Θυμάμαι, σαν σήμερα, όταν μετά το σχολείο επισκεπτόμουν πολλές φορές μια παλιά αποθήκη στη γειτονιά μου. Είχε μεταμορφωθεί σε παλαιοπωλείο μεταχειρισμένων περιοδικών. Εμπαινα μέσα στον άτακτο χώρο και χανόμουν στους βρωμερούς διαδρόμους του. Αναζητούσα τεύχη αγαπημένων μου κόμικς για να διανθίσω τη συλλογή μου.
Μπλεκ, Περιπέτεια και Κόναν μάζευα κυρίως. Και όποτε έπεφταν στα χέρια μου οι συλλεκτικές δυναστείες της Disney. Αυτές ήταν πραγματικά σπάνιες. Είχα καταγράψει σε ένα χαρτί τα τεύχη που έψαχνα. Εβρισκα, αγόραζα, έσβηνα. Μετά σπίτι για να τα ταξινομήσω στη σωστή σειρά. Αφού διαβάσω τις αγαπημένες μου ιστορίες. Ξεκίνημα με τον Μπλεκ και την παρέα του. Ακολουθούσε ο Τερματοφύλακας γιατρός (τέσσερις-πέντε χορταστικές σελίδες μετά το βασικό ήρωα). Αυλαία με το Παιδί Πάνθηρας (αν θυμάμαι καλά, ήταν η ιστορία που έκλεινε το τεύχος).
Την εποχή που αναζητούσα τα κατορθώματα του ξανθού γίγαντα, το Μπλεκ μόλις ενηλικιωνόταν στην Ελλάδα. Το πρώτο του τεύχος του περιοδικού κυκλοφόρησε το 1969. Σήμερα ο ήρωας είναι 50 ετών! Παραμένει το ίδιο δυναμικός. Το ίδιο μαχητής. Είναι εδώ για να θυμίζει σε όλους εμάς τα παιδικά μας χρόνια και να σκάμε ένα χαμόγελο βλέποντας τον να έχει κλείσει μισό αιώνα ζωής. Όπως και να το κάνουμε, κάποια χρόνια τα περάσαμε και μαζί.
Επικοινωνήσαμε τον Λεωκράτη Ανεμοδουρά, τον συνεχιστή των Εκδόσεις Μικρός Ήρως. Βρεθήκαμε στο τυπογραφείο όπου το Μπλεκ παίρνει ζωή. Πριν προχωρήσουμε στη συζήτηση για το χθες, το σήμερα και λίγο από το αύριο, ας δούμε πώς τυπώνεται το θρυλικό περιοδικό που μεγάλωσε αρκετές γενιές…
– Ας ξεκινήσουμε με λίγα λόγια για την ιστορία των εκδόσεων Ανεμοδουρά. Ποιοι υπήρξαν οι πιο εμβληματικοί ήρωες του οίκου;
Η δραστηριότητα ξεκινάει περίπου πριν 70 χρόνια, τέλη της δεκαετίας του ‘40, όταν ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Στέλιος Ανεμοδουράς κάνει τα πρώτα του βήματα στο χώρο των λαϊκών αναγνωσμάτων, αφού διετέλεσε επιμελητής, μεταφραστής και συγγραφέας, για περίπου 4 χρόνια, στο περιοδικό «Μάσκα» του Απόστολου Μαγγανάρη! Η πρώτη συγγραφική και εκδοτική του επιτυχία έρχεται το 1951 με το περιοδικό «Υπεράνθρωπος», μια ελληνική εκδοχή του γνωστού Σούπερμαν. Δυο χρόνια μετά, τον Φεβρουάριο του 1953, ξεκινάει τον «Μικρό Ήρωα», το θρυλικό περιοδικό που έγραψε ο ίδιος και φιλοτέχνησε με σκίτσα ο Βύρων Απτόσογλου. Ο «Μικρός Ήρωας» κυκλοφορούσε για 16 συναπτά έτη. Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, τα λαϊκά αναγνώσματα βρίσκονται στη δύση τους και ο Στέλιος Ανεμοδουράς μπαίνει δυναμικά στον χώρο των κόμικς, εισάγοντας, από την Ιταλία κυρίως, χαρακτήρες που έγραψαν τη δική τους ιστορία στον χώρο: Μπλεκ, Λοχαγός Μαρκ, Όμπραξ, Ζαγκόρ, Μίστερ Νο, Κοκομπίλ και πολλοί άλλοι. Παράλληλα, δραστηριοποιείται και σε άλλου είδους εκδόσεις με εξίσου μεγάλη επιτυχία, όπως είναι τα εφηβικά περιοδικά, με τα Κατερίνα, Σούπερ Κατερίνα, Αφισόραμα και τα σταυρολεξικά, με τον Γρίφο, Κουίζ και Σάββατο. Η εκδοτική δραστηριότητα σταμάτησε το 2010 και η νέα μας προσπάθεια στον χώρο των κόμικς και των λαϊκών αναγνωσμάτων ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2013, εδώ και περίπου 6 χρόνια.
