Είναι από τους πιο γνωστούς κεντρικούς δρόμους της Αθήνας. Και δεν υπάρχει άνθρωπος, ακόμα και επισκέπτης, που να μην την γνωρίζει. Είναι η οδός Σταδίου, η οποία βρίσκεται στο κέντρο της πρωτεύουσας κι αποτελεί έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της πόλης. Σε όλο το μήκος της, δε, φιλοξενεί σημαντικά κτίρια και αξιοθέατα, όπως το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών, την Παλαιά Βουλή, το Άγαλμα του Κολοκοτρώνη και φυσικά την Πλατεία Κλαυθμώνος. Επιπλέον, φιλοξενεί αρκετά εμπορικά, το κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλα.
Μία οδός που δεν είναι μεγάλη στη διαδρομή της, αφού ξεκινάει από την Ομόνοια (καθώς την ανεβαίνεις) και τερματίζει στην πλατεία Συντάγματος. Και να φανταστεί κανείς πως σύμφωνα με τον αρχικό πολεοδομικό σχεδιασμό της Αθήνας, υπήρχε ένα μεγαλόπνοο σχέδιο για την οδό και μέχρι πού θα έφτανε. Από εκεί, άλλωστε, πήρε και το όνομά της… Σταδίου.
Γιατί μπορεί στα αξιοθέατα που έχει, να μη βρίσκει πουθενά κάποιος ένα… στάδιο, όμως, το αρχικό πλάνο προέβλεπε πως ο δρόμος θα έφτανε μέχρι το Παναθηναϊκό Στάδιο. Αλλά η ιστορία με το όνομά της δε σταματά εδώ, αφού για ένα διάστημα – μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο – είχε πάρει το όνομα «Ουίνστον Τσώρτσιλ» προς τιμήν του σπουδαίου Βρετανού πολιτικού.
Μία Σταδίου χωρίς… στάδιο
Όπως είπαμε, ο αρχικός πολεοδομικός σχεδιασμός της Αθήνας πρόβλεπε πως η οδός Σταδίου θα έφτανε μέχρι το Παναθηναϊκό Στάδιο. Ένα σχέδιο που βρήκε εμπόδια κι έμεινε τελικά στη μέση, καθώς η αντιβασιλεία του Όθωνα δεν προχώρησε στη υλοποίηση του.
Για τους λόγους που δεν προχώρησε υπάρχουν διάφορες απόψεις κι εκτιμήσεις. Η μία είναι πως δεν υπήρχαν τότε, τα απαιτούμενα κονδύλια για την υλοποίηση του. Άλλη μία λέει πως δεν ήθελαν να έρθουν σε προστριβές με τους κτηματίες της περιοχής, μιας και θα έπρεπε να απαλλοτριώσουν τα κτήματα τους. Γιατί ναι, τα χρόνια εκείνα του Όθωνα η Αθήνα ήταν ένα μεγάλο… χωριό και καμία σχέση δεν είχε με τη σημερινή της εικόνα.
Την υλοποίηση του έργου είχαν αναλάβει οι πολεοδόμοι, Σταμάτης Κλεάνθης, Εδουάρδος Σάουμπερτ και κατόπιν ο Κλέντζε. Κι εξ’ αρχής το όνομα που της δόθηκε ήταν το «Σταδίου» λόγω της σύνδεσης με το Παναθηναϊκό Στάδιο. Και μπορεί αυτή να μην έγινε ποτέ, όμως, το όνομα παρέμεινε, ώστε να θυμίζει την ιστορία της και πώς ένα έργο «θάφτηκε» είτε για λόγους γραφειοκρατικούς, είτε για λόγους πολιτικούς/πελατειακούς.
Όταν η Σταδίου ήταν… ποτάμι
Η αλήθεια είναι πως η εικόνα της Αθήνας τον 19ο αιώνα ήταν πολύ διαφορετική από τη σημερινή. Το λεκανοπέδιο την εποχή εκείνη, διαβάζουμε πως διέσχιζαν περίπου 700 χείμαρροι, ποτάμια και ρυάκια.
