Τι έγινε τις προηγούμενες φορές που το κράτος «τα έβαλε» με τα Εξάρχεια

Δεν είναι η πρώτη φορά που η ιστορική γειτονιά της Αθήνας μπαίνει στο στόχαστρο του κράτους. Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 και έπειτα συχνές- πυκνές είναι οι… εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή.

Όλες αυτές οι επιχειρήσεις (από την πιο σκληρή στην πιο… επιδερμική) έχουν έναν κοινό παρανομαστή. Προαναγγέλλονται, γίνονται, καλύπτονται εκτενώς δημοσιογραφικά και στη συνέχεια η… κανονικότητα επιστρέφει στα Εξάρχεια.

Ο λόγος είναι απλός. Δεν γίνεται η Ελληνική Αστυνομία να έχει μόνιμη και ισχυρή παρουσία σε μια ολόκληρη περιοχή. Αυτό θα αφαιρούσε πολύτιμες δυνάμεις από την μάχη κατά της εγκληματικότητας. Αυτό γινόταν πάντα. Αυτό θα γίνει και τώρα.

Πώς γίνεται (συνήθως) μια αστυνομική επιχείρηση στα Εξάρχεια

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Αστυνομικοί δεν είμαστε αλλά με βάση όλα όσα έχουν γίνει στο πρόσφατο παρελθόν η επικείμενη επιχείρηση της ΕΛ.ΑΣ. στα Εξάρχεια σε γενικές γραμμές θα ακολουθήσει μια συγκεκριμένη τακτική, χωρίς βέβαια να αποκλείονται διάφορες «εκπλήξεις».

Η επιχείρηση θα ξεκινήσει με το πρώτο φως της ημέρας. Έτσι έχει γίνει όλες τις προηγούμενες φορές και αυτό θα γίνει και τώρα γιατί κανείς δεν θα ήθελε να γίνει κάτι τέτοιο μέσα στην άγρια νύχτα ή απόγευμα που η περιοχή είναι γεμάτη κόσμο.

Μερικές ώρες νωρίτερα, ωστόσο, ισχυρές δυνάμεις των ΜΑΤ, της Ασφάλειας αλλά και μοτοσικλετιστές θα έχουν λάβει επίκαιρες θέσεις και θα αναμένουν εντολές από το κέντρο επιχειρήσεων.

Όπως γίνεται συνήθως, οι θέσεις των ΜΑΤ, των ΥΜΕΤ και των ανδρών της Ασφάλειας, στην ουσία θα δημιουργούν έναν νοητό κύκλο στο κέντρο του οποίου θα βρίσκεται η πλατεία. Ακαδημίας, Χαριλάου Τρικούπη, Ιπποκράτους, Μπουμπουλίνας- Στουρνάρη, Τοσίτσα, Ερεσου και Καλλιδρομίου είναι μερικοί μόνο από τους δρόμους «κλειδιά» για την αστυνομία που θα επιχειρήσει να δημιουργήσει έναν κλοιό. Για κάμποσες ώρες κανείς δεν θα μπορεί να βγει ή να μπει από αυτόν τον κύκλο χωρίς να ελεγχθεί.

Κάποιες φορές από την προηγούμενη νύχτα είχαν απομακρυνθεί οι κάδοι απορριμμάτων και είχαν σβήσει πολλά από τα δημόσια φώτα στους δρόμους. Κάτι τέτοιο, όμως, πλέον, δίνει «σινιάλο» σε ομάδες που θα επιδιώξουν να αντιδράσουν, οπότε το πιθανότερο είναι πως δεν θα ακολουθηθεί η συγκεκριμένη τακτική.

Στόχος της ΕΛ.ΑΣ. και αυτή τη φορά θα είναι να απομονώσει με το «καλημέρα» σας, πιθανές εστίες έντασης. Θεωρείτε δεδομένο πως με την έναρξη της επιχείρησης αστυνομικοί θα αποκλείσουν καταλήψεις, στέκια αναρχικών, γραφεία συλλογικοτήτων, ακόμα και σπίτια «γνωστών- αγνώστων», που βρίσκονται εντός του νοητού κύκλου που προαναφέρθηκε!

