Σύμβολο του σεξ, σταρ, δεινή πρωταγωνίστρια, αδέσμευτο πνεύμα, με ανυπόταχτο χαρακτήρα, που έφτασε στην κορυφή σχεδόν με την πρώτη και έπεσε στα αζήτητα σε χρόνο ρεκόρ, βλέποντας το αληθινό πρόσωπο του Χόλιγουντ, των μεγαλοπαραγωγών, αλλά κι ενός κυκλώματος που επιβεβαιώνει την ύπαρξή του ανεβάζοντας και γκρεμίζοντας καριέρες, γλεντώντας με την καταστροφή όσων δεν υποκύπτουν.
Η Κιμ Νόβακ μπορεί να έκανε ορισμένους συμβιβασμούς με την κινηματογραφική βιομηχανία, αλλά ποτέ δεν χώνεψε τα αφεντικά τού Χόλιγουντ, τις άθλιες συμπεριφορές τους, τη συνηθισμένη πρακτική τους να θεωρούν τις στάρλετ ή τις ανερχόμενες ηθοποιούς σαν κορίτσια ελευθέριων ηθών, έτοιμα και γεμάτα ευγνωμοσύνη που θα τους κάνουν τα κέφια στο κρεβάτι ή ακόμη και στα πολυτελή γραφεία τους, ακόμη και μπροστά σε τρίτους, ως έπαθλα της μεγαλομανίας τους. Μπορεί σήμερα ακόμη και ορισμένες λέξεις ή μια άγαρμπη κίνηση να συνιστούν ποινικά και ηθικά κολάσιμες συμπεριφορές, αλλά εκείνες τις εποχές η σεξουαλική κακοποίηση, η κακοποιητική συμπεριφορά θεωρείτο μία φυσική εξέλιξη για την προώθηση μίας ηθοποιού και ειδικά αν ήταν νεαρή ή και ανήλικη…
Συμπληρώνοντας τα 90 της χρόνια (13 Φεβρουαρίου 1933), η Κιμ Νόβακ μάλλον δεν θέλει να θυμάται και πολλά από τη σύντομη πορεία της στον κινηματογράφο, καθώς πέρασε δύσκολες στιγμές, με αποκορύφωμα την βάναυση συμπεριφορά του Χάρι Κον, του αφεντικού της Columbia, που της έδωσε τον ρόλο της ζωής της, στο “Vertigo” («Δεσμώτης του Ιλίγγου») και στη συνέχεια έκανε ότι μπορούσε για να την εξαφανίσει από προσώπου γης.
«Μις Καταψύκτης»
Η Μέριλιν Πολίν Νόβακ, γεννήθηκε στο Σικάγο και ήταν η δεύτερη κόρη μιας οικογένειας μεταναστών από την Τσεχία, η οποία έζησε την εποχή του οικονομικού κραχ και ο πατέρας της αναγκάστηκε από καθηγητής Ιστορίας να γίνει μεταφορέας. Τελειώνοντας το κολέγιο, το καλοκαίρι η Νόβακ θα γίνει το μοντέλο προώθησης ενός καταψύκτη ως «Μις Καταψύκτης»!
Η επιτυχία της ως μοντέλο, θα την οδηγήσει στο Λος Άντζελες και στην κινηματογραφική Μέκκα, απ’ την οποία θα ξεκλέψει κάποια ασήμαντα ρολάκια. Αυτά όμως αρκούσαν για να την ανακαλύψει ένας ατζέντης και να την στείλει στην Columbia, με ένα μακροχρόνιο συμβόλαιο. Εκεί θα έχει την πρώτη της επαφή με το αφεντικό της εταιρείας, Χάρι Κον, ο οποίος θέλησε να της αλλάξει το επώνυμο, σε ένα πιο πιασάρικο, αλλά εκείνη τα… στύλωσε.
