Η ταινία «Δουνκέρκη» (Dunkirk) του 2017 αναφέρεται στη διάσωση του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος από τη Γαλλία, το 1940. Η ταινία επαινέθηκε ιδιαίτερα για τις ρεαλιστικές σκηνές της. Μία απ’ αυτές ήταν και η τελευταία. Δείχνει ένα βρετανικό μαχητικό αεροπλάνο τύπου Σπίτφαϊερ, που κάλυπτε από αέρος την επιχείρηση διάσωσης των Βρετανών, να κάνει αναγκαστική προσγείωση στη γαλλική ακτή, και ο πιλότος του να αιχμαλωτίζεται από τους Γερμανούς. Η σκηνή αυτή αντιγράφει ένα αληθινό περιστατικό που είχε γίνει στην ίδια ακτή και στη διάρκεια της ίδιας επιχείρησης το 1940
του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού
«Επιχείρηση Δυναμό»
Στα τέλη Μαΐου του 1940, μετά την νικηφόρα προέλαση των γερμανικών δυνάμεων στη Γαλλία, απειλείτο με αφανισμό σχεδόν ολόκληρο το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα. Οι άνδρες της Μ. Βρετανίας, με χιλιάδες Γάλλους στρατιώτες. βρίσκονταν περικυκλωμένοι στην ακτή μεταξύ Δουνκέρκης και Καλαί αναμένοντας τη διάσωσή τους από βρετανικά πλοία.
Φωτογραφία από την επιχείρηση διάσωσης των Βρετανών στρατιωτών στη Δουνκέρκη το 1940. Πηγή: Reddit
Στις 26 Μαΐου 1940 οι Βρετανοί ξεκίνησαν να εκκενώνουν τους στρατιώτες τους από την παραλία, στο πλαίσιο της Επιχείρησης «Δυναμό» (Dynamo), με τη συμμετοχή εκατοντάδων πολεμικών και ιδιωτικών σκαφών. Παράλληλα, η Βρετανική Πολεμική Αεροπορία (ΡΑΦ) ανέλαβε να καλύψει από αέρος την επιχείρηση με όσα πολεμικά αεροσκάφη διέθετε. Αντίπαλός της ήταν η μέχρι τότε αήττητη Γερμανική Πολεμική Αεροπορία (Λουφτβάφε).
Ο σμηναγός Τζέφρι Στέφενσον
Μία από τις βρετανικές μοίρες που αντιμετώπισαν τη Λουφτβάφε πάνω από την ακτή μεταξύ Καλαί και Δουνκέρκης ήταν η 19η Μοίρα που έδρευε στο Ντάξφορντ (Duxford) στη Νότια Αγγλία.
Ο Τζέφρι Στέφενσον. Πηγή: www.findagrave.com
Επικεφαλής των πιλότων της μοίρας στην Επιχείρηση «Δυναμό» ήταν ο σμηναγός Τζέφρι Στέφενσον (Geoffrey Stephenson). Ήταν η πρώτη και μοναδική πολεμική του εμπλοκή. Το ίδιο ίσχυε και για το αεροπλάνο του, ένα Σπίτφαϊερ (Spitfire MK1) με τον κωδικό N3200.
Καθώς ο Στέφενσον οδηγούσε τους πιλότους του προς τη Δουνκέρκη για να προστατεύσουν τους Βρετανούς στρατιώτες στην ακτή της, ενεπλάκησαν σε αερομαχία μ’ ένα σμήνος γερμανικών Στούκας (JU-87 Stukas). Ο Στέφενσον κατέρριψε ένα από τα γερμανικά αεροπλάνα.
Τότε, όμως, δέχθηκε επίθεση από ένα γερμανικό Μέσσερμιτ (Messerschmitt 109). Το αεροπλάνο του χτυπήθηκε αλλά δεν καταρρίφθηκε. Εξαιτίας όμως της βλάβης που υπέστη, έκανε αναγκαστική προσγείωση στην ακτή κοντά στο Καλαί. Εκεί οι Γερμανοί συνέλαβαν τον Στέφενσον, ο οποίος παρέμεινε αιχμάλωτος μέχρι το τέλος του πολέμου
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί στο Καλαί συχνά επισκέπτονταν το Σπίτφαϊερ του Στέφενσον όπου διασκεδάζαν σαν να βρίσκονταν σε λούνα παρκ παριστάνοντας τους πιλότους! Πηγή: Reddit
Μεταπολεμικά, ο σμηναγός συνέχισε την καριέρα του στη ΡΑΦ. Σκοτώθηκε το 1954 στη διάρκεια δοκιμαστικής πτήσης στην Αμερική.