Σίγουρο, με βάση τα όσα έχουν πει σχεδόν όλα τα στελέχη της ΝΔ για τον «Ρουβίκωνα», πρέπει να θεωρείται πως ο κατειλημμένος «κοινωνικός χώρος Βοξ», τον οποίο διαχειρίζονται τα μέλη της αναρχικής συλλογικότητας, θα αποτελέσει ένα από τα κρίσιμα σημεία της συγκεκριμένης επιχείρησης.

Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν έλεγχοι και έφοδοι σε διάφορα μέρη που θεωρούνται ύποπτα ενώ δεν αποκλείεται να υπάρχουν προσαγωγές ή ακόμα και συλλήψεις. Στη συνέχεια και ίσως για λίγα 24ωρα ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας θα παραμείνουν στην περιοχή μέχρι που σταδιακά θ’ αρχίσουν να αποχωρούν.

Το μήνυμα από την κυβέρνηση θα έχει σταλεί. Η κανονικότητα στην περιοχή θα επανέλθει. Έτσι γινόταν πάντα…

«Αλλαγή δεν γίνεται χωρίς τον Αρκουδέα»

Αν το παραπάνω σύνθημα σας λέει κάτι, τότε είστε παλιός ή έστω έχετε ακούσει παλιούς να λένε ιστορίες. Αν δεν σας λέει κάτι, τότε επιτρέψτε μας να σας συστήσουμε τον πλέον λαοπρόβλητο… μπάτσο στην ιστορία των Εξαρχείων.

Ο λόγος για τον Νίκων Αρκουδέα οποίος από τότε που ήταν στην υπηρεσία μέχρι και σήμερα, που πλέον δεν είναι στη ζωή, διατηρεί μια πρωτιά. Είναι ίσως ο μοναδικός αστυνομικός που έγινε με το ονοματεπώνυμο του σύνθημα στα χείλη των αναρχικών. Διόλου τυχαία βέβαια…

Ο Αρκουδέας έγινε «θρύλος» στην περιοχή για δυο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι για την σκληρότητα και τη βία την οποία μεταχειριζόταν. Ο δεύτερος (και γι’ αυτό, άλλωστε γίνεται η αναφορά στο όνομά του σε αυτό το κείμενο) είναι πως έχει συνδεθεί όσο κανείς άλλος με τις επιχειρήσεις «Αρετή» οι οποίες στην ουσία ήταν η πρώτη προσπάθεια του κράτους να τα βάλει με το… «κράτος» των Εξαρχείων.

Ο Αρκουδέας ήταν θερμός υποστηρικτής του Ανδρέα Παπανδρέου και δεν το έκρυβε. Όταν ήρθε η «κυβέρνηση της Αλλαγής» ο Αρκουδέας ανέλαβε Διευθυντής Τάξης Αττικής. Υπό τις εντολές του ήταν τόσο τα ΜΑΤ όσο και τα ΜΕΑ (άλλο γνωστό αλλά… ακατάλληλο δια ανηλίκους σύνθημα αυτό).

Όταν το 1984 συγχωνεύθηκαν η Χωροφυλακή και η Αστυνομία Πόλεων για να δημιουργηθεί αυτό που ξέρουμε σήμερα ως Ελληνική Αστυνομία, ο Αρκουδέας, του οποίου η φήμη είχε αρχίσει ήδη να γιγαντώνεται, διορίστηκε Γενικός Αστυνομικός Διευθυντής Αττικής, και αυτός ήταν ο πρώτος που ονομάστηκε από τον Τύπο της εποχής «Αττικάρχης»!

Οι… επιχειρήσεις «Αρετή» μέχρι και σήμερα

Η ιστορία με το λεγόμενο και «κράτος των Εξαρχείων» είναι παλιά. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από την πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπήρχε διάχυτη η αίσθηση πως το πράγμα δεν πήγαινε άλλο.

Όλοι ήξεραν πως πολιτική και φυσική ηγεσία της Ελληνικής Αστυνομίας περίμεναν μια αφορμή για να ξεκινήσουν αυτό που από καιρό σχεδίαζαν. Τελικά η αφορμή δεν βρέθηκε. Δημιουργήθηκε, όμως. Ήταν η κακή εικόνα που δημιουργούσαν στην περιοχή οι… πανκς και οι μοϊκάνες τους!

