Αντιδράσεις μαθητών και εκπαιδευτικών έχει προκαλέσει συνολικά το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας που παρουσιάστηκε και είναι υπό διαβούλευση. Ένα από τα θέματα που έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις είναι η αυστηροποίηση, όπως καταγγέλλεται, της εκπαιδευτικής διαδικασίας: Επαναφορά του χαρακτηρισμού της διαγωγής των τίτλων σπουδών, αλλά και των αποβολών 3,4 και 5ημερών που είχαν περιοριστεί το 2017 σε αποβολές έως 2 ημερών.
Σύμφωνα με το άρθρο 5 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου «ο χαρακτηρισμός της διαγωγής μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναγράφεται στους τίτλους σπουδών, συμπεριλαμβανομένων των απολυτηρίων, των αποδεικτικών απόλυσης και λοιπών αποδεικτικών και πιστοποιητικών σπουδών».
Στην αιτιολογική έκθεση εξηγείται το σκεπτικό του υπουργείου Παιδείας πιο αναλυτικά. Ο χαρακτηρισμός της διαγωγή, σύμφωνα με το υπουργείο, «έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα και αποσκοπεί στον εντοπισμό προβλημάτων συμπεριφοράς σε σχέση με την τήρηση των κανόνων της σχολικής ζωής και στην καλύτερη παιδαγωγική αντιμετώπισή τους». Έτσι, επανέρχεται η αναγραφή της «στους τίτλους σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπως ίσχυε αδιάλειπτα τις τελευταίες δεκαετίες μέχρι το έτος 2017». Η κυβέρνηση, σύμφωνα με όσα γράφονται στην αιτιολογική έκθεση, θεωρεί την αναγραφή «αμιγώς παιδαγωγικό μέτρο, που συνάδει με τον σφαιρικότερο παιδευτικό ρόλο του σχολείου. Και ως τέτοιο δεδομένο παιδαγωγικού χαρακτήρα, αναγράφεται στους οικείους τίτλους σπουδών».
Η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, μιλώντας στην ΕΡΤ υπερασπίστηκε την επιλογή αυτή, υποστηρίζοντας ότι «η συμπεριφορά είναι μέρος της διαπαιδαγώγησης». Ο σχολικός εκφοβισμός είναι επίσης μείζον θέμα στα ελληνικά σχολεία, είπε, και το συνέδεσε με μέτρα αυστηροποίησης στο σχολείο (διαγωγή, αποβολές 3 έως 5 ημερών κ.α).
Η αναφορά στο 2017 δεν είναι τυχαία, αφού τότε ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου (κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) έκανε δεκτό αίτημα 28 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για κατάργηση της αξιολόγησης της διαγωγής των μαθητών. Συγκεκριμένα, στην Ερώτηση των βουλευτών σημειώνονταν ότι με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 104 του 1979, η διαγωγή των μαθητών μπορούσε να χαρακτηριστεί μπορεί να χαρακτηριστεί «κοσμία», ακόμα και «επίμεμπτη». Ένα από τα επιχειρήματα ήταν πως ο χαρακτηρισμός της διαγωγής «χρησιμοποιήθηκε για την περιθωριοποίηση μαθητών, πολλές φορές λόγω των ιδεών τους, την πολιτική δράση τους, τη θρησκεία, το χρώμα τους».
Το Προεδρικό Διάταγμα του 1979
Τι προέβλεπε ακριβώς το το Πρεδρικό Διάταγμα του 1979, στο άρθρο 26; Ας δούμε συγκεκριμένα:
- Η συμπεριφορά μαθητών, η καθ’ οιονδήποτε τρόπον εκδηλουμένη εντός και εκτός του σχολείου δια πράξεων ή παραλείψεων, συνιστά την διαγωγή αυτών.
- Η διαγωγή περιλαμβάνεται μεταξύ των στοιχείων της σχολικής καταστάσεως των καθ’ έκαστον σχολικόν έτος εις το Γυμνάσιον ή Λύκειον φοιτώντων μαθητών και ελέγχεται, χαρακτηρίζεται και καταχωρίζεται εις τα οικεία βιβλία κατά τας διατάξεις του παρόντος Π. Δ/τος.
- Η προσήκουσα διαγωγή των μαθητών, νοουμένη ως έμπρακτος συμμόρφωσις προς τους διέποντας την σχολικήν ζωήν κανόνας και προς τας ηθικάς αρχάς του κοινωνικού περιβάλλοντος, εντός του οποίου διαβιούν, αποτελεί υποχρέωσιν αυτών, πάσα δε παρέκκλισις εκ ταύτης, εκδηλουμένη δι’ υπαιτίου πράξεως ή παραλείψεως, αποτελεί αντικείμενον παιδαγωγικού ελέγχου και εν ανάγκη αντιμετωπίζεται δια σχολικών κυρώσεων κατά τας διατάξεις του παρόντος Π.Δ/τος.
- Η διαγωγή εκάστου μαθητού χαρακτηρίζεται «κοσμιωτάτη», «κοσμία», «επίμεπτη», αναλόγως των συνιστώντων αυτών χαρακτηριστικών στοιχείων κατά τας κατωτέρω διακρίσεις:
- α) «Κοσμιωτάτη» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητού τινος όταν ούτος τηρή απολύτως την κατά την έννοιαν της παρ. 3 του παρόντος άρθρου προσήκουσαν διαγωγήν.