– Στην εποχή μας, όλο αυτό το σκηνικό των χάρτινων ηρώων μπορεί να δείχνει κάπως ξεπερασμένο. Τι έχουν να προσφέρουν πλέον; Και σε ποιους απευθύνονται σήμερα τα περιοδικά σας;
Θα ήταν ψέματα εάν λέγαμε ότι το χαρτί μπορεί να σταθεί επάξια σε μια ψηφιακή εποχή που συνεχώς εξελίσσεται και αλλάζει συνεχώς τα δεδομένα. Ο πυρήνας του κοινού μας δεν παύει να κινείται ηλικιακά στο 35-55 και είναι κατά βάση κοινό που ακολουθεί τις εκδόσεις κόμικς, ενώ πολύ μικρή μερίδα βρίσκεται κάτω των 20. Σημαντικό στοιχείο των εκδόσεων μας είναι ότι φιλοξενούμε μεν -κυρίως- παλιούς χαρακτήρες, αλλά με ιστορίες νέες και αδημοσίευτες στην Ελλάδα. Το στοιχείο αυτό είναι για εμάς πολύ σημαντικό, καθώς δεν κάνουμε απλά αναπαραγωγή παλιών ιστοριών, αλλά προσφέρουμε καινούργιο περιεχόμενο, το οποίο σεναριακά και σχεδιαστικά συμβαδίζει με την εποχή μας. Και βέβαια, αυτό ισχύει για όλες μας τις εκδόσεις. Τώρα, τι έχουν να προσφέρουν, νομίζω πολλά: οι περισσότερες από τις ιστορίες είναι φτιαγμένες από καταξιωμένους δημιουργούς και επομένως τόσο από άποψη σεναρίου, όσο και από άποψη σκίτσου είναι υψηλού επιπέδου. Η ποιότητα και το είδος των ιστοριών, αλλά και η ποιότητα των μεταφράσεων αποτελούν για εμάς προτεραιότητα. Επιπλέον, για τις μικρότερες ηλικίες, πιστεύουμε ότι το κόμικς είναι ένα πολύ καλό προστάδιο -και όχι μόνο…- για να έρθει το παιδί κοντά στην ανάγνωση και στην καλλιέργεια ερεθισμάτων για την αναζήτηση γνώσης, τόσο για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση, όσο και για θέματα που αφορούν την κοινωνική συμπεριφορά.
– Εσείς πώς αποφασίσατε να συνεχίσετε το εκδοτικό έργο;
Η ενασχόληση μου με τις εκδόσεις ξεκίνησε από πολύ νωρίς, παράλληλα με τις σπουδές μου, το 2000. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν πολύ καλά και το κλείσιμο της εκδοτικής δραστηριότητας το 2010 στοίχισε σε όλους πάρα πολύ και σε όλα τα επίπεδα. Θα έλεγα όμως ότι το μικρόβιο των εκδόσεων, όχι μόνο των κόμικς, αλλά γενικά, δε σταμάτησε ούτε εκείνη την περίοδο. Έτσι λοιπόν, όταν ο Μικρός Ήρωας φιλοξενήθηκε σε μια εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας και σημείωσε σημαντική επιτυχία, αλλά και σε συνδυασμό με την παρότρυνση αρκετών αναγνωστών, αποφασίσαμε να επαναδραστηριοποιηθούμε σε αυτό τον χώρο. Ξεκινήσαμε λοιπόν να εκδίδουμε, στην παλιά τους μορφή, χαρακτήρες όπως ο Μπλεκ, ο Ζαγκόρ, ο Μίστερ Νο και ο Μικρός Ήρωας και μια σημαντική μερίδα κοινού μας ακολούθησε. Στην πορεία, κάναμε αρκετά λάθη και βελτιώσαμε αρκετά πράγματα. Σήμερα, έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο όπου όλα μας τα έντυπα κυκλοφορούν σε πολυτελή μορφή και φιλοξενούνται τόσο σε σημεία πώλησης, όσο και σε βιβλιοπωλεία, ενώ από το 2013, που επαναδραστηριοποιηθήκαμε, ξεπεράσαμε την έκδοση 250 τευχών.