Απέναντι στη Ρίτα και την Μέριλιν
Η ξεχωριστή της ομορφιά και το ταλέντο της θα πείσουν τους ιθύνοντες της Columbia ότι μπορεί να γίνει η διάδοχος της Ρίτα Χέιγουορθ, το αστέρι της οποίας είχε αρχίσει να θολώνει στα μέσα της δεκαετίας του ’50 και να ανταγωνιστεί το σύμβολο του σεξ και πρωταγωνίστρια της 20th Century-Fox Μέριλιν Μονρό.
Στους πρώτους δυο σημαντικούς ρόλους της, σε ένα φιλμ νουάρ με τον Φρεντ ΜακΜάρεϊ και μία ρομαντική κωμωδία με τον Τζακ Λέμον, θα λάβει ευνοϊκές κριτικές και οι ταινίες θα τα πάνε περίφημα στο Box Office, ενώ τον επόμενο χρόνο, το 1955, θα πρωταγωνιστήσει στο αστυνομικό δράμα «5 Against the House», δίπλα στον Μπράιαν Κιθ, ανεβάζοντας περισσότερο τις μετοχές της. Επίσης, θα παίξει έναν χαρακτηριστικό ρόλο δίπλα στον Φρανκ Σινάτρα, στο κλασικό δράμα «Ο Άνθρωπος με το Χρυσό Χέρι», ενώ θα ακολουθήσει απνευστί η εξαιρετική κομεντί «Πικ Νικ», φτιάχνοντας ένα υπέροχο ζευγάρι με τον Γουίλιαμ Χόλντεν.
Η ώρα του Ιλίγγου
Η πετυχημένη της πορεία, που συνοδεύτηκε και με άλλους ενδιαφέροντες ρόλους, θα τη φέρει ως πρωταγωνίστρια στο Vertigo, που για πολλούς θεωρείται η καλύτερη ταινία όλων των εποχών και εναλλάσσεται στην πρώτη θέση με τον «Πολίτη Κέιν» σε λίστες της κριτικής και επιφανών επαγγελματιών του σινεμά, μία μανία που αγγίζει τα όρια της φαιδρότητας, αλλά σίγουρα ένα αριστουργηματικό φιλμ που αποτελεί σταθμό για τον κινηματογράφο.
Όμως, η ταινία και πώς έφτασε να κάνει τη Νόβακ αστέρι και μία ηθοποιό που περνά στη σφαίρα του θρύλου, δεν ήταν μια απλή ευτυχής συγκυρία συνάντησης με τον ιδιοφυή Χίτσκοκ και τον τεράστιο Τζίμι Στιούαρτ, αλλά και των υπόλοιπων σπουδαίων συντελεστών. Είναι μία ταινία γεμάτη παράδοξα, με κυριότερο όλων την ανάδειξη μίας ηθοποιού σε σταρ, που αν δεν πρωταγωνιστούσε σε αυτήν, σήμερα θα ήταν ακόμη μία συμπαθητική ηθοποιός, από τις δεκάδες που πέρασαν από το Χόλιγουντ.
Από την Γκρέις και την Βέρα στην Κιμ
Πρώτα απ’ όλα, ο διπλός ρόλος της πρωταγωνίστριας αρχικά πήγαινε προς την αγαπημένη του Χιτς, Γκρέις Κέλι, αλλά αυτό έμεινε στο όνειρό του, αφού είχε παντρευτεί τον Ρενιέ και πλέον ήταν η πριγκίπισσα Γκρέις του Μονακό. Η δεύτερη επιλογή του «μετρ» ήταν η Βέρα Μάιλς, αλλά εκείνη πήγε και έμεινε έγκυος χωρίς να τον ρωτήσει! Έτσι, η Νόβακ ήρθε σχεδόν σαν λύση ανάγκης, ενώ ο Χίτσκοκ ποτέ δεν την αποδέχθηκε, δηλώνοντας χρόνια μετά ότι ήταν μία αποτυχημένη επιλογή. Σε αντίθεση με την αμερικάνικη κριτική –η ευρωπαϊκή πλευρά αποθέωσε το φιλμ– η Νόβακ ήταν εντυπωσιακή και πολλοί συμφωνούν με την άποψη του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, αλλά και άλλων σκηνοθετών ότι «η ταινία ήταν τόσο καλή ακριβώς λόγω της Κιμ Νόβακ, δίνοντας στο φιλμ, προσβασιμότητα, ζεστασία κι έναν τραγικό αέρα». Επίσης, πρέπει να αναφερθεί, γιατί έχει μία σχέση με την πορεία της Νόβακ στη συνέχεια, ότι η ταινία πήγε άσχημα στα ταμεία των ΗΠΑ και έπρεπε να έρθει η Ευρώπη για να δικαιωθεί ο Χίτσκοκ και το τελικό αποτέλεσμα.
