Οι πτώσεις είναι ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς για τους ηλικιωμένους, αλλά ευτυχώς υπάρχουν τρόποι προστασίας.
Οι πτώσεις στην τρίτη ηλικία είναι μία από τις συχνότερες αιτίες τραυματισμού και θανάτου των ηλικιωμένων.
Υπολογίζεται ότι σε ετήσια βάση πέφτει το 25% των ανδρών και γυναικών ηλικίας 65 ετών και πάνω. Επιπλέον, κάθε πτώση διπλασιάζει τις πιθανότητες για επόμενη, σύμφωνα με τα αμερικανικά ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC).
Για να μην παρεξηγηθούμε: σχεδόν όλοι μας έχουμε πέσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή μας. Και μερικές πτώσεις είναι απλώς αναπόφευκτες. Ωστόσο οι πτώσεις στην τρίτη ηλικία δεν αποτελούν αναπόσπαστη συνέπειά της. Επιπλέον, όταν οφείλονται απλώς στο γήρας, είναι σε μεγάλο βαθμό αποτρέψιμες, εάν λάβει κανείς τα απαιτούμενα μέτρα.
Οι πτώσεις στην τρίτη ηλικία σπανίως είναι απλές και ανώδυνες. Σε μία στις πέντε περιπτώσεις η κατάληξη είναι σοβαρός τραυματισμός. Σε πολλές άλλες, ο ηλικιωμένος άνθρωπος δεν κατορθώνει ποτέ να ξεπεράσει εντελώς το σωματικό και το ψυχικό τραύμα που υφίσταται.
Η πιο συχνή συνέπεια των πτώσεων στην τρίτη ηλικία είναι τα κατάγματα των οστών. Ακόμα, όμως, κι αν δεν συμβούν, η πτώση μπορεί να έχει μόνιμες ψυχοσωματικές συνέπειες.
Συνέπειες και παράγοντες κινδύνου
Πώς μπορεί να συμβεί αυτό; Όπως αναφέρει η εφημερίδα New York Times, συχνή συνέπεια των πτώσεων είναι ο φόβος. Οι ηλικιωμένοι φοβούνται ότι θα ξαναπέσουν και έτσι περιορίζουν τις δραστηριότητές τους. Με τη μείωση της κινητικότητας, όμως, εξασθενεί το σώμα. Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος κατάθλιψης και κοινωνικής απομόνωσης.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες στην τρίτη ηλικία που αυξάνουν τον κίνδυνο των πτώσεων. Σύμφωνα με το αμερικανικό Εθνικό Ίδρυμα Γηράνσεως (NIA), τέτοιοι παράγοντες είναι:
* Ιατρικά και ορθοπεδικά προβλήματα, καθώς και τα φάρμακα που λαμβάνονται για την αντιμετώπισή τους.
Παραδείγματος χάριν, ο διαβήτης, η καρδιοπάθεια και οι παθήσεις του θυρεοειδούς, των νεύρων, των ποδιών ή των αιμοφόρων αγγείων μπορεί να επηρεάσουν την ισορροπία.
Μερικά φάρμακα, εξ άλλου, μπορεί να προκαλούν υπνηλία ή ζάλη. Μάλιστα, όσο περισσότερα φάρμακα παίρνει ένας ηλικιωμένος, τόσο πιθανότερο είναι να έχει μια πτώση.
* Σωματικές αλλαγές που επηρεάζουν αρνητικά την ισορροπία, τον διασκελισμό και τη μυϊκή δύναμη. Αυτό μπορεί να συμβεί, λ.χ., όταν κάποιος σηκώνεται απότομα από την καθιστή θέση και πέσει η πίεσή του (ορθοστατική υπόταση).
* Προβλήματα οράσεως ή ακοής.
* Μείωση των αντανακλαστικών ή της της αντίληψης της θέσης του σώματος στον χώρο.
* Πόνοι που δυσχεραίνουν τις κινήσεις του σώματος.
