Και πάνω που είπες πως τα έχεις δει όλα στο σινεμά ή θεώρησες πως το «Batman v Superman» τράβηξε κάπως πολύ, ο κινηματογράφος δεν σταματά να μας εκπλήσσει.
Εδώ βέβαια τον έχουμε στα ακρότατα όριά του, σε μια ταινία που πιέζει το ίδιο το μέσο για να κάνει ένα ολοκληρωτικό σχόλιο πάνω στο πώς και τι βλέπεις στη μεγάλη οθόνη.
Μιλάμε δηλαδή για μια ταινία 720 ωρών που θα παιχτεί μόλις μία φορά σε σκοτεινή αίθουσα και μετά θα διαγραφεί!
Ναι, σωστά διαβάζετε, «μετά τη μία και μοναδική προβολή των 720 ωρών του ‘‘Ambiancé’’, το φιλμ θα διαγραφεί», επιβεβαιώνει ο δημιουργός του. «Τίποτα δεν θα μείνει από αυτό».
Θα μείνουν μόνο οι μνήμες στους συντελεστές και μερικά τυπωμένα καρέ σε μας τους υπόλοιπους. Ο δημιουργός πουλά ήδη ένα καδραρισμένο καρέ της ταινίας κάθε μήνα, ένα φωτογραφικό ενσταντανέ σε περιορισμένο αριθμό 100 αντιτύπων, αριθμημένων και υπογεγραμμένων.
Όταν ο μήνας παρέλθει, «το καρέ σβήνεται και δεν μπορεί να πουληθεί ξανά». Έχει όμως κι άλλα παράξενα ξοπίσω του το σουηδικό «Ambiancé». Και δεν μιλάμε απλώς για το τρέιλερ των 7 ωρών και 20 λεπτών.
Είναι χρηματοδοτούμενο αποκλειστικά από τον δημιουργό του, καθώς «κάνω αυτό το project για τον εαυτό μου και δεν θέλω κανείς άλλος να αναμειχτεί. Και, για να είμαστε ειλικρινείς, ποιος θα ενδιαφερόταν ποτέ να επενδύσει σε κάτι τέτοιο;».
Αν η φαντασία σας έχει εξάψει, συνεχίστε να διαβάζετε…
Η μεγαλύτερη ταινία όλων των εποχών;
Ο κόσμος ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με το κύκνειο άσμα του σουηδού καλλιτέχνη Anders Weberg πριν από κάποια χρόνια, το 2014 συγκεκριμένα, όταν έριξε στην κυκλοφορία το πρώτο short teaser trailer με διάρκεια 72 λεπτών. Teaser trailer πάνω από μία ώρα!
Τυπογραφικό λάθος ή κακόγουστη φάρσα το πίστευε ο κόσμος και έτσι συνέχισε να το θεωρεί όταν ο πειραματικός δημιουργός δήλωσε πως η ταινία του, η τελευταία ταινία της καριέρας του, θα έχει διάρκεια 720 ωρών. Έναν ολόκληρο μήνα δηλαδή! Μια εμπειρία θέασης που απαιτεί προφανώς πολλά περισσότερα από μερικά καντάρια ιώβειας υπομονής.
Ο Weberg κέντρισε κατόπιν περισσότερο το ενδιαφέρον, το ζωηρό ενδιαφέρον, για μια ταινία που η ίδια η διάρκειά της μοιάζει τρομακτική και αποθαρρυντική. Είπε πως προγραμματίζει η ταινία του να παιχτεί σε μία και μόνο μία «ταυτόχρονη σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη» προβολή και έπειτα να καταστραφεί.
Ο Weberg μετρά στην 20χρονη καριέρα του περισσότερα από 300 μη αφηγηματικά φιλμ, πειραματικές δημιουργίες δηλαδή που δεν είναι προφανώς για όλους. Το 2016 ξαναχτύπησε λοιπόν με το short trailer των 439 λεπτών. Για να το ξαναπούμε, short trailer πάνω από 7 ώρες!
