Υπάρχουν μέρες που νιώθεις ότι το παιδί σου αντιδρά πιο έντονα απ’ ό,τι «θα περίμενες». Πληγώνεται εύκολα, θυμώνει βαθιά, χαίρεται με όλο του το σώμα ή κουράζεται από πράγματα που για άλλα παιδιά μοιάζουν ασήμαντα. Κι εκεί αρχίζει η αμφιβολία. Μήπως υπερβάλλεις, μήπως κάτι έκανες λάθος, μήπως είναι απλώς μια φάση. Η αλήθεια είναι πως όχι, δεν τα φαντάζεσαι. Τα τελευταία χρόνια, η ψυχολογία μιλά όλο και πιο ξεκάθαρα για την παιδική ευαισθησία και χρησιμοποιεί μια απλή, αλλά εξαιρετικά χρήσιμη μεταφορά για να τη φωτίσει. Παιδιά ορχιδέες, πικραλίδες και τουλίπες. Όχι για να βάλεις ταμπέλες, αλλά για να καταλάβεις καλύτερα τι έχεις μπροστά σου.
Παιδί ορχιδέα, όταν το περιβάλλον κάνει όλη τη διαφορά
Αν το παιδί σου μοιάζει να ανθίζει μόνο όταν όλα είναι στη θέση τους, τότε πιθανότατα ανήκει στην κατηγορία της ορχιδέας. Είναι παιδιά με υψηλή ευαισθησία στα ερεθίσματα, στις αλλαγές, στην ένταση του χώρου και στη διάθεση των γύρω τους. Σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον μπορούν να δείξουν εντυπωσιακή ενσυναίσθηση, δημιουργικότητα και βάθος σκέψης. Σε ένα χαοτικό ή αγχωτικό πλαίσιο, όμως, δυσκολεύονται περισσότερο από άλλα παιδιά. Αυτό δεν τα κάνει αδύναμα. Τα κάνει λεπτά, παρατηρητικά και ιδιαίτερα δεκτικά τόσο στο καλό όσο και στο δύσκολο. Το κλειδί εδώ δεν είναι να τα «σκληρύνεις», αλλά να καταλάβεις πόσο καθοριστικό ρόλο παίζει το περιβάλλον που τους προσφέρεις.
Παιδί πικραλίδα, η ανθεκτικότητα σε πρώτο πλάνο
Στον αντίποδα βρίσκονται τα παιδιά πικραλίδες. Εκείνα που φαίνεται να προσαρμόζονται σχεδόν παντού, να αντέχουν αλλαγές, εντάσεις και διαφορετικές συνθήκες χωρίς να χάνουν εύκολα την ισορροπία τους. Δε σημαίνει ότι δεν νιώθουν ή ότι δεν έχουν ευαισθησίες, απλώς αυτές δεν καθορίζουν σε τόσο μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά τους. Είναι παιδιά που συχνά δίνουν την εντύπωση ότι «τα καταφέρνουν μόνα τους», κάτι που καμιά φορά σε ξεγελά και σε κάνει να τους ζητάς περισσότερα. Κι εδώ, όμως, χρειάζεται προσοχή. Η ανθεκτικότητα δε σημαίνει ότι δεν έχουν ανάγκη από επιβεβαίωση, αγκαλιά και συναισθηματική παρουσία.
Παιδί τουλίπα, κάπου στη μέση
Οι περισσότερες οικογένειες θα αναγνωρίσουν το παιδί τους στην τουλίπα. Ένα μείγμα ευαισθησίας και ανθεκτικότητας, που αντιδρά έντονα σε κάποιες καταστάσεις αλλά όχι σε όλες. Μπορεί να δυσκολεύεται με τις αλλαγές προγράμματος, αλλά να διαχειρίζεται καλά τις κοινωνικές σχέσεις. Να είναι ευαίσθητο στον θόρυβο, αλλά όχι ιδιαίτερα στο στρες των γονιών. Αυτό μας θυμίζει κάτι βασικό. Δεν υπάρχει μία ενιαία μορφή ευαισθησίας. Κάθε παιδί έχει τα δικά του κουμπιά και όσο καλύτερα τα γνωρίζεις, τόσο πιο ουσιαστικά μπορείς να το στηρίξεις.
Στο τέλος, αυτό που πραγματικά βοηθά δεν είναι να αποφασίσεις τι «είναι» το παιδί σου, αλλά να παρατηρήσεις πότε δυσκολεύεται και πότε ανθίζει. Να προσαρμόσεις λίγο το περιβάλλον, να προετοιμάζεις για αλλαγές, να χρησιμοποιείς τα λόγια σου γενναιόδωρα, ειδικά τους επαίνους και την ενθάρρυνση. Η παιδική ευαισθησία δεν είναι πρόβλημα προς διόρθωση, είναι πληροφορία. Και όταν τη διαβάζεις σωστά, σου δείχνει ακριβώς πώς να σταθείς δίπλα στο παιδί σου, όχι μπροστά του και όχι πάνω του, αλλά δίπλα, με κατανόηση και εμπιστοσύνη.
Κεντρική εικόνα και εικόνα άρθρου: iStock
