«Γιατί να μη μπορείς να νικήσεις έναν πλουσιότερο σύλλογο; Δεν έχω δει ποτέ ένα τσουβάλι με λεφτά να πετυχαίνει γκολ…», ήταν η χαρακτηριστική ατάκα που είχε ξεστομίσει κάποτε ο ποδοσφαιρικός Πυθαγόρας που ακούσει στο όνομα Γιόχαν Κρόιφ. Ωστόσο, με το πέρασμα του χρόνου αποδεικνύεται ότι τα… τσουβάλια αυτά παίζουν μεγάλο ρόλο στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, που έχει περάσει σε μια πολύ διαφορετική εποχή, αυτήν της εμπορευματοποίησης και του άκρατου επαγγελματισμού. Τα μπάτζετ είναι αυτά που σε μεγάλο ποσοστό καθορίζουν και το κατά πόσο μια ομάδα θα είναι επιτυχημένη (ή όχι), ενώ οι σύλλογοι λειτουργούν ως εταιρείες που στόχο τους έχουν την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κερδοφορία.
Άλλωστε, το ποδόσφαιρο έχει περάσει καιρό τώρα στη… σφαίρα του εμπορικού προϊόντος και έχει αφήσει λίγο -έως πολύ- στην άκρη το καθαρά αθλητικό σκέλος. Οι πλουσιότεροι σύλλογοι είναι αυτοί που πρωταγωνιστούν στις ευρωπαϊκές διασυλλογικές διοργανώσεις, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις φετινές, όπου οι φιναλίστ των Champions League και Europa League να είναι και οι τέσσερις από την Αγγλία. Παράλληλα, οι πλούσιοι γίνονται όλοι και πλουσιότεροι -άρα και πιο ισχυροί- ενώ τα… ποδοσφαιρικά λιμά οδηγούνται όλο και περισσότερο στο περιθώριο.
Στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη του, όπως αποδεικνύεται και από τη λίστα που δημοσίευσε το παγκοσμίου φήμης Βusiness Insider. Οι εννέα εκ των είκοσι πιο κερδοφόρων συλλόγων από πλευράς εσόδων αυτής της λίστας ανήκουν στην Premier League. Σε αυτήν περιλαμβάνονται και οι Άρσεναλ, Τσέλσι, Λίβερπουλ, Τότεναμ που έφτασαν μέχρι τους τελικούς σε Μπακού και Μαδρίτη, κάτι που δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έκπληξη -ενδεχομένως με εξαίρεση τα «σπιρούνια». Αντίθετα, η παρουσία των δύο άλλων Λονδρέζων στη δεύτερη τη τάξει διοργάνωση τις καθιστούσε φαβορί, με τον τίτλο αυτόν να επιβεβαιώνεται.
Είναι χαρακτηριστικό πως την προηγούμενη σεζόν στην κορυφαία κατηγορία του αγγλικού πρωταθλήματος μόνο τρεις ομάδες καρπώθηκαν λιγότερα από 100 εκατομμύρια λίρες (ούτε καν ευρώ). Τα ποσά αυτά είναι αντιπροσωπευτικά για τη δυναμική που έχουν οι σύλλογοι και για αυτήν που έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν. Ναι, αλλά θα ήταν ακόμη καλύτερο για τα δαιμόνια μυαλά που κρατούν τις τύχες του ποδοσφαίρου σε ευρωπαϊκό (ως ο βασικός «παίκτης») και παγκόσμιο επίπεδο, να δημιουργήσουν ένα πρωτάθλημα με ονόματα πιο λαμπρά από αυτά της Μπέρνλι ή της Μπράιτον, για παράδειγμα. Ένα μεγάλο πρωτάθλημα στο οποίο θα συμμετέχουν οι πιο δημοφιλείς ομάδες της γηραιάς ηπείρου θα ήταν ένα ιδανικό σενάριο, το οποίο θα αρχίσει να αποκτά υπόσταση από το 2024.
Ο δρόμος που άνοιξε στην Αθήνα το 2017 και η αλλαγή στρατηγικής
Το συνέδριο της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συλλόγων (European Club Association, ή απλά ECA) στην Αθήνα τον Μάρτιο 2017, είχε αρχίσει να δείχνει τις προθέσεις των «μεγάλων» του λαοφιλέστερου αθλήματος στον πλανήτη. Ακολούθησαν αρκετές ακόμη μαζώξεις και συζητήσεις, μέχρι που φέτος στις 24 Μαρτίου άφησαν να γίνει ξεκάθαρο ότι το «κόλπο» που είχαν καταστρώσει θα πάρει… σάρκα και οστά. Με ένα μεσοδιάστημα να μεσολαβεί, ώστε να προσαρμοστεί ο φίλαθλος στις μεγάλες αλλαγές που έρχονται.
