To να περνά κανείς υπερβολικά πολύ χρόνο μόνος μπορεί να είναι ανθυγιεινό και υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της υπερβολικής απομόνωσης μπορούν να διαρκέσουν μια ζωή.
Ωστόσο, οι άνθρωποι που επιλέγουν να μένουν μόνοι τους επειδή το απολαμβάνουν, έχουν συνήθως μεγαλύτερη δημιουργικότητα, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Personality and Individual Differences. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η δημιουργικότητα είναι πολλές φορές ένα “μοναχικό” φαινόμενο.
Η σχέση όμως κοινωνικής απομόνωσης και δημιουργικότητας δεν ισχύει για όλες τις κατηγορίες των ανθρώπων. Κάποιοι αποφεύγουν τους άλλους για ψυχολογικούς λόγους, όπως επειδή είναι πολύ ντροπαλοί ή έχουν κοινωνική φοβία (αγχώδη διαταραχή) ή πάσχουν από διαταραχή προσωπικότητας.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Julie Bowker του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο, της Νέας Υόρκης, μελέτησαν 295 άτομα μέσης ηλικίας 19,5 ετών.
Οι συμμετέχοντες εξετάσθηκαν για το πόσο δημιουργικοί ήταν και για την τάση που είχαν να μένουν μόνοι τους. Επίσης κατά πόσο είχαν τάση για άγχος, κατάθλιψη και επιθετικότητα.
Σε γενικές γραμμές, διαπιστώθηκε ότι αυτοί που ήταν λιγότερο κοινωνικοί ήταν πιο δημιουργικοί. Αντίθετα, η ντροπαλότητα και η αποφυγή των άλλων σχετίζονταν αρνητικά με τη δημιουργικότητα.
Η Bowker δήλωσε ότι «τα ντροπαλά και αποφευκτικά άτομα συχνά έχουν μεγαλύτερη ανικανότητα στο να χρησιμοποιήσουν το χρόνο της μοναχικότητάς τους με ευτυχισμένο και παραγωγικό τρόπο, ίσως επειδή τους απασχολούν συνεχώς αρνητικές σκέψεις και φόβοι».
Οι ερευνητές επισήμαναν ότι οι λιγότερο κοινωνικοί άνθρωποι μπορεί να περνούν περισσότερο χρόνο μόνοι τους από ό,τι με άλλους, αλλά δεν είναι αντικοινωνικοί. Συνήθως δεν παίρνουν οι ίδιοι την πρωτοβουλία για μια κοινωνική επαφή, αλλά συχνά δεν απορρίπτουν τις προσκλήσεις από άλλους.
Σύμφωνα με την Bowker, τα λιγότερο κοινωνικά άτομα δεν έχουν λίγες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, έτσι ώστε όταν μένουν μόνοι τους, μπορούν να χαρούν τη μοναξιά τους. Επιπλέον, είναι πιο ικανοί στο να σκέφτονται δημιουργικά και να αναπτύσσουν ιδέες, όπως ένας καλλιτέχνης ή ένας διανοούμενος.
Όπως ανέφερε η ειδικός, το βασικό που μετράει, είναι το κίνητρο. Πρέπει να κατανοήσουμε για ποιον λόγο κάποιος αποσύρεται κοινωνικά, για να καταλάβουμε τους κινδύνους και τα οφέλη από κάτι τέτοιο.
Ανάμεσα στα οφέλη είναι η καλύτερη επαφή με τον εαυτό, τη φύση και την πνευματικότητα (ή με το Θεό για τους πιστούς). Ανάμεσα στους κινδύνους είναι η απώλεια των φίλων και της ευρύτερης κοινωνικής υποστήριξης, η απώλεια κοινωνικών δεξιοτήτων και ο αυτοοικτιρμός.
Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που αποφεύγουν τους συνομηλίκους τους, κινδυνεύουν περισσότερο από άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις και κακές σχολικές επιδόσεις. Κάποιες μελέτες έχουν συσχετίσει τη μοναξιά στη μέση και την τρίτη ηλικία με μεγαλύτερη πιθανότητα άνοιας, κατάθλιψης και πρόωρου θανάτου.
