Το να γίνει κάποιος αστροναύτης είναι πολύ δυσκολότερο από το να γίνει δεκτός στο Χάρβαρντ. Πενήντα χρόνια από την πρώτη προσσελήνωση επανδρωμένης αποστολής στη Σελήνη, όμως, κανονικοί άνθρωποι με μερικές δεκάδες εκατομμύρια δολάρια στην τσέπη τους, για μία μοναδική ταξιδιωτική εμπειρία, θα μπορούν να «αγοράσουν» μια βόλτα σε τροχιά με πύραυλο. Την περασμένη εβδομάδα, η NASA ανακοίνωσε ότι για πρώτη φορά θα επιτρέψει σε ιδιώτες να πετάξουν με διαστημόπλοιο μέχρι τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ), το μόνο κατοικημένο σημείο έξω από τη γήινη επιφάνεια.
Η NASA δεν σχεδιάζει να μετατραπεί σε ταξιδιωτικό γραφείο του Διαστήματος. Ιδιωτικές εταιρείες θα πρέπει να καταβάλλουν στην αμερικανική υπηρεσία 35.000 δολάρια τη βραδιά για κάθε επιβάτη, ο οποίος θα θέλει να διανυκτερεύσει στις κουκέτες του ΔΔΣ και να χρησιμοποιήσει τις «ανέσεις» του, που περιλαμβάνουν ατμοσφαιρικό αέρα, πόσιμο νερό, πρόσβαση στο Διαδίκτυο και χρήση της τουαλέτας. (Οι εταιρείες θα χρεώνουν πολύ περισσότερα για να καλύψουν τα έξοδα του ταξιδιού με πύραυλο και να εξασφαλίσουν κέρδος.) Η ανακοίνωση εντάσσεται στη νέα πολιτική οικονομικής εκμετάλλευσης του ΔΔΣ, κάτι το οποίο έβρισκε αντίθετη τη NASA στο παρελθόν. «Αυτή είναι μια εντελώς νέα δραστηριότητα για εμάς», λέει ο Ουίλιαμ Γκερστενμάιερ, επικεφαλής διαστημικής εξερεύνησης της υπηρεσίας.
Η πρόσφατη ανακοίνωση μπορεί επίσης να βοηθήσει στην επίλυση των ερωτημάτων για το μέλλον του διαστημικού σταθμού. Η κυβέρνηση Τραμπ προκάλεσε σάλο πέρυσι με την πρότασή της για διακοπή της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης του σταθμού στα τέλη του 2024 και την υιοθέτηση νέων κερδοφόρων προγραμμάτων, τα οποία δεν έχουν καν σχεδιασθεί ακόμη. Αξιωματούχοι της NASA ανέφεραν πως στόχος της υπηρεσίας είναι η μετάβαση στους σταθμούς σε τροχιά, που θα ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες. «Ελπίζουμε ότι θα αναπτυχθούν νέες δυνατότητες, που θα υποκαταστήσουν τον ΔΔΣ. Δεν θα εγκαταλείψουμε, όμως, τον σταθμό εφόσον δεν έχει βρεθεί εναλλακτική λύση», σημειώνει η Ρόμπιν Γκέιτενς, αρμόδια της NASA για τον διαστημικό σταθμό.
Και διαφημίσεις
Η αμερικανική υπηρεσία ανακοίνωσε επίσης ότι θα επιτρέψει ορισμένες καθαρά κερδοσκοπικές πρωτοβουλίες, χωρίς εκπαιδευτική ή ερευνητική διάσταση. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν σύντομα διαστημικά ταξίδια για ιδιώτες. Στα τέλη του μήνα η NASA θα αναζητήσει προτάσεις για πρόσδεση θαλαμίσκου στον διαστημικό σταθμό.
Ο θαλαμίσκος θα ανήκει σε ιδιωτική εταιρεία. Η διαστημική υπηρεσία δεν σχεδιάζει, πάντως, να στρατολογήσει εταιρικούς χορηγούς στον σταθμό. Οι αστροναύτες της NASA δεν θα έχουν δικαίωμα να διαφημίζουν προϊόντα, αλλά θα μπορούν να συμμετέχουν σε τηλεοπτικές παραγωγές διαφημίσεων από το Διάστημα για λογαριασμό εταιρικών πελατών.
