Τα παιδιά μεγαλώνουν με την ταχύτητα του φωτός, και εμείς μονίμως τρέχουμε για να προλάβουμε να τους μεταδώσουμε τις δεξιότητες που θα τους είναι απαραίτητες στην ενηλικίωση. Το ζήτημα των χρημάτων είναι ευαίσθητο για πολλές οικογένειες. Τα μικρά μας πρέπει να μάθουν να λειτουργούν μέσα στα πλαίσια του οικογενειακού προϋπολογισμού, χωρίς όμως να γεμίσουν άγχη και αγωνίες ενηλίκων. Πώς μπορούμε να τους διδάξουμε οικονομική υπευθυνότητα χωρίς να θυσιάσουμε την παιδική ματιά τους απέναντι στη ζωή;
Στο νηπιαγωγείο
Το παιδί μπορεί να αντιληφθεί ορισμένα βασικά πράγματα, όπως την αντιστοιχία των χρημάτων σε αγαθά. Για να ενισχύσουμε την κατανόησή του:
- Οπτικά μαθήματα: Δείξτε του τα νομίσματα, εξηγώντας ποιο είναι μεγαλύτερο και ποιο μικρότερο. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε παραδείγματα για να το βοηθήσετε να καταλάβει. Για παράδειγμα: Με αυτό μπορείς να αγοράσεις ένα μπουκάλι νερό, ενώ με αυτό μία σοκολάτα.
- Οικονομική διαφάνεια: Αγοράστε του έναν κουμπαρά για να συνηθίσει την έννοια της αποταμίευσης, όμως φροντίστε να είναι διαφανής. Έτσι θα μπορεί να παρακολουθήσει την αύξηση των… οικονομιών του.
- Πρακτική άσκηση: Δεν μπορεί ακόμη να καταλάβει ότι κάτι είναι ακριβό, αν όμως το παροτρύνετε να κάνει αγορές από τα χρήματα του κουμπαρά του και να τα δώσει το ίδιο στον ταμία, θα αντιληφθεί την έννοια του κόστους.
- Καλό παράδειγμα: Έρευνα του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ έχει δείξει ότι οι βασικότερες οικονομικές συνήθειες εμπεδώνονται μέχρι την ηλικία των… 7 ετών! Γι΄ αυτό προσπαθήστε να διατηρείτε τα οικονομικά σας υπό έλεγχο και να μην αφήνετε το παιδί να ακούει συζητήσεις για ανειλημμένα χρέη. Επίσης, περιορίστε στο ελάχιστο τις αυθόρμητες αγορές και τις υπερβολές στα πλαίσια της καθημερινότητας.
Στο δημοτικό σχολείο
Τώρα έχει πλέον εμπεδώσει τα βασικά και είναι έτοιμο να κάνει τα πρώτα του βήματα στη διαχείριση χρημάτων.
- Αφήστε το να πάρει αποφάσεις: Όταν σας ενημερώνει ότι θέλει να χρησιμοποιήσει τις αποταμιεύσεις του για να αγοράσει ένα παιχνίδι, θυμίστε του ότι αυτό συνεπάγεται πως δεν θα έχει αρκετά χρήματα για τα παπούτσια που ήθελε τόσο πολύ. Μην το αποτρέψετε από το να κινηθεί όπως προτιμά, όμως μην τρέξετε να του πάρετε και το άλλο αντικείμενο που επιθυμούσε αν συνειδητοποιήσει πως έκανε λάθος. Τα χρήματα του παιδιού δεν θα πρέπει να προορίζονται για απολύτως αναγκαία πράγματα.
- Ζητήστε του να το σκεφτεί: Ακόμη είναι πάρα πολύ αυθόρμητο, και αυτό έχει υπέροχες πτυχές. Όταν όμως σας ζητά να της αγοράσετε ένα φόρεμα που είδε στη βιτρίνα, πείτε της ότι μπορεί να το πάρει από τα δικά της χρήματα, αλλά θα πρέπει να το αξιολογήσει και πάλι μέχρι την επόμενη ημέρα.
- Μην καλλιεργήσετε… καβούρια: Η οικονομία είναι αρετή, δεν ισχύει όμως το ίδιο για την τσιγκουνιά. Μάθετέ του να προσφέρει σε αυτούς που το έχουν ανάγκη και δείξτε του τη χαρά που κρύβεται στο να κερνάμε κάτι τους ανθρώπους που αγαπάμε.
Στην εφηβεία
Τώρα είναι η στιγμή για τα τελικά βήματα προς έναν οικονομικά υπεύθυνο ενήλικα.
- Δείξτε του τη σκοτεινή πλευρά: Πάρτε το μαζί σας όταν πληρώνετε το φροντιστήριό του, δείξτε του πώς κάνετε τις πληρωμές των λογαριασμών, εξηγήστε του πώς λειτουργεί η φορολογία. Φροντίστε να μην το τρομάξετε και δείξτε του ένα πρόγραμμα που κρατά τα έξοδα υπό έλεγχο. Αν δεν το έχετε, είναι μια καλή στιγμή να το οργανώσετε.
- Μιλήστε… τοις μετρητοίς: Ενθαρρύνετέ το να περιορίζει τα χρέη στο ελάχιστο δυνατό και να αποφεύγει τα δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες. Αν γνωρίζει ότι εσείς έχετε δανειστεί για να καλύψετε κάποια έξοδα, εξηγήστε του τα βήματα που κάνετε για να εξασφαλίσετε πως ήταν ασφαλής επιλογή ή τους τρόπους με τους οποίους σας δημιούργησε δυσκολίες στην περίπτωση που δεν ήταν. Η ειλικρίνεια είναι ο καλύτερός σας σύμμαχος.
- Εξαφανίστε τη ζήλια: Σίγουρα κάποιος συμμαθητής του έχει – ή ισχυρίζεται ότι έχει – πάρα πολλά χρήματα στη διάθεσή του ή συμμετέχει σε ταξίδια και δραστηριότητες που δεν είναι προσβάσιμα στο παιδί σας. Μάθετέ του να εκτιμά αυτό που έχει και να μην στηρίζει την ευτυχία του στα αγαθά.
- Αφήστε περιθώριο για λάθη: Αρκετοί γονείς «σπάνε» το χαρτζιλίκι σε εβδομάδες ή και ημέρες ώστε να είναι σίγουροι ότι το παιδί τους δεν θα βρεθεί ποτέ χωρίς καθόλου χρήματα ή πως δεν θα κάνει κάποια επιπόλαιη αγορά. Όμως αν θέλετε να μάθει να διαχειρίζεται μόνο του τα οικονομικά του, το μηνιαίο χαρτζιλίκι είναι η καλύτερη επιλογή. Το πιθανότερο είναι ότι θα υπάρξουν μήνες κατά τους οποίους δεν θα έχει χρήματα για είκοσι μέρες, όμως είναι προτιμότερο να μάθει αυτό το μάθημα όσο ζει, τρώει και κοιμάται στο σπίτι σας, παρά όταν πάρει στα χέρια του τον πρώτο του μισθό. Αντισταθείτε στον πειρασμό να προχωρήσετε σε… ανακεφαλαιοποίηση των ταμείων του!
