Tο στρες σε καθημερινή βάση μπορεί να συμβάλλει στο αυξανόμενο πρόβλημα της υπογονιμότητας, το οποίο, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, επηρεάζει 1 στους 6 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η υποβολή σε θεραπείες γονιμότητας είναι από μόνη της στρεσογόνος. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με έρευνα, το 81% των ατόμων δηλώνει ότι το συναισθηματικό στρες της θεραπείας είναι ισοδύναμο, αν όχι ισχυρότερο, με το οικονομικό άγχος της θεραπείας.
Πριν αναφερθούμε όμως στη σχέση μεταξύ στρες και γονιμότητας, ας μιλήσουμε για το τι είναι.
Το άγχος είναι ένας γενικός όρος για την αντίδραση του σώματος στη σωματική, ψυχική ή συναισθηματική πίεση. Υπάρχουν αλλαγές στο σώμα που μπορεί να συμβούν ως απόκριση σε σωματικούς στρεσογόνους παράγοντες όπως το να μην κοιμόμαστε αρκετά, να μην τρώμε αρκετά ή να αθλούμαστε υπερβολικά. Το ψυχικό και συναισθηματικό στρες ορίζεται συχνά ως «μια κατάσταση ανησυχίας ή ψυχικής έντασης που προκαλείται από μια δύσκολη κατάσταση». Πρόκειται για μια φυσική ανθρώπινη αντίδραση που σκοπό έχει να μας προστατεύει από απειλές και οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα μας προορίζονται να είναι βραχύβιες.
Το πρόβλημα στον σύγχρονο κόσμο μας είναι ότι το στρες είναι συχνά καθημερινό και χρόνιο. Έτσι, ενδέχεται να έρθουμε αντιμέτωποι με προβλήματα υγείας. Κατά τη διάρκεια του χρόνιου στρες, τα μηνύματα του οργανισμού για την υποστήριξη των συστημάτων αναπαραγωγής, όπως η ωορρηξία, η ωρίμανση ωαρίων και η παραγωγή σπέρματος, γίνονται αδύναμα.
Στρες και γυναικεία γονιμότητα
Σήμερα, το άγχος δεν είναι τόσο εύκολο να ποσοτικοποιηθεί και να μελετηθεί, καθώς είναι πολυπαραγοντικό και εξαρτάται από το ιστορικό, τις ατομικές εμπειρίες και τις αντιλήψεις ενός ατόμου. Σύμφωνα με μελέτες, η δυσφορία σχετίζεται με μειωμένα ποσοστά σύλληψης και μεγάλους εμμηνορροϊκούς κύκλους. Έχει επίσης βρεθεί ότι τα αποθέματα των ωοθηκών, ουσιαστικά η ποσότητα των ωαρίων που έχει μια γυναίκα, μειώνονται με το χρόνιο στρες. Το οξειδωτικό στρες έχει βρεθεί ότι μειώνει και την ποιότητα των ωαρίων, επηρεάζοντας τελικά την ικανότητα της γυναίκας να συλλάβει.
Οι ορμόνες υψηλού στρες στο σώμα διαταράσσουν την οδό επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και της ωοθήκης που απαιτείται για την ωρίμανση του ωαρίου, την παραγωγή ορμονών φύλου και την ωορρηξία.
Το άγχος, όπως και η κατάθλιψη, φαίνεται να επηρεάζουν λοιπόν αρνητικά τη γονιμότητα, καθώς και την αυτομετρούμενη ποιότητα ζωής. Κατά ειρωνικό τρόπο, η υπογονιμότητα μπορεί να μειώσει τους δείκτες της ποιότητας ζωής και να αυξήσει το άγχος και την θλίψη. Το άγχος και η υπογονιμότητα μπορεί επομένως να είναι ένας φαύλος κύκλος, με το άγχος να επηρεάζει την ικανότητα της γυναίκας να συλλάβει και την αδυναμία σύλληψης να αυξάνει το άγχος.