– Το «Μπλεκ» έκλεισε φέτος 50 χρόνια εκδοτικής ζωής στη χώρα μας. Μιλήστε μας λίγο για αυτό…
Φέτος, το «Μπλεκ» όντως κλείνει 50 χρόνια εκδοτικής ζωής στη χώρα μας, αφού ξεκίνησε να κυκλοφορεί τον Ιούνιο του 1969! Ουσιαστικά, το «Μπλεκ» αποτέλεσε τον αντικαταστάτη του Μικρού Ήρωα, όταν η Δικτατορία επέβαλε την αναστολή της κυκλοφορίας του, κυρίως λόγω του επαναστατικού του χαρακτήρα. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς αναζήτησε τότε έναν ήρωα που θα μπορούσε να επιβιώσει στο αμερικανόφιλο περιβάλλον της εποχής και επέλεξε τον Μπλεκ, που αποτελεί έναν Αμερικανό πατριώτη, ο οποίος πολεμά ενάντια στους Άγγλους αποικιοκράτες, στα τέλη του 18ου αιώνα. Να σημειώσουμε ότι, έως τώρα, έχουν κυκλοφορήσει 1.625 τεύχη «Μπλεκ», ενώ δημιουργήσαμε μια επετειακή έκδοση για τους φαν (και όχι μόνο) του ήρωα, που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο φεστιβάλ AthensCon (Κλειστό Παλαιού Φαλήρου, 30/11-1/12).
– Θα θέλαμε να μας περιγράψετε ολόκληρη την εκδοτική δραστηριότητα και τα επιμέρους στάδια της!
Θα λέγαμε ότι ξεκινάει από τη σύλληψη του τι θέλουμε να εκδώσουμε. Έτσι λοιπόν, με το συνεργάτη μου, Γαβριήλ Τομπαλίδη, συζητάμε για επιμέρους χαρακτήρες ή ιστορίες που θα θέλαμε να εκδοθούν και στη συνέχεια ερχόμαστε σε επαφή με τους οίκους -που είναι κατά βάση ξένοι- από τους οποίους εξασφαλίζουμε τα δικαιώματα έκδοσης τους. Πολύ σημαντικό στάδιο είναι μια μαθηματική επεξεργασία στη συνέχεια, έτσι ώστε αφού λάβουμε υπόψη όλα τα κόστη και γνωρίζοντας τις προδιαγραφές της έκδοσης, να μάθουμε τον αριθμό των φύλλων πάνω από το οποίο βγαίνει κέρδος. Γενικά και λόγω εποχής, αποφεύγουμε τα μεγάλα ρίσκα. Αφού κλειστούν τα δικαιώματα, ακολουθεί η διαδικασία της μετάφρασης. Στη συνέχεια, ακολουθεί το πρώτο στάδιο της κειμενικής επιμέλειας, το οποίο γίνεται επάνω στο αρχικό word και κατόπιν το περιοδικό στήνεται κανονικά, δηλαδή σελιδοποείται από τη γραφίστρια μας. Αυτό είναι ένα αρκετά χρονοβόρο στάδιο και περιλαμβάνει διάφορες διαδικασίες όπως το lettering -δηλαδή την εισαγωγή του κειμένου στα μπαλονάκια-, τον χρωματισμό -εάν απαιτείται-, τη δημιουργία όμορφων, εικαστικά, άρθρων, που συνήθως συνοδεύουν τις εκδόσεις μας, τη δημιουργία των εξωφύλλων και άλλα. Ακολουθούν άλλες 3 επιμέλειες επάνω στο στημένο περιοδικό, προτού αυτό κλείσει σε pdf τελειωτικά. Το κλειστό pdf παίρνει το δρόμο του τυπογραφείου. Η