* Πνευματική σύγχυση, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι ξυπνά ο ηλικιωμένος απότομα από βαθύ ύπνο και δεν ξέρει αρχικά που βρίσκεται.
Η προστασία από τις πτώσεις
Τα καλά νέα είναι πως υπάρχουν πολλά που μπορούν να κάνουν οι ηλικιωμένοι για να προστατευθούν. Το ΝΙΑ συνιστά τα εξής:
* Να γυμνάζεστε συστηματικά. Καταρτίστε με τη βοήθεια του γιατρού σας ένα πρόγραμμα ασκήσεως κατάλληλο για εσάς. Με τη βοήθειά του μπορείτε να αποκτήσετε και να διατηρήσετε δυνατά πόδια, ισορροπία, αντοχή και καλό συντονισμό των κινήσεων.
Φροντίστε να περπατάτε καθημερινά, επί τουλάχιστον 30 λεπτά. Να ανεβαίνετε επίσης τη σκάλα με τα πόδια, να κολυμπάτε και να κάνετε ασκήσεις με ελεύθερα βάρη (βαράκια) στο σπίτι.
* Να ελέγχετε μία φορά τον χρόνο την όραση και την ακοή σας. Ακόμα και οι μικρές αλλαγές σε αυτές τις αισθήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πτώσεις στην τρίτη ηλικία. Να φοράτε αναλόγως με τις ανάγκες σας τα διορθωτικά γυαλιά ή/και τα ακουστικά βαρηκοΐας σας.
* Ενημερωθείτε για τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων που παίρνετε. Αν πιστεύετε ότι κάποιο σας προκαλεί ζάλη ή υπνηλία, ενημερώστε τον γιατρό σας,
* Να κοιμάστε αρκετά. Όταν νιώθετε υπνηλία, είναι πιθανότερο να πέσετε.
* Μην πίνετε πολύ αλκοόλ. Και όταν πίνετε, να είστε πολύ προσεκτικοί όταν περπατάτε. Ακόμα και ένα ποτηράκι κρασί μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία και τα αντανακλαστικά σας.
* Να σηκώνεστε αργά από την καθιστή θέση, για να αποφεύγετε την ορθοστατική υπόταση.
* Αν το βάδισμά σας είναι ασταθές, μη διστάσετε να χρησιμοποιήσετε ένα βοήθημα (π.χ. μπαστούνι). Βεβαιωθείτε μόνο ότι έχει το κατάλληλο μέγεθος για εσάς.
* Προσέξτε που πατάτε όταν έχει νερό στο πάτωμα. Το σφουγγάρισμα, το ντους και το πλύσιμο της βεράντας είναι συχνές αιτίες πτώσεως των ηλικιωμένων.
* Να φοράτε παπούτσια και παντόφλες με ελαστικές, αντιολισθητικές σόλες και πολύ χαμηλό τακούνι. Τα παπούτσια πρέπει να στηρίζουν καλά όλο το πόδι.
* Να ενημερώνετε τον γιατρό σας για κάθε περιστατικό πτώσης ή παρ’ ολίγον πτώσης.
Ποια φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ζάλη ή υπνηλία
Υπάρχουν πολλά φάρμακα, συνταγογραφούμενα ή μη, που μπορεί να προκαλέσουν ως ανεπιθύμητη ενέργεια ζάλη, ίλιγγο ή υπνηλία.
Κατά την δρα Leslie Kernisan, γηρίατρο στο Σαν Φρανσίσκο, αυτό μπορεί να συμβεί με ορισμένα:
* Ψυχοδραστικά, όπως οι βενζοδιαζεπίνες
* Υπνωτικά φάρμακα
* Αντικαταθλιπτικά
* Αντιυπερτασικά
* Διουρητικά
* Φάρμακα για τη ρύθμιση του σακχάρου, συμπεριλαμβανομένης της μετφορμίνης
* Αντιχολινεργικά
* Παυσίπονα
* Μυοχαλαρωτικά
* Αντισταμινικά