Το 2018 ήταν να κυκλοφορήσει και το κανονικό trailer, διάρκειας 72 ωρών αυτό, το οποίο παρέκαμψε ωστόσο ο δημιουργός, καθώς η 31η Δεκεμβρίου 2020 κοντοζύγωνε και δεν ήθελε προφανώς να δώσει περισσότερες εικόνες από το magnum opus του. Την τελευταία μέρα της χρονιάς που διανύουμε έχει επιλέξει για την πρεμιέρα και την αυλαία ταυτοχρόνως της ταινίας του.
Το υπερφιλόδοξο εγχείρημα του Weberg θα αφήσει εποχή για πολλούς και διάφορους λόγους. Είτε το θέλει κανείς είτε όχι. Σε πείσμα ακόμα και του μέσου που μεταχειρίζεται για να ξεδιπλώσει το σουρεαλιστικό όραμά του…
Τι είναι;
Όποιος θαυμάζει το ουγγρικό δράμα των 7,5 ωρών του Μπέλα Ταρ «Sátántangó» (1994) ή είναι λάτρης των ταινιών του φιλιππινέζου auteur Λαβ Ντιάζ που ξεπερνούν σταθερά τις 5 ώρες, ξέρει καλά το είδος της μαγείας που προσφέρουν οι ταινίες που διαρκούν χαρακτηριστικά πολύ.
Ή την απόλαυση πειραματικών επών τύπου «The Clock» (2010) ή «24 Hour Psycho» (1993), που κλειδώνουν το ρολόι στις 24 ώρες συνεχούς προβολής. Θέλετε και κάτι δυνατότερο; Το «Modern Times Forever» του 2011, ένα φιλμ μιας κολεκτίβας καλλιτεχνών από τη Δανία που διαρκεί 10 μέρες (240 ώρες). Για γερά νεύρα και σινεφιλικά μάτια, αλίμονο.
Η ταινία του Weberg, που έστειλε το μάρκετινγκ και το promotion να χαζεύουν σε μια παραλία, θα είναι για τον Τύπο «το μεγαλύτερο φιλμ όλων των εποχών». Με μια υποσημείωση εδώ: «το μεγαλύτερο φιλμ όλων των εποχών που δεν υπάρχει», όπως παρατηρεί ο δημιουργός του.
Κι αυτό γιατί θα είναι ένα εξόχως θνησιγενές φιλμ, μιας και θα πεθάνει μόλις γεννηθεί. Αυτά θα ήταν πράγματι τσαχπίνικα διαφημιστικά κόλπα αν η ίδια η ταινία δεν τα πετούσε έξω. Ποιος θα κάτσει να δει ένα trailer 7 ωρών; Ή θα κρίνει από το 7ωρο trailer αν τον κέρδισε η ταινία ώστε να περάσει 30 μέρες μέσα στο σινεμά;
Και βέβαια ο σουηδός δημιουργός ξέρει πως η ταινία του δεν είναι η μεγαλύτερη του κόσμου. Αποκλείεται να μην έχει ακούσει για το «Logistics» (Logistics Art Project) των συμπατριωτών του, ένα πειραματικό φιλμ του 2012 που έστειλε το ρολόι στα 51.420 λεπτά!
Οι Erika Magnusson και Daniel Andersson ξεδίπλωσαν την ιστορία κατασκευής ενός gadget από την παραγωγή του στην Κίνα ως και την πώλησή του σε μαγαζί της Στοκχόλμης σε 857 ώρες. Ή 35 μέρες και 17 ώρες, αν προτιμάτε.
Δεν τον νοιάζουν όλα αυτά τον Weberg, ο οποίος δεν φτιάχνει εξάλλου αφηγηματική ταινία για να μεταχειρίζεται τέτοια μέσα. Αυτό που κάνει είναι ένα σχόλιο στο σαρωτικό αριστούργημα του Μπέργκμαν «Έβδομη σφραγίδα» του 1957, επιστρέφοντας στην ίδια περιοχή της νότιας Σουηδίας με δυο performance καλλιτέχνες, πάνω στην παραλία όπου γύρισε ο μέγας συμπατριώτης του μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Και τη χαρακτηριστική σκηνή με το σκάκι και τον Χάρο.