Στις 28 Σεπτεμβρίου 1984 περίπου 100 ένστολοι αστυνομικοί και άλλοι τόσοι με πολιτικά κυκλώνουν την πλατεία Εξαρχείων και αρχίσουν αθρόες προσαγωγές πανκ ή γενικά νέων που το ντύσιμο ή το χτένισμά τους ήταν… περίεργο. Η αστυνομία εγκαθίσταται κανονικά στα Εξάρχεια και επί δυο ημέρες οι προσαγωγές και οι συλλήψεις είναι δεκάδες.

Αρχικά, δεν υπήρχαν αντιδράσεις, ωστόσο την 1 Οκτωβρίου με τις πρώτες προσαγωγές άρχισε και ο πατροπαράδοτος πετροπόλεμος. Η ΕΛΑΣ απαντά με εισβολή στον κινηματογράφο ΒΟΞ  και τα πράγματα αγριεύουν.

Μετά από λίγες ημέρες η αστυνομία αποχωρεί αλλά για λίγο μόνο. Τα επόμενα δυο χρόνια ανά άτακτα χρονικά διαστήματα οι αστυνομικοί επέστρεφαν και η ιστορία επαναλαμβανόταν. Μόνο που κάθε φορά ήταν και πιο άγρια μέχρι που οι πέτρες αντικαταστάθηκαν από τις μολότοφ και η αρχικά ήρεμη εικόνα αντικαταστάθηκε από σκηνές… πολέμου.

Τον Μάη του ’85 νεαροί καταλαμβάνουν το Χημείο διαμαρτυρόμενοι για τις συνεχείς επιδρομές της αστυνομίας στα Εξάρχεια. Ανήμερα της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου εκείνης της χρόνιας γίνεται και η δεύτερη κατάληψη του Χημείου. Αυτή τη φορά αφορμή ήταν η δολοφονία του 15χρονου Μιχάλη Καλτεζά από τον αστυνομικό Αθανάσιο Μελίστα. Το Χημείο θα εκκενωθεί την επόμενη ημέρα με επέμβαση ΜΑΤ και ΕΚΑΜ αφού υπήρχε η πληροφορία πως οι αναρχικοί στην ταράτσα του κτιρίου έφτιαχναν… βόμβες (και δεν εννοούσαν μολότοφ)!

Ακολουθεί η κατάληψη του Πολυτεχνείου με τις σφοδρές οδομαχίες όπου για πρώτη φορά από το 1976 η αστυνομία έκανε χρήση δακρυγόνων στο κέντρο της Αθήνας.

Το κλίμα οξύνεται επικίνδυνα. Τα Εξάρχεια είχαν γίνει απαγορευμένη ζώνη για τους αστυνομικούς και έτσι τον Μάη του 1986 πραγματοποιούνται πολυήμερες και μαζικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις.

Κυβέρνηση και αστυνομία θέλουν να στείλουν τόσο ξεκάθαρο μήνυμα που καθημερινά οι κλούβες γεμίζουν με εκατοντάδες άτομα. Μέχρι και ένας κινέζος τουρίστας είχε προσαχθεί εκείνες τις ημέρες, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής.

Από τότε μέχρι και σήμερα πολύ νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι. Ούτε τα Εξάρχεια είναι αυτό που ήταν τότε, ούτε βέβαια η αστυνομία έχει στις τάξεις της τον… Αρκουδέα.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πολλές είναι οι επιχειρήσεις… τύπου «Αρετής» που έχουν κατά καιρούς γίνει. Το μέγεθος της κάθε επιχείρησης είναι ανάλογο της εποχής και των συνθηκών.

Πιο πρόσφατες είναι αυτές του 2009 (με δεκάδες συλλήψεις και προσαγωγές) και μια μικρή και στοχευμένη που έγινε τον Απρίλιο του 2011 και αφορούσε την εκκένωση της κατάληψης του Βοξ και ενός ακόμα υπό κατάληψη κτιρίου. Για πολλές ώρες εκείνη την Παρασκευή τα Εξάρχεια ήταν απαγορευμένη ζώνη. Αστυνομικοί σφράγισαν την κατάληψη του ΒΟΞ και αργά το απόγευμα αποχώρησαν από την περιοχή. Την επόμενη ημέρα το πρωί, το ιστορικό κτίριο καταλήφθηκε… κανονικά.