- β) «κοσμία» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητού τινός, όταν ούτος παρεκκλίνη από την προσήκουσαν, κατά την έννοιαν της παρ. 3 του παρόντος άρθρου προσήκουσαν διαγωγή, ουχί όμως άνευ παρεκκλίσεων
- γ) «επίμεπτη» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητού τινός, όταν ούτος παρεκκλίνη από την προσήκουσαν, κατά την έννοιαν της παρ. 3 του παρόντος άρθρου, διαγωγήν εις βαθμόν ανεπίτρεπτον, αλλ` η παρέκκλισις αύτη κρίνεται επιδεκτική παιδαγωγικής επανορθώσεως εντός του αυτού σχολικού περιβάλλοντος.
Η Υπουργική Απόφαση του 2018
Με Υπουργική απόφαση τον Ιανουάριο του 2018, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, οι χαρακτηρισμοί άλλαξαν και δεν αναγράφονταν στους τίτλους σπουδών. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 3 της Υπουργικής Απόφασης αναφέρεται:
1. Η συμπεριφορά των μαθητών/τριών, που εκδηλώνεται με οποιοδήποτε τρόπο εντός ή εκτός του σχολείου με πράξεις ή παραλείψεις, συνιστά τη διαγωγή τους.
2. Η διαγωγή περιλαμβάνεται μεταξύ των στοιχείων της μαθητικής κατάστασης των μαθητών/τριών που φοιτούν κάθε έτος στο Γυμνάσιο ή Γενικό Λύκειο ή Επαγγελματικό Λύκειο, στα Γυμνάσια ΕΑΕ, στα Λύκεια ΕΑΕ, στα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια-Λύκεια και Ε.Ε.Ε.ΕΚ. και ελέγχεται, χαρακτηρίζεται και καταχωρίζεται στα οικεία βιβλία, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας.
3. Οι μαθητές/τριες οφείλουν να ακολουθούν τους κανόνες που διέπουν τη σχολική ζωή, όπως αυτοί ορίζονται από την κείμενη νομοθεσία και το Πλαίσιο Οργάνωσης της Σχολικής Ζωής (σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην παρ. 5 του άρθρου 30). Κάθε πράξη ή παράλειψη που έρχεται σε αντίθεση με αυτούς αποτελεί αντικείμενο παιδαγωγικού ελέγχου και αντιμετωπίζεται με παιδαγωγικά μέσα.
4. Η διαγωγή κάθε μαθητή/τριας χαρακτηρίζεται ως «εξαιρετική», «καλή» ή «μεμπτή» ως εξής: α) «Εξαιρετική» χαρακτηρίζεται η διαγωγή του/της μαθητή/τριας, όταν τηρεί απολύτως τους κανόνες της σχολικής ζωής. β) «Καλή» χαρακτηρίζεται η διαγωγή του/της μαθητή/τριας, όταν υπάρχουν παρεκκλίσεις από την τήρηση των κανόνων της σχολικής ζωής. γ) «Μεμπτή» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητή/τριας όταν αυτός/ή αποκλίνει από την προσήκουσα διαγωγή σε βαθμό ανεπίτρεπτο, αλλά κρίνεται ότι είναι δυνατή η επανόρθωση της παρέκκλισης αυτής εντός του ίδιου σχολικού περιβάλλοντος.. δ) Όταν κρίνεται ότι η απόκλιση από την προσήκουσα διαγωγή δεν είναι δυνατόν να επανορθωθεί εντός του ίδιου σχολικού περιβάλλοντος, ο/η μαθητής/τρια υποχρεώνεται σε αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, με τη διαδικασία που περιγράφεται στην περιπτ. δ της παρ. 3 του άρθρου 31, ώστε σε ένα νέο σχολικό περιβάλλον να δοθεί η ευχέρεια βελτίωσης της διαγωγής του/της.
5. Ο ετήσιος χαρακτηρισμός της διαγωγής των μαθητών/τριών πραγματοποιείται με τη λήξη του διδακτικού έτους με ειδική πράξη του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών, ο οποίος αποφαίνεται κατά πλειοψηφία συνεκτιμώντας την εν γένει συμπεριφορά τους στο σχολείο και εκτός αυτού καθώς και τα παιδαγωγικά μέτρα ή τις ηθικές αμοιβές που έχουν καταχωριστεί στα οικεία βιβλία. Κάθε χαρακτηρισμός διαγωγής ως «καλής» ή «μεμπτής» πρέπει να είναι αιτιολογημένος.
6. Στην ίδια πράξη χαρακτηρίζεται και η διαγωγή των μαθητών/τριών των οποίων η φοίτηση χαρακτηρίστηκε ανεπαρκής.
7. α) Ο χαρακτηρισμός της διαγωγής των μαθητών/τριών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα και αποσκοπεί στον εντοπισμό προβλημάτων συμπεριφοράς και στην καλύτερη παιδαγωγική αντιμετώπιση τους στο πλαίσιο της σχολικής ζωής. Κανένας χαρακτηρισμός που αφορά τη διαγωγή των μαθητών/τριών αυτών δεν αναγράφεται στους τίτλους σπουδών, όπως στα απολυτήρια, στα αποδεικτικά απόλυσης και στα κάθε είδους αποδεικτικά και πιστοποιητικά σπουδών. β) Αποδεικτικά απόλυσης και κάθε είδους αποδεικτικά και πιστοποιητικά σπουδών, που αφορούν μαθητές/τριες που φοίτησαν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος, εκδίδονται εφεξής χωρίς την αναγραφή του χαρακτηρισμού της διαγωγής.
8. Καμία μεταβολή της διαγωγής μαθητή/τριας δεν μπορεί να γίνει από τον Σύλλογο Διδασκόντων/ουσών μετά την οριστική έξοδο του/της από το σχολείο.
