Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά μοναστήρια, άλλα εν ενεργεία και άλλα όχι, που κουβαλούν τη δική τους ιστορία. Πολλά από τα μοναστήρια αυτά δεν είναι γνωστά μόνο στην Ελλάδα, αφού η φήμη τους έχει περάσει τα σύνορα της χώρας και προσκυνητές απ’ όλο τον κόσμο έρχονται σε αυτά κάθε χρόνο. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα, το Άγιο Όρος και τα Μετέωρα.
Ωστόσο, υπάρχει και ένα που μπορεί να μην είναι γνωστό σε πολλούς, όμως, έχει τη δική του πρωτιά: είναι το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στην Ευρώπη. Ο λόγος για την Παναγία την Εικοσιφοίνισσα, η οποία βρίσκεται στα όρια των νομών Σερρών – Καβάλας. Όμως, εκτός από την πρωτιά αυτή κουβαλάει και τη δική του μαρτυρική ιστορία, που στο πέρασμα των αιώνων «σφραγίστηκε» με τραγικά γεγονότα, στιγμές θλιβερές, αλλά και θαύματα που υπενθυμίζουν τη δύναμη της πίστης.
Το θαύμα της Παναγιάς που έδωσε και το όνομα
Το μοναστήρι είναι χτισμένο στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου Όρους, σε υψόμετρο που φτάνει τα 750 μέτρα και όσοι το έχουν επισκεφτεί, κάνουν λόγο για το απόλυτο ησυχαστήριο. Ένα μέρος, όπου γαληνεύει η ψυχή σου ενώ και λόγω της τοποθεσίας αισθάνεσαι πως έρχεσαι πιο κοντά από ποτέ με τον Θεό. Ίσως να είναι και τα θαύματα που στη μακραίωνη ιστορία του έγιναν σε αυτό, που κάνουν τον προσκυνητή να αισθάνεται αυτή τη δύναμη της πίστης. Μάλιστα, το πρώτο θαύμα που συντελέστηκε σχετίζεται με το όνομά του.
Λέγεται, λοιπόν, πως ο Άγιος Γερμανός, που ασκήτευε στην Ιερά Μονή Προδρόμου στον Ιορδάνη ποταμό, εγκατέλειψε την Παλαιστίνη και ήρθε στη θέση Βίγλα του Παγγαίου το 518 μ.Χ, μετά από όραμα που είδε προερχόμενο από την Παναγία. Αφού ολοκλήρωσε το πρώτο εκκλησάκι, αναζήτησε στο δάσος ένα ξύλο που με αυτό θα έφτιαχνε την εικόνα της Παναγίας, ως ένδειξη ευχαριστίας.
Και πράγματι βρήκε το κατάλληλο ξύλο. Μόλις άρχισε να το επεξεργάζεται, το ξύλο ράγισε και ο Άγιος λυπήθηκε και είπε να το αφήσει. Τότε ένα «φοινικούν» – δηλαδή υπέρλαμπρο κοκκινωπό φως – έλουσε το σχισμένο ξύλο και μέσα από αυτό φάνηκε η Παναγία μαζί με το Χριστό. Τότε, μια φωνή ακούστηκε να του λέει: «Παιδί μου ήλπισε, εγώ είμαι εδώ» και την ίδια στιγμή εντυπώθηκε πάνω στο ξύλο η μορφή της Παναγίας. Έτσι, από το φως και τη λέξη εικόνα, πήρε το μοναστήρι το όνομα Εικοσιφοίνισσα.
Η κτηνωδία τω Οθωμανών
Μετά τον Άγιο Γερμανό δεύτερος κτήτορας θεωρήθηκε ο Άγιος Διονύσιος ο Α’, ο οποίος έχοντας παραιτηθεί από τη θέση του ως Οικουμενικός Πατριάρχης, το 1472, έφθασε στην Μονή, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην οικοδόμηση νέων κτισμάτων, αλλά και στην συντήρηση των παλαιών. Κατά την περίοδο αυτή, Παναγία Εικοσιφοίνισσα γνώρισε μεγάλη ακμή και η φήμη της γινόταν όλο και πιο μεγάλη στους εκκλησιαστικούς και μοναστικούς κύκλους.