Ήδη, άλλωστε, από φέτος έχουμε ένα σύστημα που μετατρέπει το Champions League σε ένα κλειστό κλαμπ. Οι 26 από τις 32 ομάδες είναι γνωστές με την ολοκλήρωση της σεζόν σε εγχώριο επίπεδο και του Europa League (ο νικητής του οποίου πάει στους ομίλους) και το μόνο που μένει για το καλοκαίρι είναι να προκύψουν οι τέσσερις ομάδες που θα μπουν στους ομίλους από τα προκριματικά με τις πρωταθλήτριες ομάδες και οι δύο από το «μονοπάτι» των μη πρωταθλητών. Είναι χαρακτηριστικό πως οι 16 από τις 32 αυτές ομάδες προέρχονται από τα τέσσερα μεγαλύτερα πρωταθλήματα της γηραιάς ηπείρου: Ισπανία, Γερμανία, Αγγλία και Ιταλία. Επίσης, από δύο σίγουρες έχουν η Γαλλία και η Ρωσία και από μια δεδομένη (την πρωταθλήτρια) η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Ουκρανία, η Τουρκία και η Αυστρία.
Η ECA, για όσους δεν το γνωρίζουν, εκπροσωπεί 232 συλλόγους από τη γηραιά ήπειρο και περιγράφει ως αποστολή της τη δημιουργία «μιας νέας, περισσότερο δημοκρατικής διακυβέρνησης που πραγματικά αντανακλά τον ρόλο-κλειδί των συλλόγων». Πρόεδρός της είναι ο μεγαλομέτοχος της Γιουβέντους, Αντρέα Ανιέλι, ενώ στην Εκτελεστική Επιτροπή της βρίσκονται οι διοικητικοί ηγέτες κλαμπ όπως η Ρεάλ Μαδρίτης, η Μπαρτσελόνα, η Mπάγερν Μονάχου και η Παρί Σεν Ζερμέν. Για μια σημαντική μερίδα του φίλαθλοι κόσμου, ωστόσο, αυτή η σύμπραξη έχει περάσει στη συνείδησή του ως απλά ένας μοχλός πίεσης για να εξασφαλίσουν οι δυνατοί -οικονομικά και από άποψη πρεστίζ- ευρωπαϊκοί σύλλογοι ότι θα έχουν τον πρώτο λόγο στα έσοδα των διοργανώσεων της UEFA. Όμως, παρόλο που ο αντικειμενικός σκοπός δεν αλλάζει, οι φιλοδοξίες είναι αρκετά μεγαλύτερες.
Οι διεργασίες για μια τεράστια αλλαγή στην κορυφαία διασυλλογική διοργάνωση και η δημιουργία μιας Λίγκας -σε μεγάλο βαθμό κλειστής- όπως η Euroleague και το NBA, έχουν πάρει πλέον και επίσημη μορφή και φαίνεται ότι το… ρυάκι έχει μετατραπεί σε ποτάμι, που η ορμή του αυξάνεται. Το προ ετών άνοιγμα σε άλλες λιγότερο εμπορικές αγορές, που είχε επιχειρήσει ο τότε πρόεδρος της UEFA, Μισέλ Πλατινί, έχει πάει εδώ και καιρό… περίπατο. Με το που έγινε σαφές ότι «κάτι τέτοιο δεν μας ενδιαφέρει και δεν είναι κερδοφόρο», η ρότα άλλαξε άρδην.
Η δημιουργία του Super Champions League με τα μεγαλύτερα έσοδα
Η ECA και η UEFA υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας μέχρι το 2024, συνεχίζοντας το Champions League με τις αλλαγές που έχουν προαποφασιστεί, όμως είναι δεδομένο πως η πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία αυξάνεται και θα συνεχίσει να αυξάνεται. Το Super Champions League ουσιαστικά θα αποτελεί την εξέλιξη της διοργάνωσης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, με στόχο τα περισσότερα έσοδα, ιδίως για τα ισχυρά brand names. Αυτό θα συμβεί από τη στιγμή που θα γίνονται περισσότερα ντέρμπι ανάμεσα στα κορυφαία ευρωπαϊκά κλαμπ, κατά συνέπεια θα αυξηθεί και ο ανταγωνισμός. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η παρουσία ελληνικής ομάδας σε αυτήν τη διοργάνωση θα αποτελεί κάτι παραπάνω από δύσκολη υπόθεση. Ήδη, άλλωστε, τα… αστέρια είναι αρκετά μακρινά για τους συλλόγους της χώρας μας.
Όσο για τις ομάδες που θα συνθέτουν τον «κορμό» αυτής της διοργάνωσης, ο αριθμός τους δεν θα αλλάξει σε σχέση με το τώρα, δηλαδή θα είναι 32. Είναι δεδομένο πως αυτήν δεν θα λείπουν Ρεάλ Μαδρίτης, Μπαρτσελόνα, Μπάγερν Μονάχου, Γιουβέντους, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Μάντσεστερ Σίτι, Λίβερπουλ, Τσέλσι, Άρσεναλ, Παρί Σεν Ζερμέν και Μίλαν, που θεωρούνται δεδομένες. Επίσης, το πλάνο που έχει σχεδιαστεί περιλαμβάνει οι ελεύθερες θέσεις για νέες ομάδες στο Super Champions League να είναι μόλις τέσσερις. Οι μεγάλες ομάδες της Ισπανίας και της Ιταλίας πιέζουν για να γίνει δεκτό κάτι τέτοιο, ώστε να γεμίσουν ακόμη περισσότερο τα ταμεία τους. Και συνήθως η πίεση αυτή οδηγεί σε αποτέλεσμα…
Οι πρωταθλητές των Λιγκών που σε δυναμικότητα κατατάσσονται πιο κάτω από τις κορυφαίες (Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία), όπως και οι ομάδες που δεν θα τερματίσουν στην πρώτη τετράδα των top πρωταθλημάτων θα λαμβάνουν μέρος στη δεύτερη κατηγορία του Champions League, επίσης 32 ομάδων, είτε στην τρίτη τη τάξει κατηγορία των 64 ομάδων. Θα υπάρχει υποβιβασμός και άνοδος, αλλά μόλις τέσσερις θέσεις της πρώτης κατηγορίας, στην οποία τα χρήματα θα είναι τουλάχιστον πολλά, θα είναι διαθέσιμες για τους… από κάτω. Και δεδομένης της ψαλίδας που θα δημιουργηθεί, θα πρέπει να γίνουν «εγκλήματα» από τους ισχυρούς για να απωλέσουν τη συμμετοχή τους και στην επόμενη διοργάνωση. Πιο πιθανό φαντάζει το σενάριο για συλλόγους «ασνασέρ».
Τέλος, όσον αφορά την τελική φάση, από την οποία θα προκύψει και ο υπερ-πρωταθλητής, στην πρώτη φάση προβλέπεται διεξαγωγή ομίλων και στη συνέχεια νοκ άουτ ματς, με το φορμάτ που υπάρχει και σήμερα στο Champions League. Δηλαδή, θα σχηματιστούν οκτώ γκρουπ των τεσσάρων ομάδων και στη συνέχεια θα πραγματοποιηθούν πλέι οφ με διπλά παιχνίδια.
Αγώνες τα Σαββατοκύριακα με συρρίκνωση των εθνικών πρωταθλημάτων
Το σύνθημα «φέρτε πίσω τις Κυριακές μας» ίσως έχει ακόμη πιο κυριολεκτική… σημασία για τους Έλληνες οπαδούς τα επόμενα χρόνια, καθώς από όσα έχουν γίνει γνωστά, η υπερ-διοργάνωση αυτή θα αλλάξει ριζικά και τον τρόπο που τοποθετούνται μέσα στην εβδομάδα οι αγώνες. Οι διοργανώσεις της ECA ή της UEFA (αυτό μπορεί να μην αλλάξει) πιθανόν να μετακινηθούν τα Σαββατοκύριακα και τα εθνικά πρωταθλήματα θα πάνε στις ενδιάμεσες ημέρες της εβδομάδας.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι αυτές οι κινήσεις θα φέρουν αυτόματα και τη συρρίκνωση των εθνικών πρωταθλημάτων, τα οποία φαντάζει απίθανό να μην επηρεαστούν, ιδίως όταν το βασικό ενδιαφέρον θα έχει μεταφερθεί σε ποδοσφαιρικούς θεσμούς του εξωτερικού, που θα έχουν τη μορφή Λίγκας και όχι Κυπέλλου, όπως συμβαίνει σήμερα… Οποιουδήποτε τύπου κλειστή Λίγκα θα ανοίξει την ψαλίδα, αφού θα εκτοξεύσει οικονομικά την ελίτ, ενώ θα μειώσει το ενδιαφέρον στα ανά τόπους πρωταθλήματα. Ουσιαστικά, με το Super Champions League να είναι η πρώτη κατηγορία, τις δύο υπο-διοργανώσεις που το συνοδεύουν να αποτελούν τη Β’ και τη Γ’ κατηγορία, μοιραία τα εγχώρια πρωταθλήματα θα πέσουν σε τέταρτη μοίρα.
Ακόμη όλα αυτά δεν είναι δεδομένα, όμως τα διεθνή ρεπορτάζ συγκλίνουν προς τα εκεί. Δηλαδή, στο ότι οι 24 κορυφαίες ομάδες του Super Champions League κάθε σεζόν θα κερδίζουν αυτόματα «εισιτήριο» για την επόμενη, με αποτέλεσμα να βγαίνει «off» το πλασάρισμά από το εθνικό πρωτάθλημα. Τον προηγούμενο μήνα η UEFA έδειξε στις Λίγκες τα έγγραφα για τη νέα διοργάνωση, τα οποία σύμφωνα με τους New York Times, διαπίστωσαν ένα αρραγές μέτωπο κυρίως από Ισπανία και Ιταλία, χώρες στις οποίες οι ισχυροί σύλλογοι είναι πιο πρόθυμοι για να έρθει η μεγάλη αλλαγή στον ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό χάρτη. «Προς στιγμήν, έχουμε μόνο ιδέες και απόψεις», είπε ο πρόεδρος της UEFA, Αλεξάντερ Τσεφέριν, αλλά για πολλούς ήταν ήδη… μήνυμα.
Τα σχέδια αυτά ίσως άφηναν έξω Άγιαξ και Τότεναμ
Στην τρέχουσα αγωνιστική περίοδο του Champions League αποτέλεσαν τις μεγάλες εκπλήξεις, ήταν οι ομάδες που συμμετείχαν στις πιο αμφίρροπες αναμετρήσεις, ειδικά στη φάση των νοκ-άουτ. Επίσης, Τότεναμ και Άγιαξ «κονταροχτυπήθηκαν» για μια θέση στον τελικό, την οποία στα χασομέρια κέρδισε ο αγγλικός σύλλογος από την ολλανδική ομάδα. Ωστόσο, με τη νέα μορφή που θα έχει η διοργάνωση ενδεχομένως να έμεναν εκτός και να μην συμμετείχαν καν σε αυτήν.
Τα «σπιρούνια», παρότι αγωνίζονται στο πρωτάθλημα που πολλοί θεωρούν ως το καλύτερο του κόσμου, πιθανότατα να μην συγκαταλέγεται στις ομάδες που θα έχουν «πάσο» για τη νέα διοργάνωση, αφού προηγούνται ομάδες όπως η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, η Λίβερπουλ, η Μάντσεστερ Σίτι, η Άρσεναλ και η Τσέλσι. Επίσης, ο «Αίαντας, αν και έχει στην τροπαιοθήκη του τέσσερα τρόπαια στην κορυφαία ευρωπαϊκή διασυλλογική διοργάνωση, επίσης μοιάζει αμφίβολο ότι θα… χωρούσε στο κλαμπ.
Φυσικά, όλα αυτά θα απαντηθούν το επόμενο διάστημα και όσο κυλάει ο χρόνος. Το δεδομένο είναι πως ήδη έχει μπει στα… σκαριά η αλλαγή, η οποία φαίνεται και από τα οικονομικά δεδομένα της διοργάνωσης που ολοκληρώνεται σήμερα. Η UEFA είχε ανακοινώσει ότι τα έσοδα από Champions League και Europa League (μαζί με το Super Cup) υπολογίζονται στα 3,25 δισ. ευρώ και τα χρήματα για το χρόνου θα είναι ακόμη περισσότερα. Όσο για τις δύο φιναλίστ, έχουν βάλει ακόμη περισσότερα «συν» στον ισολογισμό τους, αλλά ακόμη όχι με τα ποσά που πήραν από την Premier League. Ο τίτλος θα τους δώσει, όμως, ακόμη μεγαλύτερο πρεστίζ. Και ίσως αυτό πράγματι να μην συγκρίνεται με όσα λεφτά κι αν βγάλουν…
