθώς το λυσσαλέο κυνήγι για το καύκαλό της, η συλλογή των αυγών της για φαγητό και η καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων την απειλούν πια τρομακτικότερα από ποτέ.
Το εμπόριο που έχει στηθεί γύρω από το καύκαλό της παραμένει μάλιστα ο Νο 1 λόγος για την ανησυχητική συρρίκνωση του πληθυσμού της…
Ασιατικός ελέφαντας
Το μεγαλύτερο χερσαίο ζώο της Ασίας χτυπά κόκκινο στην Κόκκινη Λίστα της IUCN, με λιγότερους από 50.000 ασιατικούς ελέφαντες να έχουν απομείνει στην ήπειρο. Εκεί δηλαδή που ο αφρικανικός ελέφαντας αριθμεί πληθυσμό άνω των 415.000 μελών και παραμένει ένα βήμα πριν γίνει απειλούμενο είδος.
Αλλά και ο ινδικός ελέφαντας δεν τα πάει καλύτερα, απειλούμενο είδος κι αυτός, δεν αριθμεί παρά 20.000-25.000 πληθυσμό.
Ο ασιατικός κινδυνεύει όμως περισσότερο, εξαιτίας της δραστικής απώλειας του φυσικού του περιβάλλοντος και της λαθροθηρίας. Ζει πλέον σε συγκεκριμένες περιοχές της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας.
Μαύρος ρινόκερος
Ούτε 5.500 μέλη δεν απομένουν από το μικρότερο από τα δύο είδη αφρικανικού ρινόκερου (λευκός και μαύρος), με τον πληθυσμό του να έχει συρρικνωθεί δραματικά στον 20ό αιώνα. Η μεγαλύτερη καταστροφή συνέβη μάλιστα, κατά τη WWF, μεταξύ 1960-1995, όταν ο πληθυσμός του συρρικνώθηκε κατά 98% (λιγότερο από 2.500 μέλη).
Ο μαύρος ρινόκερος επέστρεψε κυριολεκτικά ένα βήμα πριν από την πλήρη εξαφάνιση, χάρη στις τεράστιες προσπάθειες προστασίας του.
Φλερτάρει πάντως επικινδύνως με την εξαφάνιση. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση για τον ρινόκερο της Ιάβας, μόλις 58-68 μέλη του ζουν σε προστατευόμενο πάρκο του νησιού, αλλά και τον ρινόκερο της Σουμάτρας, που δεν ξεπερνά τα 80 μέλη.
Αν αναρωτιέστε γιατί ξεπαστρεύτηκε ο ρινόκερος της Ιάβας, είναι για το κέρατό του, που στη μαύρη αγορά πιάνει ακόμα και 30.000 δολάρια το κιλό. Εξαιτίας αυτού και μόνο, τρία από τα πέντε είδη ρινόκερου απειλούνται σήμερα με οριστική εξαφάνιση…
Λεοπάρδαλη Αμούρ
Ο ποταμός Αμούρ λειτουργεί ως φυσικό σύνορο της ρωσικής Άπω Ανατολής και της Κίνας. Κι εκεί κατοικεί ένα σπάνιο υποείδος ενός ζώου που έχουμε συνδέσει με την αφρικανική σαβάνα: η λεοπάρδαλη Αμούρ. Λίγοι την έχουν ακούσει και ίσως κανείς δεν θα την ξέρει στο μέλλον, καθώς είναι ένα από τα ζώα που αναμένεται να εξαφανιστούν αν δεν συμβεί κάτι δραστικό.
Η λεοπάρδαλη που κατοικεί βορειότερα από κάθε άλλη του είδους είναι όσο εκπληκτική και οι άλλες. Ως λεοπάρδαλη της Μαντζουρίας είναι επίσης γνωστή και δυστυχώς σήμερα είναι το πλέον απειλούμενο είδος λεοπάρδαλης. Δεν έχουν καταγραφεί περισσότερες από 84 και για τη διάσωσή της η ώρα είναι ή τώρα ή ποτέ…
Γορίλας Καμερούν και Νιγηρίας
Λιγότερους από 300 γορίλες έχουν καταφέρει να καταγράψουν οι επιστήμονες σε μια τεράστια περιοχή τροπικών δασών του Καμερούν και της Νιγηρίας. Αυτό το είδος (Cross River) του δυτικού γορίλα χωρίζεται σε τουλάχιστον 11 υποείδη και όλα τους δεν αριθμούν πάνω από 300 μέλη συνολικά.
Μοιάζει πολύ με τα είδη του γορίλα των πεδινών, έχει ωστόσο κάποιες διαφορές στην εμφάνιση. Είναι ο πλέον απειλούμενος γορίλας, καθώς οι ατυχείς περιστάσεις έφεραν τον άνθρωπο στα εδάφη που ζει. Αυτή η καταπάτηση της περιοχής του, σε συνδυασμό με την αποψίλωση των δασών και τη λαθροθηρία, τον έχουν αποδεκατίσει.
Η WWF τον έχει βάλει εδώ και καιρό στο προστατευτικό δίχτυ της, δημιουργώντας μια φυλασσόμενη περιοχή, σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις Καμερούν και Νιγηρίας, μήπως και δεν εξαφανιστεί από τη φύση…
Αφρικανικό αγριόσκυλο
Με έναν πληθυσμό που δεν ξεπερνά πλέον τα 1.409 μέλη, σύμφωνα με τα στατιστικά της WWF, ο άγριος σκύλος της Αφρικής είναι ένα ακόμα από τα ζώα για τα οποία έχει σημάνει συναγερμός. Η μεγαλύτερη συγκέντρωσή του βρίσκεται σήμερα στα νότια της ηπείρου και το νότιο κομμάτι της Ανατολικής Αφρικής (Τανζανία και στα βόρεια της Μοζαμβίκης).
Οι αγέλες τους έχουν αποδεκατιστεί κυριολεκτικά και το μέλλον τους κρίνεται εξαιρετικά αβέβαιο, αποτελώντας ένα από τα πλέον απειλούμενα με εξαφάνιση είδη παγκοσμίως.
Νυφίτσα Βόρειας Αμερικής
Ο πληθυσμός της μετρά πλέον 370 μέλη και αυτά είναι μάλλον καλά νέα για ένα ζώο που θεωρούνταν μέχρι προσφάτως εξαφανισμένο από τη φύση. Οι συνδυασμένες προσπάθειες ωστόσο πολιτειακών και ομοσπονδιακών υπηρεσιών, ζωολογικών κήπων, περιβαλλοντικών οργανώσεων, ακόμα και φυλών Ινδιάνων, της χάρισαν μια δεύτερη ευκαιρία για ζωή.
Παραμένει βέβαια ένα άκρως απειλούμενο ζώο, καθώς ο περιορισμός του φυσικού της περιβάλλοντος και οι ασθένειες μπορούν να αποδεκατίσουν ανά πάσα στιγμή τον πληθυσμό της. Με μεγάλη προσπάθεια θα συνεχίσει να υπάρχει στον κόσμο μας…