Μάλιστα, οι μοναχοί που ζούσαν σε αυτήν συνέβαλλαν τα μέγιστα καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ώστε ο πληθυσμός της γύρω περιοχής να διατηρήσει την ελληνικότητα και την ορθόδοξη πίστη. Ωστόσο, έμελλε να πληρώσουν τη δράση τους με το ίδιο τους το αίμα, σε μία «μαύρη» ημέρα για την ιστορία του μοναστηριού.
Στις 25 Αυγούστου 1507, οι Τούρκοι καθώς ήταν ενοχλημένοι από τη δράση τους, προέβησαν σε κτηνωδίες, σφάζοντας 172 μοναχούς. Λίγα χρόνια αργότερα, μοναχοί της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, έσπευσαν στο μοναστήρι ώστε να βοηθήσουν στην ανασύστασή του.
Ωστόσο, η δράση του δε σταμάτησε στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αφού θεωρούνταν κέντρο γραμμάτων και πολιτισμού.
Μια «βασανισμένη» Μονή
Αλλά τα βάσανα και οι δοκιμασίας δεν είχαν σταματημό.
Ένας σεισμός το 1829 προκάλεσε ανυπολόγιστες ζημιές. Το 1854 υπέστη ολοκαύτωμα, ενώ μια δεκαετία αργότερα εξαιτίας της επιδημίας πανώλης, πολλοί μοναχοί έχασαν τη ζωή τους.
Στη διάρκεια, δε, της βουλγαρικής κατοχής, ο στρατός των Βουλγάρων δολοφόνησε τον ηγούμενο της Μονής, γέροντα Μακάριο. Την ίδια χρονιά, ο βουλγαρικός στρατός μπήκε στην Παναγία Εικοσιφοίνισσα και προχώρησε σε βασανισμό των μοναχών, ενώ τους κράτησαν ομήρους. Εξαιτίας των μαρτυρίων που είχαν υποστεί, αλλά και τον άθλιων συνθηκών διαβίωσης, κατέληξαν στον θάνατο.
Μάλιστα, ο βουλγαρικός στρατός έκλεψε από τη Μονή κειμήλια ανυπολόγιστης αξίας, τα οποία μέχρι και σήμερα κρατούνται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας.
Χρόνια αργότερα, στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και συγκεκριμένα στις 12 Ιουλίου του 1943, οι Βούλγαροι εισήλθαν και πάλι στην Μονή, την οποία πυρπόλησαν. Όλα τα οικοδομήματα καταστράφηκαν ολοσχερώς και η Μονή της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, σχεδόν ερημώθηκε.
Το 1965, ξεκίνησε η ανασύστασή της και ολοκληρώθηκε λίγα χρόνια αργότερα, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Δράμας, Διονυσίου Κυράτσου.
Η Παναγία Εικοσιφοίνισσα προορισμός εκατοντάδων προσκυνητών
Σήμερα, η Παναγία Εικοσιφοίνισσα αποτελεί γυναικείο μοναστήρι. Είναι ένας δημοφιλής θρησκευτικός προορισμός, μιας και εκατοντάδες πιστοί φτάνουν σε αυτήν για να προσκυνήσουν, αλλά και να γνωρίσουν από κοντά τη μαρτυρική Μονή με τη μεγάλη ιστορία της που χάνεται στο βάθος των αιώνων.
Το μοναστήρι γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, την Κοίμηση της Θεοτόκου, στις 14 Σεπτεμβρίου, τον Τίμιο Σταυρό, αλλά και στις 21 Νοεμβρίου, τα Εισόδια της Θεοτόκου.