Το Σπίτφαϊερ ως «αξιοθέατο» των Γερμανών
Αντίθετα, με ό,τι δείχνει η ταινία, ο σμηναγός Τζέφρι Στέφενσον δεν πρόλαβε να κάψει το αεροπλάνο του. Έτσι και αλλιώς, οι Γερμανοί δεν το εκμεταλλεύτηκαν και το παράτησαν στην παραλία όπου είχε κάνει αναγκαστική προσγείωση.
Καθώς βρισκόταν σε σημείο όπου εγκαταστάθηκε ισχυρή γερμανική φρουρά, γρήγορα έγινε αξιοθέατο των Γερμανών στρατιωτών. Έτσι υπάρχουν πολλές φωτογραφίες τους με το Σπίτφαϊερ του Στέφενσον. Πολλοί απ’ αυτούς μάλιστα έπαιρναν κομμάτια από το αεροπλάνο ως αναμνηστικά από την επίσκεψή τους.
Στη φωτογραφία κάποιοι από τους Γερμανούς στρατιώτες φορούν μαγιό, δείχνοντας ότι συνδύασαν την επίσκεψή τους στο Σπίτφαϊερ με μπάνιο στη θάλασσα. Πηγή: pinterest.
Ανασκαφή και αποκατάσταση του Σπίτφαϊερ
Ήδη είχε αρχίσει να βυθίζεται στην άμμο της παραλίας του Καλαί.
Μετά από μερικά χρόνια, ολόκληρο το αεροπλάνο είχε σκεπαστεί. Φαίνεται ότι οι ντόπιοι δεν γνώριζαν ή δεν ενδιαφέρονταν για την ύπαρξη του Σπίτφαϊερ στην παραλία τους.
Έτσι, το 1986 όταν ισχυρά ρεύματα της θάλασσας άρχισαν να το αποκαλύπτουν θεωρήθηκε ως ένα σημαντικό εύρημα της «αεροπορικής» αρχαιολογίας.
Στη Βρετανία υπήρξε άμεση κινητοποίηση για τη διάσωση των συντριμμιών του αεροπλάνου.
Το Σπίτφαϊερ του Στέφενσον όπως έχει αποκατασταθεί και εκτίθεται στο Αεροπορικό Μουσείο του Ντάξφορντ στην Αγγλία. Πηγή φωτογραφίας: Αρχείο Παντελή Βατάκη
Την άνοιξη του 1986, με την άδεια των γαλλικών αρχών, οι Βρετανοί το ανέσκαψαν και ξεκίνησαν να το συντηρούν. Το 2000 μεταφέρθηκε στο Αεροπορικό Μουσείο στο Ντάξφορντ, που είναι παράρτημα του Πολεμικού Αυτοκρατορικού Μουσείου-War Imperial Museum του Λονδίνου. Κατά σύμπτωση, στους χώρους του μουσείου προϋπήρχε η βάση απ’ όπου το Σπίτφαϊερ είχε πετάξει για τελευταία φορά το 1940.
Εκεί έγινε η αποκατάσταση του αεροπλάνου, κυρίως με την προσθήκη τμημάτων που είχαν πάρει οι Γερμανοί. Το 2014, μετά από 14 χρόνια εντατικών εργασιών, το Σπίτφαϊερ ήταν και πάλι πτήσιμο. Μάλιστα του δόθηκε και ένας νέος κωδικός (P9374).
Πολλοί θεωρούν ότι ήταν ένα από τα τρία πραγματικά Σπίτφαϊερ που πέταξαν για τις ανάγκες της ταινίας «Δουνκέρκη» του Κρίστοφερ Νόλαν. Μάλιστα, ότι είναι το αεροπλάνο που κάνει την αναγκαστική προσγείωσης στο τέλος της ταινίας. Αυτό, όμως, δεν ισχύει αφού τα αεροπλάνα της «Δουνκέρκης» ανήκουν όλα σε ιδιώτες.
Επίσημη αφίσα της ταινίας “Δουνκέρκη”. Πηγή: Pinterest
Σήμερα το Σπίτφαϊερ στο Ντάξφορντ κάνει τακτικές πτήσεις που προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες στο μουσείο.
Δείτε εδώ την τελευταία σκηνή της ταινίας «Δουνκέρκη» με την αναγκαστική προσγείωση του Σπίτφαϊερ στην ακτή του Καλαί:
