Στην «Όπερα της Πεντάρας» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, ένα από τα πιο επιδραστικά ευρωπαϊκά θεατρικά έργα του 20ού αιώνα, οι χρυσές λίρες δεν εμφανίζονται απλώς ως νόμισμα. Είναι σύμβολο δύναμης, διαφθοράς και κοινωνικής υποκρισίας. Το έργο, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1928 στο Βερολίνο, ξεσκεπάζει έναν κόσμο όπου η ηθική έχει αντικατασταθεί από το κέρδος και όπου οι χρυσές λίρες καθορίζουν τη μοίρα των ανθρώπων περισσότερο από τον νόμο ή τη δικαιοσύνη. Ο κεντρικός ήρωας, ο διαβόητος Μακχήθ, κινείται σε έναν υπόκοσμο εγκλήματος, πορνείας και πολιτικής συναλλαγής. Εκεί, οι χρυσές λίρες λειτουργούν ως το απόλυτο διαβατήριο. Δεν αγοράζουν μόνο σιωπή, αλλά και ελευθερία, προστασία, ακόμη και συγχώρεση. Ο Μπρεχτ παρουσιάζει μια κοινωνία όπου η δικαιοσύνη έχει τιμή και η ανθρώπινη ζωή αποτιμάται σε νομίσματα.
Σε πολλές σκηνές του έργου, οι χρυσές λίρες περνούν από χέρι σε χέρι σχεδόν τελετουργικά. Δεν είναι απλό χρήμα· είναι το εργαλείο που εξασφαλίζει τη συνεργασία των αρχών, την ανοχή των ισχυρών και τη διατήρηση της κοινωνικής ανισότητας. Ο θεατής συνειδητοποιεί πως η οικονομική ισχύς υπερισχύει της ηθικής, ενώ η φτώχεια δεν είναι αποτέλεσμα τύχης αλλά δομικής αδικίας.
Ο Μπρεχτ χρησιμοποιεί τις χρυσές λίρες με ειρωνικό τρόπο. Σε έναν κόσμο όπου οι ήρωες μιλούν ανοιχτά για το χρήμα, αποκαλύπτεται μια αλήθεια που παραμένει επίκαιρη μέχρι σήμερα: το νόμισμα δεν είναι ουδέτερο. Οι χρυσές λίρες στο έργο δεν αντιπροσωπεύουν μόνο πλούτο, αλλά και κοινωνική επιβολή. Όποιος τις κατέχει, ορίζει τους κανόνες.
Η δύναμη του έργου βρίσκεται στο ότι δεν περιορίζεται σε μια ιστορική περίοδο. Αντιθέτως, η χρήση των χρυσών λιρών λειτουργεί διαχρονικά. Σε κάθε εποχή οικονομικής αβεβαιότητας, ο χρυσός επανέρχεται ως ασφαλές καταφύγιο, ως μέτρο αξίας και ως σύμβολο σταθερότητας. Στην «Όπερα της Πεντάρας», όμως, ο χρυσός αποκαλύπτει και το σκοτεινό του πρόσωπο: αυτό της εξαγοράς των πάντων.
Το θεατρικό σύμπαν του Μπρεχτ μας υπενθυμίζει ότι οι χρυσές λίρες μπορούν να προσφέρουν ασφάλεια, αλλά και να διαβρώσουν αξίες. Είναι ταυτόχρονα εργαλείο επιβίωσης και μηχανισμός καταπίεσης. Μέσα από τη σάτιρα και την ωμή αλήθεια, το έργο θέτει ένα ερώτημα που παραμένει ανοιχτό: τελικά, ποιος κυβερνά τον κόσμο — οι νόμοι ή οι χρυσές λίρες;