Στρες και ανδρική γονιμότητα
Δεν είναι μόνο η γυναικεία γονιμότητα που επηρεάζεται από το άγχος. Τα αυξανόμενα στοιχεία δείχνουν ότι το άγχος επηρεάζει και τους άνδρες.
Πολλές κλινικές μελέτες αποκαλύπτουν μια αντίστροφη σχέση μεταξύ του στρες και των δεικτών του σπέρματος. Συγκεκριμένα, σε μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το βραχυπρόθεσμο και το χρόνιο στρες μείωσαν τη λειτουργικότητα του σπέρματος κατά 3,2 και 2,5 φορές, αντίστοιχα. Μόνο το χρόνιο στρες μείωσε τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Οι ίδιες οι ορμόνες του στρες, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, μείωσαν τη λειτουργικότητα του σπέρματος και επηρέασαν τα μιτοχόνδρια του σπέρματος, τα βασικά ενεργειακά κέντρα που πρέπει να έχει το σπέρμα για να επιβιώσει.
Επιπλέον, άλλη μελέτη αποκάλυψε ότι το επαγγελματικό στρες συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά κατακερματισμού του DNA του σπέρματος, ένας βασικός παράγοντας στην ανδρική υπογονιμότητα.
Υπάρχουν λύσεις
Τι προκαλεί το στρες και τι μπορείτε να αλλάξετε;
Κάντε έναν κατάλογο με τους στρεσογόνους παραγόντες. Μια λίστα που θα περιλαμβάνει οτιδήποτε μπορεί να συμβάλλει στο άγχος σας. Μόλις γράψετε όλα όσα σας αγχώνουν, σκεφτείτε εάν μπορείτε να αλλάξετε κάτι.
Για παράδειγμα, εάν ένας βασικός στρεσογόνος παράγοντας είναι η δουλειά σας στην οποία αφιερώνετε πολύ χρόνο, ίσως είναι καιρός να ψάξετε για μια λιγότερο αγχωτική εργασία που θα προωθήσει την ισορροπία ανάμεσα σε επαγγελματική και προσωπική ζωή. Αν σας αγχώνουν οι άσχημες ειδήσεις, θα μπορούσατε να σταματήσετε το συνεχές σκρολάρισμα στο διαδίκτυο και να απενεργοποιήσετε κάποιες ειδοποιήσεις στο κινητό. Πολλές φορές, υπάρχουν τρόποι να μετατοπίσουμε τους στρεσογόνους παράγοντες, αν και μπορεί να χρειαστεί να γίνουν κάποιες σημαντικές αλλαγές στη ζωή μας.
Εάν δεν μπορείτε να προχωρήσετε σε ριζικές αλλαγές, τότε θα πρέπει ίσως να αλλάξετε οπτική. Αναρωτηθείτε: «Υπάρχει τρόπος να αλλάξω την άποψή μου για αυτόν τον στρεσογόνο παράγοντα;». Θα μπορούσατε να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για να σας βοηθήσει και να εξασκήσετε πρακτικές μείωσης του στρες. Το κλειδί είναι να βρείτε ποιες πρακτικές σας ταιριάζουν και ποιες μπορείτε να δεσμευτείτε να κάνετε τακτικά. Για παράδειγμα, μια αποτελεσματική πρακτική για τη μείωση του στρες είναι το περπάτημα στη φύση. Η συζήτηση με έναν φίλο/ μια φίλη και το journaling αποτελούν επίσης κάποιες καλές επιλογές. Ομοίως, οι πρακτικές ενσυνειδητότητας και ο διαλογισμός.
Ανεξάρτητα από το πού βρίσκεστε στο ταξίδι της προσπάθειάς σας να αποκτήσετε παιδί, η λήψη ενεργών μέτρων για τη μείωση του άγχους σας, αξίζει τον χρόνο και την προσπάθεια.
