Οπως και στις ευρωεκλογές του 2014, έτσι και το 2019, οι νομοί Ξάνθης και Ροδόπης είχαν διαφορετικό χρώμα στον χάρτη από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ο λόγος ήταν το Κόμμα Ισότητας, Ειρήνης και Φιλίας (ΚΙΕΦ), γνωστό για τις άριστες σχέσεις του με το τουρκικό προξενείο Κομοτηνής. Ιδρύθηκε το 1991 από τον ανεξάρτητο μουσουλμάνο βουλευτή και όργανο του τουρκικού βαθέος κράτους, Αχμέτ Σαδίκ. Επί χρόνια βρισκόταν σε αδράνεια. Ο τότε πρόεδρός του, Αχμέτ Χατζηοσμάν, ήταν βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ από το 2007 έως το 2014. Το κόμμα επανεμφανίστηκε στις ευρωεκλογές του 2014.
Το ΚΙΕΦ δεν στόχευε να εκλέξει ευρωβουλευτή. Ακόμη και εάν ψηφιζόταν από το σύνολο των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους μουσουλμάνων ψηφοφόρων (υπολογίζονται στις 100.000) απείχε από το όριο του 3% που θέτει ο νόμος για τη δυνατότητα εκλογής ευρωβουλευτή (στις ευρωεκλογές του 2019 το όριο του 3% ήταν 170.000 ψήφοι). Οι στόχοι του ήταν άλλοι. Επιχείρησε να συσπειρώσει τη μειονοτική ψήφο στη Θράκη. Ο «κίνδυνος» να ψηφίσουν οι μουσουλμάνοι ψηφοφόροι «χριστιανικό» κόμμα ήταν σοβαρός. Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και ΚΚΕ είχαν στους συνδυασμούς τους μουσουλμάνους υποψηφίους. Επίσης, θέλησε να δείξει ότι η μειονότητα υπερψηφίζει ένα κόμμα που ζητεί τον χαρακτηρισμό της μειονότητας ως τουρκικής και όχι ως μουσουλμανικής. Τέλος, έκανε τοπική επίδειξη δυνάμεως. Ετσι έστειλε ένα μήνυμα ότι στις υπόλοιπες εκλογές (εθνικές, δημοτικές και περιφερειακές) καλό είναι τα κόμματα να επιλέγουν ως υποψηφίους άτομα φίλα προσκείμενα προς το ΚΙΕΦ, διότι θα έχουν ως προίκα κάποιες χιλιάδες μειονοτικές ψήφους.
Το ΚΙΕΦ είχε και φιλόδοξους στόχους εκτός Θράκης. Ηθελε να προσεταιριστεί τους μουσουλμάνους στα Δωδεκάνησα και όσους μουσουλμάνους έχουν μετοικήσει από τη Θράκη σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, υποτίθεται ότι απευθυνόταν και σε όσους μουσουλμάνους (με καταγωγή από άλλες χώρες) έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια την ελληνική ιθαγένεια με πολιτογράφηση. Τέλος, μύχια φιλοδοξία του ΚΙΕΦ ήταν να αποσπάσει ψήφους από τη μικρή ομάδα των δίγλωσσων της Μακεδονίας που θεωρούν τους εαυτούς τους Σλαβομακεδόνες. Ετσι, θα έδειχνε ότι εκπροσωπεί συνολικά «μειονοτικούς πληθυσμούς» σε όλη την Ελλάδα.
Τελικώς, το ΚΙΕΦ κατέλαβε πανελλαδικά τη 17η θέση, λαμβάνοντας το (μάλλον ασήμαντο) ποσοστό του 0,71% που μεταφράστηκε σε 40.243 ψήφους. Από τους περίπου 2.500 μουσουλμάνους της Δωδεκανήσου ψηφίστηκε συνολικά από 112 άτομα. Από τους περίπου 20.000-25.000 μουσουλμάνους που ζουν εκτός Θράκης έλαβε συνολικά στην Αττική 519 ψήφους (σε 8 Περιφέρειες) και στη Θεσσαλονίκη 237 ψήφους. Σχεδόν πουθενά στη Μακεδονία δεν κατεγράφησαν ψήφοι υπέρ του ΚΙΕΦ. Επομένως, η εκλογική επιτυχία του ΚΙΕΦ εντοπίστηκε αποκλειστικώς στους δύο νομούς της Θράκης, όπου κατέλαβε την πρώτη θέση στους νομούς Ροδόπης (38%) και Ξάνθης (25%).
Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, όμως, η κατάσταση για το ΚΙΕΦ ήταν χειρότερη εν συγκρίσει προς το 2014. Παρότι η συμμετοχή ήταν η ίδια, έχασε και στους δύο νομούς περίπου 3.500 ψήφους. Η επιρροή του επικεντρώθηκε στους δύο αμιγείς μουσουλμανικούς Δήμους Αρριανών στη Ροδόπη με 84% (τουρκόφωνη αγροτική περιοχή) και Μύκης με 66% (πομακόφωνη ορεινή ζώνη της Ξάνθης). Αντιθέτως, ο σημαντικός αστικός μουσουλμανικός πληθυσμός της Θράκης δεν το υπερψήφισε (Κομοτηνή με 18,5% και Ξάνθη με 8,6%). Η επιρροή ήταν μικρή έως ανύπαρκτη στους Τσιγγάνους. Κύριος χαμένος από τις ψήφους υπέρ του ΚΙΕΦ ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ που έχασε συνολικά και στους δύο νομούς το 28% των ψήφων του Σεπτεμβρίου 2015. Αντιθέτως, η Νέα Δημοκρατία δεν έχασε ιδιαίτερες δυνάμεις καθ’ ότι η εκλογική της επιρροή στη μειονότητα είναι μικρή.
Το ερώτημα που απομένει είναι γιατί ψηφίστηκε το ΚΙΕΦ από τη μειονότητα. Κατ’ αρχάς επρόκειτο για ευρωεκλογές που έχουν ελάχιστη σχέση με τις καθημερινές ανάγκες του κόσμου. Οι ψηφοφόροι πείσθηκαν ότι δεν είχαν τίποτε να χάσουν εάν ψήφιζαν ΚΙΕΦ στις ευρωεκλογές. Επίσης, οι μηχανισμοί επιρροής του τουρκικού προξενείου παίζουν με την αντίληψη ότι το ΚΙΕΦ είναι το «δικό μας» κόμμα και πρέπει να ψηφιστεί. Μεταξύ των ψηφοφόρων υπήρχαν άτομα που ήθελαν να δείξουν ότι η μουσουλμανική μειονότητα έχει ενιαία τουρκική ταυτότητα και κακώς δεν αναγνωρίζεται συνολικά ως τέτοια από το ελληνικό κράτος. Κάποιοι πιστοί μουσουλμάνοι υιοθέτησαν την αντίληψη που καλλιεργείται ότι ο καλός μουσουλμάνος είναι καλός Τούρκος. Τέλος, υπήρχαν και πολλοί που ακολούθησαν το ρεύμα, ιδίως στις αγροτικές περιοχές. Οπως είχε λεχθεί χαρακτηριστικά από κάτοικο της περιοχής, «όταν όλο το κοπάδι πάει από τη μια μεριά, εγώ δεν μπορώ να πάω αντίθετα».
Τέλος, υπάρχει κι ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα. Μεταξύ των 42 υποψηφίων ευρωβουλευτών του ΚΙΕΦ, οι απόφοιτοι ελληνικών πανεπιστημίων ήσαν 2 ή 3. Διανύουμε το 23ο έτος από την πρώτη εφαρμογή της ειδικής ποσοστώσεως του 0,5% για εισαγωγή μουσουλμάνων μαθητών σε ελληνικά πανεπιστήμια και είναι ιδιαίτερα μεγάλος ο αριθμός των επιστημόνων αποφοίτων ελληνικών πανεπιστημίων.
Συμπερασματικά, οι μορφωμένοι της μειονότητας που είναι απόφοιτοι ελληνικών πανεπιστημίων και οι μουσουλμανικοί αστικοί πληθυσμοί γυρνούν την πλάτη προς τις ακραίες φωνές. Αυτό δείχνει τους τομείς στους οποίους πρέπει να εργαστεί κατά τα επόμενα χρόνια το ελληνικό κράτος για την ομαλή ενσωμάτωση της μειονότητας και την αποφυγή χαράξεως διαχωριστικών γραμμών.
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αν. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και υποψήφιος βουλευτής Α΄ Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία.