Δεν υπάρχουν ούτε cut ούτε μοντάζ εδώ. Ένα μονοπλάνο θα είναι, ένα αδιανόητων διαστάσεων μονοπλάνο που θα περιγράφει αργά και νωχελικά ένα ονειρικό ταξίδι, μια συνομιλία δυο διαφορετικών τοποθεσιών, δυο διαφορετικών εποχών.
Τι θέλει να σχολιάσει ο Weberg με την ιδιαίτερη δημιουργία του; Πρώτα και καλύτερα, να διαμαρτυρηθεί για τα τόσα και τόσα remakes των παλιών και κλασικών ταινιών. Αυτή τη βιομηχανία του θεάματος που πατά και εκμεταλλεύεται στεγνά τη διαχρονική σαγήνη των αριστουργημάτων της έβδομης τέχνης.
Και για να το κάνει αυτό, έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά. Για να ολοκληρώσει την κινηματογραφική του οδύσσεια εντός χρονοδιαγράμματος, είναι υποχρεωμένος να ετοιμάζει τουλάχιστον 7-8 τελικού υλικού τη βδομάδα. Τελικού υλικού, όχι γυρισμάτων.
Το 2016 είχε δηλώσει πως είχε ήδη έτοιμες τις πρώτες 400 ώρες από το ασπρόμαυρο έργο του, όπου «ο χρόνος και ο χώρος συμπλέκονται σε ένα σουρεαλιστικό ταξίδι σαν όνειρο, πέρα από φυσικά μέρη, και είναι μια αφηρημένη, μη γραμμική αφηγηματική σύνοψη του χρόνου που πέρασε ο καλλιτέχνης με την κινούμενη εικόνα. Ένα είδος αυτοβιογραφικής ταινίας»…
Η πιο βαρετή ταινία όλων των εποχών;
Ποιος θα κάτσει άραγε σε μια αίθουσα κινηματογράφου για έναν ολόκληρο μήνα; Και τι θα γίνει με τις φυσικές, ανθρώπινες ανάγκες του; Ερωτήματα που δεν απασχολούν φυσικά τον σκηνοθέτη, καθώς εκείνος έχει τον δικό του δρόμο να διαβεί.
Παρά τους δημοσιογραφικούς τίτλους, ο Weberg ούτε το ρεκόρ θέλει να σπάσει ούτε και περιμένει φυσικά να πάρει ο κόσμος άδεια από τη δουλειά του και να κλειστεί στους σινεμάδες του πλανήτη.
Γνωστός στην παγκόσμια πειραματική σκηνή, ο σουηδός σκηνοθέτης έχει φτιάξει αρκετά φιλμ που εξερευνούν την έννοια του εφήμερου και του διαχρονικού. Και τα περισσότερα μάλιστα τα διαγράφει μετά την προβολή τους. «Η ιδέα πίσω από την εξαφάνιση του φιλμ είναι κάτι που έχω σκεφτεί πολύ και έχω κάνει πάρα πολλές φορές στο παρελθόν», λέει.
Και το ίδιο έκανε και με το trailer του 2014 των 72 λεπτών. Το κατέβασε. «Είναι πολύ εύκολο να δημιουργήσεις κάτι στον ψηφιακό κόσμο. Είναι δυσκολότερο να το σβήσεις», είπε τότε.