τυπογραφική διαδικασία περιλαμβάνει το προεκτυπωτικό στάδιο, δηλαδή το μοντάζ, που είναι η συναρμολόγηση των σελίδων ενός εντύπου, την εκτύπωση δοκιμίου για να δούμε ότι πληροί τα απαιτούμενα ποιοτικά στάνταρντς, την εκτύπωση σώματος και εξωφύλλου και τη βιβλιοδεσία – το δέσιμο σώματος και εξωφύλλου. Τέλος, το περιοδικό παίρνει τον δρόμο του πρακτορείου και διανέμεται πανελλαδικά…
– Ποιες εκδόσεις βγάζετε τώρα και πως καταφέρνετε να επιβιώνετε σε ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον;
Αυτή την περίοδο εκδίδουμε αρχικά το πολυθεματικό Μπλεκ, το οποίο βρίσκεται κάθε δυο μήνες στο περίπτερο. Όταν λέμε πολυθεματικό, εννοούμε ότι αποτελεί μια ανθολογία κόμικς, φιλοξενώντας πολλούς γνωστούς ήρωες, κυρίως παλιούς, όπως ο Ταρζάν, ο Στορμ, ο Ποπάυ, το Παιδί Πάνθηρας, ο Λάργκο Γουιντς κα. Παράλληλα, είναι διανθισμένο με στήλες σχετικές με τον χώρο των κόμικς, ενώ, σελίδες του περιοδικού είναι αφιερωμένες σε Έλληνες δημιουργούς. Παράλληλα, εκδίδουμε σε πολυτελή μορφή (graphic novel) αυτοτελείς ιστορίες με τους Ζαγκόρ, Μίστερ Νο, Ντύλαν Ντογκ και Τεξ, ενώ, κάθε χρόνο εκδίδουμε μια επετειακή έκδοση του Μικρού Ήρωα, σε σενάριο Γιώργου Βλάχου και σχέδιο Κώστα Φραγκιαδάκη! Τέλος, κάνουμε αρκετές εκδόσεις σε συνεργασία με εφημερίδες ως ένθετο! Μερικές από τις πιο γνωστές είναι του Ερίκ Καστέλ, του Κόρτο Μαλτέζε, του Ρόυ Ρέης, του Ποπάυ και πρόσφατα εκδίδουμε και τα Χελωνονιντζάκια σε συνεργασία με αθλητική εφημερίδα! Η εποχή είναι πραγματικά δύσκολη και οι συνθήκες καθόλου ευνοϊκές, ωστόσο, προχωράμε με προσεκτικά βήματα, με στόχο κάθε χρόνο να ανεβάζουμε λίγο τον πήχη! Να σημειώσουμε ότι πια, αρκετά μεγάλο μέρος των εσόδων μας πραγματοποιείται από το e-shop mikrosiros.gr που διατηρούμε και μέσα από το οποίο διαθέτουμε παλιές και νέες μας εκδόσεις.
– Ετοιμάζεται κάτι καινούργιο για το κοντινό μέλλον;
Αποφασίσαμε να κάνουμε μια στροφή και να ξεφύγουμε λίγο από τη μοίρα μας! Εννοούμε ότι παρακολουθώντας την παγκόσμια σκηνή κόμικς, μας γεννήθηκε η επιθυμία να εκδώσουμε και δημιουργίες που είναι εκτός του ύφους και της εκδοτικής μας παράδοσης. Αποκαλύπτουμε λοιπόν για πρώτη φορά, ότι μέσα στο 2020 θα εκδώσουμε ολόκληρη τη σειρά του Blacksad σε μορφή τόμου, ένα κλασικό και πολυβραβευμένο νουάρ -οι περισσότεροι φίλοι των κόμικς το γνωρίζουν- με βασικό concept έναν κόσμο που κατοικείται από ανθρωπομορφικά ζώα.
