Σκέψου μια έντονη στιγμή από τη ζωή σου. Ίσως να είναι μια μεγάλη αναστάτωση στον δρόμο, μια έντονη αντιπαράθεση ή εκείνη η στιγμή που έλαβες τα αποτελέσματα των εξετάσεων και η καρδιά σου χτυπούσε δυνατά. Θυμάσαι κάθε λεπτομέρεια ή όλα σου φαίνονται θολά; Τελικά, τα συναισθήματα ενισχύουν τη μνήμη μας ή την επιδεινώνουν; Η επιστήμη υποστηρίζει… ίσως όχι αυτό που νομίζεις!
Για πολλά χρόνια, υπήρχε η πεποίθηση ότι τα έντονα συναισθήματα – όπως η χαρά, η λύπη, το άγχος ή ο φόβος – εμποδίζουν τη μνήμη μας να καταγράψει τις “δευτερεύουσες” λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, αν παρακολουθήσεις ένα τροχαίο ατύχημα, είναι πιθανό να θυμάσαι το αυτοκίνητο που συγκρούστηκε και το σοκ που ένιωσες, αλλά να έχεις ξεχάσει το χρώμα του κτιρίου δίπλα ή τι φορούσε ο περαστικός στο πεζοδρόμιο. Αυτή η λογική φαίνεται εύλογη, καθώς τα συναισθήματα φαίνεται να μας οδηγούν να εστιάζουμε μόνο στο κύριο γεγονός, με αποτέλεσμα να παραβλέπουμε τα υπόλοιπα.
Μια πρόσφατη μελέτη από το Beckman Institute έχει ανατρέψει τις υπάρχουσες αντιλήψεις. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα συναισθήματα δεν επιδρούν αρνητικά στη μνήμη μας – τουλάχιστον όχι όπως πιστεύαμε. Αντί να θολώνουν τις λεπτομέρειες, μπορούν να ενισχύσουν την ικανότητά μας να θυμόμαστε ακόμη και τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Έτσι, φαίνεται ότι τα συναισθήματά σου μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση της μνήμης σου.
Πώς το αντιλήφθηκαν;
Οι επιστήμονες πραγματοποίησαν μια σειρά μελετών, ερευνώντας τη συμπεριφορά και τη λειτουργία του εγκεφάλου ατόμων που βρέθηκαν σε καταστάσεις με έντονα συναισθήματα. Χρησιμοποίησαν επίσης μαγνητικές τομογραφίες για να εξετάσουν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά την προσπάθεια ανάκλησης έντονων αναμνήσεων. Τι διαπίστωσαν; Ότι όταν τα συναισθήματα είναι ισχυρά, οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επεξεργασία των συναισθημάτων συνεργάζονται με αυτές που ασχολούνται με τις αναμνήσεις, ενισχύοντας την ικανότητά σου να θυμάσαι λεπτομέρειες.
Έτσι, αν κάποια στιγμή βρεθείς σε μια κατάσταση έντονης συναισθηματικής φόρτισης – είτε πρόκειται για χαρά είτε για άγχος – είναι πιθανό να θυμάσαι όχι μόνο τα γεγονότα, αλλά και τις λεπτομέρειες του περιβάλλοντός σου. Αυτό μπορεί να έχει και πρακτικές εφαρμογές στην καθημερινότητά σου. Φαντάσου να μπορείς να αξιοποιείς τα συναισθήματά σου για να ενισχύσεις τη μνήμη σου σε κρίσιμες στιγμές, όπως κατά τη διάρκεια εξετάσεων ή παρουσιάσεων.
Η παρούσα έρευνα μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση διαταραχών όπως το PTSD (μετατραυματικό στρες), όπου οι άνθρωποι συχνά ανακαλούν ένα τραύμα χωρίς να είναι σε θέση να το συνδέσουν με το πλαίσιο στο οποίο συνέβη. Οι ερευνητές Florin και Sanda Dolcos από το Πανεπιστήμιο του Illinois εκφράζουν την πεποίθηση ότι τα ευρήματά τους θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση τέτοιων διαταραχών. Συνοπτικά, τα συναισθήματά σου όχι μόνο δεν υπονομεύουν τη μνήμη σου, αλλά μπορούν επίσης να γίνουν ο πιο πολύτιμος σύμμαχός σου.