Πρόλαβαν ωστόσο να το δουν 1,6 εκατ. άνθρωποι! Άλλο 1 εκατομμύριο προβολές έχει και το «μαμούθ» των 440 λεπτών. Κάποιος μάλιστα το «έτρεξε», συμπυκνώνοντας 7 ώρες σε μόλις 1 λεπτό…
Ενδιαφέρον υπάρχει λοιπόν, αν μη τι άλλο, και ο 50χρονος σήμερα δημιουργός έχει επιλέξει αυτόν τον τρόπο για να αποχαιρετίσει τον κινηματογράφο, ένα μέσο που αγάπησε και υπηρέτησε θερμά. Αν και για εκείνον ήταν πάντα κινούμενες εικόνες παρά σινεμά με την έννοια που αποδίδουμε οι περισσότεροι.
Όπως έχει πει σε μια χούφτα συνεντεύξεων που έχει δώσει για την επερχόμενη ταινία του, ο χρόνος τον ενδιαφέρει και το πώς τον χρησιμοποιούμε. Δεν περιμένει να δει ο κόσμος την ταινία του, «ούτε τη μισή δεν θα δουν», λέει χαρακτηριστικά ο πολυσχιδής καλλιτέχνης των 500 βίντεο, ταινιών και βιντεοκλίπ.
Και παρά το γεγονός ότι το εγχείρημά του έπιασε σε πρώτη φάση, έχοντας παίξει σε όλα τα μεγάλα Μέσα παγκοσμίως, αυτός δεν ενδιαφέρεται για τέτοια μικρά και ποταπά. Είναι το έργο της ζωής του, το έργο με το οποίο λέει «αντίο» στο σινεμά και κουβαλά τις μνήμες και την ίδια του τη ζωή.
Η σύνδεση εξάλλου των σκηνών δεν είναι χρονολογική, παρά συναισθηματική, όπως αποκαλύπτει. «Προσωπικό φιλμ» προτιμά να το αποκαλεί, αφήνοντας για τους κριτικούς τους όρους «πειραματικό» και «avant-garde».
Το φιλμ είναι συνυφασμένο εξάλλου με τη ζωή του, περιέχοντας σκηνές από τα παλιά και άλλες που αλλάζουν συνεχώς. Το 2014, όπως μας λέει, έναν μήνα πριν κάνει την πρεμιέρα του το trailer των 72 λεπτών σε γαλλικό φεστιβάλ, ο Weberg βρήκε τον μεγάλο του γιο νεκρό από υπερβολική δόση ναρκωτικών.
«Όπως καταλαβαίνετε, αυτό άλλαξε τα πάντα. Σε βαθύ πένθος, ξαναμόνταρα το teaser ώστε να περιλαμβάνει και σκηνές που ήταν γι’ αυτόν. Μετά το ανέβασα online, το άφησα εκεί για 2 εβδομάδες, το κατέβασα και το έσβησα. Καθώς και όλο το υλικό με το οποίο το έφτιαξα».
Το «Ambiancé» το δουλεύει ουσιαστικά ο Weberg τα τελευταία 20 χρόνια. Είναι πλασμένο με τη ζωή του την ίδια. Τη ζωή ενός ανθρώπου που δεν έχει κανένα πρόβλημα να αυτοσαρκάζεται, δηλώνοντας πως «πρέπει να είμαι ο πιο γνωστός άγνωστος σκηνοθέτης αυτή τη στιγμή».
Ενός ανθρώπου που έχει περάσει μέχρι στιγμής 5.760 ώρες (240 μέρες) σε γυρίσματα και 8.640 ώρες (360 μέρες) στο μοντάζ. Δυο χρόνια σχεδόν (600 μέρες) από τη ζωή του. Ή 14.400 ώρες, όπως αρέσκεται ο ίδιος να παίζει με τον χρόνο.
Στις 31 Δεκεμβρίου 2020 θα παιχτεί λοιπόν για πρώτη και τελευταία φορά «η μεγαλύτερη ταινία που δεν υπάρχει». Ας περιμένουμε να την κρίνουμε γι’ αυτό που είναι. Ή να ακούσουμε αυτούς που θα τη δουν.
Γιατί κάποιοι θα τη δουν. Έστω και αποσπασματικά…
