Τα fake news είναι σήμερα πιο διαδεδομένα από ποτέ και αυτή η εξάπλωση των ψευδών ειδήσεων έχει οδηγήσει σε μια σειρά ερευνών με δημοσιευμένα πάνω από 4.000 επιστημονικά άρθρα σχετικά με το θέμα τα τελευταία χρόνια. Μια πρόσφατη ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε θέτει το ερώτημα: πόσο καλοί είναι οι άνθρωποι στην αξιολόγηση της ακρίβειας των ειδήσεων που διαβάζουν;
Η μετα-ανάλυση, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Human Behavior, συνδύασε δεδομένα από 67 μελέτες που περιλάμβαναν περισσότερους από 194.000 συμμετέχοντες από 40 χώρες, από τους οποίους ζητήθηκε να προσδιορίσουν τις ειδήσεις ως αληθινές ή ψευδείς.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν, ως επί το πλείστον, σε θέση να κάνουν τη διάκριση μεταξύ αληθινών και ψευδών ειδήσεων και ήταν πιο επιφυλακτικοί απέναντι στις δεύτερες.
Οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης πόσο συχνά οι συμμετέχοντες χαρακτήριζαν λανθασμένα τις αληθινές ειδήσεις ως ψευδείς, μια τάση γνωστή ως «προκατάληψη σκεπτικισμού». Οι ίδιοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι συμμετέχοντες ήταν πιο πιθανό να αμφισβητήσουν τις αληθινές ειδήσεις παρά να πιστέψουν τις ψευδείς.
Τα ευρήματα αναδεικνύουν το ευρύτερο πρόβλημα της παραπληροφόρησης στην κοινωνία, εξήγησαν οι συγγραφείς της μελέτης. «Το πρόβλημα ίσως δεν είναι τόσο ότι οι άνθρωποι είναι αφελείς και πέφτουν εύκολα θύματα των fake news, αλλά ότι είναι υπερβολικά επιφυλακτικοί και δύσκολα εμπιστεύονται τις αξιόπιστες πληροφορίες».
Οι συγγραφείς επίσης ανέφεραν ότι αυτή η αυξημένη επιφυλακτικότητα είναι ανησυχητική, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, η εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης μειώνεται και όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποφεύγουν τις ειδήσεις.
Στην ανάλυση φάνηκε ότι η παρουσία μιας πηγής δεν είχε στατιστικά σημαντική επίδραση στη διάκριση των ειδήσεων ή στην «προκατάληψη». Ομοίως, ούτε το θέμα των ειδήσεων είχε σημαντική επίδραση. Οι συμμετέχοντες ήταν πιο επιφυλακτικοί προς τους τίτλους που παρουσιάζονταν online με εικόνα και ένα περιληπτικό κείμενο ή μόνο με εικόνα σε σύγκριση με τις ειδήσεις που περιείχαν μόνο τίτλους.
Fake news- Τα αντιλαμβανόμαστε αλλά δυσκολευόμαστε να δεχθούμε και την αλήθεια
Οι συμμετέχοντες ήταν καλύτεροι στο να εντοπίζουν τις αληθινές και τις ψευδείς ειδήσεις που ευθυγραμμίζονταν με τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Μπορούσαν επίσης να εντοπίσουν ψευδείς ειδήσεις που αντιβαίνανε στη πολιτική τους θέση, αλλά ήταν πιο επιφυλακτικοί προς τις ειδήσεις που συγκρούονταν με τις πεποιθήσεις τους.
«Αυτό υποστηρίζει την ιδέα ότι οι άνθρωποι δεν είναι αφελείς απέναντι σε ειδήσεις με τις οποίες συμφωνούν, αλλά είναι υπερβολικά επιφυλακτικοί απέναντι σε ειδήσεις με τις οποίες διαφωνούν», έγραψαν οι ερευνητές. «Οι παρεμβάσεις επομένως θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στην ενίσχυση του πόσο ανοιχτοί είμαστε προς τις αντίθετες απόψεις».
Το αντίδοτο στην παραπληροφόρηση είναι η αλήθεια. Τα τελευταία χρόνια, έχουν αναπτυχθεί οργανισμοί και εταιρείες με σκοπό να ρίχνουν φως στα fake news. Κι ενώ η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι είμαστε ικανοί να εντοπίσουμε τις ψευδείς ειδήσεις, οι επιστήμονες μας προτρέπουν να γίνουμε λιγότεροι επιφυλακτικοί προς τις αληθινές.