Μέχρι τη δεκαετία του 1850 ήταν το ποτάμι – ρέμα του Βοϊδοπνίχτη, η πηγή του οποίου ξεκινούσε από το Λυκαβηττό, διερχόταν κατά μήκος της οδού Βουκουρεστίου και διέσχιζε την Σταδίου. Στο ύψος του Αρσακείου υπήρχε και μία γέφυρα που ένωνε τις δύο όχθες και η οποία γκρεμίστηκε το 1852 κατά τη διάρκεια μίας σφοδρής καταιγίδας που τότε έκοψε την Αθήνα στα δύο.
Περίπου το 1860 το ρέμα μπαζώθηκε και σχηματίστηκε έτσι η σημερινή οδός Σταδίου. Στη διάρκεια των έργων επιχωμάτωσης κατασκευάστηκε και ο πρώτος υπόνομος της πρωτεύουσας από την Γαλλική Αποστολή Δημοσίων Έργων. Ο δρόμος που κατασκευάστηκε διέθετε μεγάλα πεζοδρόμια, ενώ φύτεψαν κατά μήκος του και πολλές ακακίες. Άμαξες και τρόλεϊ άρχισαν να χρησιμοποιούν την οδό κατά τον 20ο αιώνα, η οποία ήταν διπλής κατεύθυνσης.
Όταν πήρε το όνομα του Ουίνστον Τσώρτσιλ
Στην καινούργια τότε, οδό, φυτεύτηκαν δύο σειρές από πρασινοκίτρινες ακακίες, που απλώνονταν κατά μήκος των πεζοδρομίων και κοσμούσαν τον δρόμο. Κι επειδή την εποχή εκείνη συνήθιζαν να δίνουν ονόματα στους δρόμους βάσει κάποιου χαρακτηριστικού τους, η Σταδίου ονομάστηκε και η «οδός με τις ακακίες». Αλλά το 1911 ο δήμος ξερίζωσε τις ακακίες, γεγονός που λύπησε τους Αθηναίους.
Ωστόσο, το Σταδίου παρέμενε σταθερά ως όνομα της οδού και διατηρήθηκε μέχρι για 110 περίπου χρόνια. Μέχρι, δηλαδή, το 1945, όταν με κάθε επισημότητα τής δόθηκε μία άλλη ονομασία… «Ουίνστον Τσώρτσιλ».
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θέλησαν να τιμήσουν τον Βρετανό ηγέτη για τη συμβολή του και τη βοήθεια προς την χώρα κι έτσι αποφασίστηκε το όνομά του να δοθεί στον κεντρικό και ιστορικό δρόμο της Αθήνας. Κάτι που συνηθιζόταν.
Άλλωστε, την ίδια περίπου περίοδο και η οδός Ακαδημίας είχε μετονομαστεί σε «Ρούζβελτ».
Για τη μετονομασία της Σταδίου, διαβάζουμε, πως η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, στο φύλλο της 9ης Μαρτίου 1945 περιέγραφε με λεπτομέρειες την τελετή των αποκαλυπτηρίων της πλάκας με το νέο όνομα.
«Χθες εις τας 11.30΄π.μ. έλαβε χώραν εις την Πλατείαν Συντάγματος, αφ’ όπου αρχίζει η μέχρι χθες οδός Σταδίου, η τελετή των αποκαλυπτηρίων της πρώτης εντoiχισμένης πινακίδος Ουΐνστων Τσώρτσιλ… Η εντοιχισμένη πινακίς εκαλύπτετο από τας σημαίας της Αγγλίας και της Ελλάδος. Ο δήμαρχος Αθηναίων ωμίλησεν επ’ ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων και κατόπιν, ενώ η Φιλαρμονική του Δήμου ανέκρουε τον αγγλικόν και ελληνικόν Ύμνον, απεκάλυψε την πινακίδα…», έγραφε μεταξύ άλλων.
Ωστόσο, οι Αθηναίου παρέμειναν πιστοί στο όνομα «Σταδίου» και ποτέ δεν χρησιμοποίησαν το «Τσώρτσιλ». Άλλωστε, το νέο όνομα κράτησε δεν κράτησε τρεις μήνες, επιστρέφοντας στο παλιό. Που πάντα όσοι δεν γνωρίζουν, θα αναρωτιούνται «Γιατί Σταδίου»;