Παρότι οι τιμές θα είναι υψηλές για τους ταξιδιώτες, τα έσοδα που μπορεί να αποκομίσει η NASA από τον διαστημικό τουρισμό δεν αναμένεται να καλύψουν το κόστος του προγράμματος του διαστημικού σταθμού, που είναι το πλέον δαπανηρό για την αμερικανική υπηρεσία. Η NASA ξοδεύει αυτήν τη στιγμή 4 δισ. δολάρια τον χρόνο για τη συντήρησή του. «Ο διαστημικός τουρισμός δεν πρόκειται να είναι κερδοφόρος για τη NASA», λέει ο οικονομικός διευθυντής της υπηρεσίας, Τζεφ Ντεβίτ. Τα έσοδα αυτά, όμως, μπορεί να βοηθήσουν στην κάλυψη του κόστους των διαστημικών προγραμμάτων, επιτρέποντας στην υπηρεσία να επενδύσει μεγαλύτερα κεφάλαια σε άλλα προγράμματα. Ο κ. Ντεβίτ εξηγεί ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για να υπολογίσουμε πόσα μπορεί να αποκομίσει η NASA από τα νέα της προγράμματα, καθώς όλα θα εξαρτηθούν από τη ζήτηση της αγοράς. Μέχρι στιγμής, η εταιρεία Bigelow της Νεβάδας έχει καταθέσει αιτήσεις για τέσσερις εκτοξεύσεις με πυραύλους της εταιρείας SpaceX του Ελον Μασκ, για τη μεταφορά ιδιωτών στον ΔΔΣ. Κάθε πτήση θα έχει τουλάχιστον τέσσερις θέσεις. Η απόφαση της Bigelow να αγοράσει ταξίδια με την κάψουλα SpaceX σημαίνει ότι το πρόγραμμά της θα είναι ανεξάρτητο από αυτό της NASA και ότι η διαμονή των πελατών στον σταθμό μπορεί να είναι πιο μακρά, φθάνοντας τις 30 ή ακόμη και τις 60 ημέρες. Η εταιρεία δεν έχει αρχίσει ακόμη την αναζήτηση πελατών και δεν έχει ορίσει το κόστος των θέσεων.
Οι ιδιωτικές εταιρείες σχεδιάζουν να αξιοποιήσουν τον ΔΔΣ ως βάση για την κατασκευή δικών του διαστημικών σταθμών σε τροχιά γύρω από τη Γη, ενώ οι επικεφαλής της Bigelow εκτιμούν πως η διοργάνωση επανδρωμένων ταξιδιών με τουρίστες θα προσφέρει στην εταιρεία την αναγκαία εμπειρία για την πραγματοποίηση περίπλοκων διαστημικών αποστολών. Την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, επτά ιδιώτες επισκέφθηκαν τον σταθμό, αν και οι αποστολές αυτές διοργανώθηκαν από τη ρωσική Υπηρεσία Διαστήματος. Την εποχή εκείνη, η NASA δεν είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για τέτοιες κερδοσκοπικές πρωτοβουλίες.
Εκτοτε, διάφορες επιλογές για ιδιωτικά ταξίδια στο Διάστημα έχουν εμφανισθεί. Η εταιρεία του Ρίτσαρντ Μπράνσον και αυτή του Τζεφ Μπέζος σχεδιάζουν να μεταφέρουν τουρίστες σε σύντομα ταξίδια σε τροχιά γύρω από τη Γη, ενώ η SpaceX ανακοίνωσε ότι Ιάπωνας μεγιστάνας θα χρηματοδοτήσει ταξίδι γύρω από τη Σελήνη. Η ιδέα της πρόσθεσης εμπορικού θαλαμίσκου στον διαστημικό σταθμό θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να περιορίσουν το κόστος του σταθμού, σύμφωνα με τις επιταγές της κυβέρνησης Τραμπ.
Οι εταιρείες Bigelow και Axiom είχαν προτείνει τη δημιουργία τέτοιων εμπορικών «προεκτάσεων» του σταθμού στην κυβέρνηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Η NASA σχεδίαζε μάλιστα να ζητήσει προτάσεις από ιδιωτικές εταιρείες για τη δημιουργία δεύτερης, ξεχωριστής κάψουλας, η οποία δεν θα είναι μόνιμα συνδεδεμένη με τον διαστημικό σταθμό, αλλά θα κινείται αυτόνομα σε τροχιά γύρω από αυτόν.