Πάντως, η Κιμ Νόβακ δεν είχε ιδιαίτερα προβλήματα με τον ιδιότροπο -επιεικώς- Χίτσκοκ, δηλώνοντας ότι «ποτέ δεν με έκανε να νιώθω κατώτερη», αλλά μάλλον ένιωθε την απαξίωση που είχε ο Άγγλος σκηνοθέτης προς τους ηθοποιούς και αυτό το συνειδητοποίησε όταν τον ρώτησε κάτι σχετικά με τα κίνητρα των χαρακτήρων της ταινίας και ο Χίτσκοκ της απάντησε «μην το ψάχνεις πολύ, απλώς είναι μία ταινία».
Στο περιθώριο
Το Vertigo στα τέλη της δεκαετίας του ’50 αποθεώθηκε από τους κριτικούς στη Γαλλία, έγινε ένα από τα εμβληματικά έργα του σινεμά και μαζί της έφτασε στα αστέρια και η απαράμιλλη ερμηνεία της Κιμ Νόβακ. Όμως, ήταν και η ταινία που θα την έκανε δέσμια ενός μύθου, που δεν θα μπορούσε να ξεπεράσει ποτέ, και με το σιγοντάρισμα των αφεντικών του Χόλιγουντ θα την στείλουν στα αζήτητα και πριν ακόμη φτάσει στην ωριμότητά της θα βρεθεί στο περιθώριο, με σκόρπιες εμφανίσεις.
Μάλιστα, σε μία προσπάθεια αναγέννησης της καριέρας της, το 1991 και αφού ουσιαστικά είχε πάρει σύνταξη από τη δεκαετία του ’70, θα ολοκληρωνόταν οριστικά η κινηματογραφική της πορεία, καθώς η συμμετοχή της στο στιλάτο θρίλερ του ταλαντούχου και ιδιαιτέρως ανερχόμενου Μάικ Φίγκις “Liebestraum”, θα συνοδευτεί με μία ακόμη τραυματική εμπειρία. Ο Φίγκις θα την προσβάλει και θα την κάνει να νιώσει τόσο άβολα, που αποφάσισε να αποσυρθεί στο αγρόκτημά της στο Όρεγκον, μαζί με τα νέα της ενδιαφέροντα, τη φωτογραφία και τη ζωγραφική, τα άλογα και τη φύση.
Το τελευταίο χαστούκι από τον κόσμο του θεάματος θα το φάει το 2014, όταν σε μία σπάνια δημόσια εμφάνισή της στα βραβεία Όσκαρ, θα την λοιδορήσουν για τις πλαστικές, πράγματι αποτυχημένες, που είχε κάνει στο πρόσωπό της, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ, με την ωμότητα που τον διακρίνει, θα σχολιάσει στο twitter «η Κιμ πρέπει να μηνύσει τον πλαστικό της χειρουργό», επιβεβαιώνοντας για μία ακόμη φορά ότι το Χόλιγουντ και η βιομηχανία του θεάματος σέβεται μόνο την εξωτερική εμφάνιση και απολαμβάνουν να “σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν”…
Χάρης Αναγνωστάκης, ΑΠΕ-ΜΠΕ
