Η πολλαπλή σκλήρυνση συνήθως πρωτοεκδηλώνεται με ορισμένα επίμονα συμπτώματα, που είναι σταθερά ή με τάσεις επιδείνωσης.
Όταν ένας άνθρωπος παρουσιάζει μια παροδική ζάλη, αστάθεια ή θόλωση της όρασής του, δύσκολα θα ανησυχήσει. Αν όμως περνούν οι μέρες και τα συμπτώματα αυτά δεν υποχωρούν, χρειάζονται έλεγχο από έναν γιατρό. Και αυτό διότι ενδέχεται να οφείλονται σε κάτι σοβαρό: την πολλαπλή σκλήρυνση.
Η πολλαπλή σκλήρυνση δεν είναι μια συχνή ασθένεια, με την αυστηρή έννοια του όρου. Οι πάσχοντές της σε όλο τον κόσμο υπολογίζονται σε περίπου 2,3 εκατομμύρια και στη χώρα μας σε περίπου 13.000. Επιπλέον, κάθε άνθρωπος έχει 1 στις 1.000 πιθανότητες να την εκδηλώσει κάποια στιγμή στη ζωή του (ενώ, π.χ., οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου είναι 1 στις 3).
Παρ’ όλα αυτά, κάθε νευρολογικό σύμπτωμα, ιδίως σε νεαρή ηλικία (20-40 ετών) προκαλεί έντονη ανησυχία. Και αυτό, διότι η πρώτη σκέψη που περνά από το μυαλό είναι μήπως οφείλεται στην πολλαπλή σκλήρυνση (ή σκλήρυνση κατά πλάκας, όπως λεγόταν παλαιότερα).
Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι σοβαρή ασθένεια. Προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα, διαταράσσοντας την επικοινωνία του εγκεφάλου με τα άλλα τμήματα του σώματος.
Ωστόσο η νόσος προσβάλλει κάθε ασθενή με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Έτσι, σε άλλους είναι ήπια και σε άλλους σοβαρή. Σε κάποιους (τους πολλούς) εκδηλώνεται με εξάρσεις και υφέσεις, σε άλλους (τους λίγους) με σταθερή επιδείνωση από την πρώτη κιόλας στιγμή. Σε κάθε ασθενή, όμως, προκαλεί ξεχωριστά συμπτώματα, αναλόγως με το τμήμα του εγκεφάλου όπου αναπτύσσονται οι βλάβες της.
Ύποπτα όταν διαρκούν τουλάχιστον 24 ώρες
Ανεξάρτητα από τη βαρύτητα ή τον τύπο της, «η πολλαπλή σκλήρυνση συνήθως αρχίζει με πολύ επίμονα συμπτώματα», λέει ο Δήμος-Δημήτριος Μητσικώστας, αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον 24 ώρες και είναι σταθερά ή με τάση επιδείνωσης καθώς περνούν οι μέρες».
Τα συμπτώματα αυτά πρέπει να αξιολογούνται αμέσως από έναν ιατρό. Αν όντως οφείλονται σε πολλαπλή σκλήρυνση, δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Και αυτό, διότι όσο νωρίτερα αρχίσει η θεραπεία, τόσο το καλύτερο για τον ασθενή.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Ποια είναι, όμως, αυτά τα συμπτώματα; Τα εξής:
- Οπτική νευρίτιδα. Προκαλεί θόλωση της όρασης, που συνοδεύεται από ήπιο πόνο όταν κινείται το μάτι.
- Εγκάρδια μυελίτιδα. Προκαλεί μούδιασμα στα πόδια και στον κορμό ή ακόμα και δυσκολία στη βάδιση.
- Επίμονη αστάθεια στη βάδιση, λόγω αδυναμίας του ενός ποδιού ή μειωμένου συντονισμού των κινήσεων.
- Διπλωπία. Ο ασθενής βλέπει διπλά σε ορισμένες θέσεις του βλέμματος. Όταν όμως κλείσει το ένα μάτι, βλέπει κανονικά.
- Νευρογενής κύστη. Ο ασθενής παρουσιάζει δυσκολία στην έναρξη της ούρησης ή ακράτεια ούρων.
- Δυσκολία στον συντονισμό των κινήσεων στα χέρια ή στα πόδια, που εμποδίζει τις λεπτές κινήσεις.
- Έντονη ζάλη. Μπορεί να καθηλώσει τον ασθενή στο κρεβάτι.
- Παράλυση του προσώπου. Συνήθως αφορά τη μία πλευρά του και εμφανίζεται με ασυμμετρία στο στόμα. Πάντως τις περισσότερες φορές πρόκειται για πάρεση (παράλυση) του προσωπικού νεύρου, που είναι καλοήθης κατάσταση.
Κλινικά μεμονωμένο σύνδρομο
«Τα προαναφερθέντα συμπτώματα πρέπει να διαρκέσουν περισσότερες από 24 ώρες χωρίς βελτίωση για να εγερθεί υπόνοια για πολλαπλή σκλήρυνση», τονίζει ο κ. Μητσικώστας. «Συνήθως εμφανίζονται μεμονωμένα, αλλά μερικοί ασθενείς εκδηλώνουν περισσότερα του ενός. Ουσιαστικά μπορεί να αποτελούν το λεγόμενο κλινικά μεμονωμένο σύνδρομο, δηλαδή το πρώτο επεισόδιο της νόσου που ωθεί τον ασθενή στον γιατρό. Ωστόσο δεν σημαίνει πως όποιος τα εκδηλώνει έχει και πολλαπλή σκλήρυνση. Μπορεί κάλλιστα να μην σχετίζονται με αυτήν».
Αν τα συμπτώματα αυτά υποχωρήσουν και επανεμφανιστούν κάποια στιγμή (ακόμα και μήνες ή χρόνια) αργότερα, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να οφείλονται στην πολλαπλή σκλήρυνση. Σε περίπτωση υποτροπής, εξ άλλου, μπορεί να συνοδεύονται και από νέα συμπτώματα.
Ωστόσο οι ασθενείς δεν πρέπει να περιμένουν την υποτροπή, αλλά να απευθυνθούν από το πρώτο επεισόδιο στον γιατρό. Και αυτό, διότι αν οι απεικονιστικές εξετάσεις επιβεβαιώσουν ότι πρόκειται για πολλαπλή σκλήρυνση, η πρώιμη έναρξη της θεραπείας μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια για το μέλλον.
«Τα τελευταία 25 χρόνια είχαμε ραγδαίες εξελίξεις στην έρευνα για την πολλαπλή σκλήρυνση, που οδήγησαν στην ανάπτυξη πολλών νέων θεραπειών», αναφέρει ο καθηγητής. «Έτσι, έχουμε πια στα χέρια μας 14 καινοτόμα φάρμακα που τροποποιούν την πορεία της. Όλα προορίζονται για τους ασθενείς με εξάρσεις και υφέσεις, δηλαδή για άτομα με υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση. Το ένα από αυτά μπορεί να χορηγηθεί και σε ασθενείς που επιδεινώνονται αργά αλλά σταθερά και έχουν και υποτροπές».
Όλες οι έως τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι με την πρώιμη έναρξη της θεραπείας με καινοτόμα φάρμακα βελτιώνεται η μελλοντική έκβαση των ασθενών και ότι καθυστερεί η εξέλιξη της νόσου τους.
